Tại sao Trung Quốc lại hành xử hung hăng trên Biển Đông?
GS. Huge White, chuyên ngành Nghiên cứu Chiến lược tại Đại học Quốc gia Australia, có bài trên tạp chí The Interpreter, nêu rõ: Nhiều người cảm thấy khó hiểu về lý do tại sao Trung Quốc lại hành xử hung hăng tại Biển Đông và biển Hoa Đông. Trung Quốc hy vọng sẽ đạt được gì với việc xa lánh các nước láng giềng và làm xói mòn sự ổn định tại khu vực?
Trung Quốc hành xử hung hăng trên Biển Đông. Nguồn: internet
Câu trả lời là: Trung Quốc đang cố gắng xây dựng cái mà Chủ tịch Tập Cận Bình gọi là “quan hệ nước lớn kiểu mới”. Để hiểu được tại sao đây lại là mục tiêu cho các hành động của Bắc Kinh, chúng ta cần phải hiểu được rằng theo “mô hình quan hệ kiểu mới” của mình, ông Tập muốn Trung Quốc có được nhiều quyền lực và tầm ảnh hưởng tại châu Á hơn so với những gì mà họ đã có trong vài thế kỷ trở lại đây. Đây rõ ràng là cuộc chơi bên được-bên mất giữa Trung Quốc và Mỹ. Đấy là những gì mà ông Tập và các quan chức Trung Quốc đang cố gắng đạt được.
Lý luận của họ tương đối đơn giản. Họ biết rằng vị trí của Mỹ tại châu Á được xây dựng dựa trên hệ thống mạng lưới liên minh và đối tác với một loạt các quốc gia láng giềng của Trung Quốc. Họ cho rằng việc làm suy yếu những mối quan hệ này sẽ là cách đơn giản nhất để khiến sức mạnh của Mỹ tại khu vực đi xuống. Và họ cũng biết rằng, đằng sau những phát ngôn ngoại giao có cánh, nền tảng của những sợi dây liên minh và đối tác này là niềm tin của những người bạn châu Á của Mỹ rằng Mỹ có thể và sẵn sàng bảo vệ họ trước sức mạnh Trung Quốc.
Vậy cách dễ nhất để Bắc Kinh làm suy yếu quyền lực của Washington tại châu Á là làm xói mòn niềm tin của các quốc gia trong khu vực. Và cách đơn giản nhất để làm điều này là Bắc Kinh sẽ gây khó dễ cho các đối tác và đồng minh của Mỹ tại khu vực trong những vấn đề mà lợi ích của Mỹ không ngay lập tức bị ảnh hưởng – ví dụ như vấn đề tranh chấp lãnh thổ mà trong đó Mỹ không có lợi ích trực tiếp.
Bằng việc sử dụng áp lực vũ trang một cách trực tiếp trong những tranh chấp này, Trung Quốc buộc các nước láng giềng phải trông cậy vào sự trợ giúp quân sự của Mỹ. Tuy nhiên, ngược lại, đây cũng là cách để khiến Mỹ không thật sự sẵn sàng trợ giúp cho những người bạn của mình, bởi trong trường hợp này, hoàn toàn có khả năng xảy ra một cuộc đụng độ trực tiếp giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nói cách khác, bằng việc sử dụng lực lượng quân sự đối đầu với những người bạn của Mỹ, Trung Quốc buộc Mỹ phải lựa chọn giữa việc bỏ rơi bạn bè và đối đầu với Trung Quốc. Bắc Kinh đ.ánh cược rằng khi phải đối mặt với sự lựa chọn này, Mỹ sẽ lùi bước và rời bỏ các đồng minh và bạn bè của mình. Điều này sẽ làm suy yếu các đồng minh và đối tác của Mỹ, xói mòn sức mạnh của Mỹ tại châu Á, và tăng cường sức mạnh của Trung Quốc. Quan điểm này giúp lý giải cho những hành động gần đây của Trung Quốc.
Kể từ khi Tổng thống Obama tuyên bố chiến lược “xoay trục”, Trung Quốc đã có những động thái tại bãi cạn Scarborough và đảo Senkaku/Điếu Ngư nhằm kiểm chứng xem liệu Mỹ có sẵn sàng trợ giúp các đồng minh của mình không. Cho đến tận trước chuyến công du tới châu Á của mình vào tháng trước, ông Obama tỏ ra khá hờ hững trước cam kết mà Mỹ đưa ra, tuy nhiên, những phát ngôn đanh thép của ông tại Tokyo và Manila cho thấy Mỹ đã quay trở lại với lập trường cứng rắn trước đây.
Hiện tại, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ kiểm chứng quyết tâm mới được khôi phục của Mỹ bằng việc gây áp lực tại Biển Đông, biển Hoa Đông hoặc các khu vực khác. Và đó là những gì đang diễn ra tại vùng biển ngoài khơi Việt Nam. Đó là một lời thách thức dành cho ông Obama. Hãy chờ xem những gì mà Bắc Kinh sẽ làm với Manila và Tokyo trong thời gian tới.
Video đang HOT
Dĩ nhiên, cách làm này cũng có những rủi ro cho phía Trung Quốc. Bắc Kinh không muốn đối đầu với Mỹ, do đó họ phải tin vào giả định rằng Mỹ, thay vì dính líu vào xung đột với Bắc Kinh, sẽ chấp nhận nhượng bộ và bỏ mặc những người bạn của mình, ngay cả khi việc nhượng bộ sẽ làm suy yếu vị thế của Mỹ tại châu Á.
Có hai lý do được các nhà lãnh đạo Trung Quốc vin vào để đưa ra giả định này. Thứ nhất, họ cho rằng năng lực chống tiếp cận/phong tỏa của Trung Quốc không cho phép Mỹ giành chiến thắng một cách dễ dàng và nhanh chóng trong trường hợp xảy ra đụng độ trên biển tại khu vực Đông Á. Họ tin vào chính học thuyết không/hải chiến của người Mỹ, trong đó nói rằng Mỹ biết họ không thể chiếm ưu thế tại những vùng biển này nếu không tiến hành một loạt các đợt tấn công vũ bão vào lãnh thổ Trung Quốc.
Tuy nhiên, những đợt tấn công này rõ ràng sẽ gây ra nguy cơ leo thang nghiêm trọng có khả năng dẫn đến chiến tranh hạt nhân. Do đó, các nhà lãnh đạo Trung Quốc tin rằng trong tính toán của Mỹ, cuộc chiến với Trung Quốc trong thời điểm hiện tại là một cuộc chiến mà Mỹ không dám chắc rằng họ sẽ giành được thắng lợi cũng như không thể nào lường trước được những hậu quả mà nó có thể gây ra. Thứ hai, Bắc Kinh cho rằng họ mới là bên thật sự muốn giành lấy quyền lực tại châu Á.
Washington đương nhiên là muốn duy trì vai trò của mình tại châu Á. Tuy nhiên Bắc Kinh thậm chí còn quyết tâm hơn trong việc giành lấy quyền lực từ tay Mỹ. Các hành vi của Trung Quốc cho thấy các nhà lãnh đạo của Bắc Kinh tin rằng Washington nhận thấy được sự không tương xứng trong quyết tâm của hai quốc gia. Đó là lý do người Trung Quốc tin rằng trong suy nghĩ của Mỹ, Trung Quốc sẽ không bao giờ là bên đầu tiên nhượng bộ khi có xung đột nổ ra.
Việc Trung Quốc suy nghĩ theo chiều hướng như vậy có vẻ là điều gây khá nhiều ngạc nhiên cho các quốc gia khác, trong đó có Mỹ. Chính sách của Mỹ với Trung Quốc, trong đó có chiến lược xoay trục, được xây dựng trên giả định ngược lại so với suy nghĩ của Trung Quốc. Đó là, Mỹ cho rằng Bắc Kinh không thật sự quyết liệt trong việc thách thức sự lãnh đạo của Mỹ tại châu Á bởi đơn giản nước này không sẵn sàng đón nhận một cuộc đối đầu với Mỹ, cuộc đối đầu mà theo tính toán của Bắc Kinh, họ sẽ nắm chắc phần thua, và do đó họ không muốn chấp nhận rủi ro này để đ.ánh đổi lấy việc mở rộng vị thế của Trung Quốc tại châu Á.
Các hành vi khiêu khích ngày càng trắng trợn của Trung Quốc đối với những người bạn, đồng minh của Mỹ và các cam kết ngày càng rõ ràng hơn của Mỹ đối với những đối tác của mình cho thấy cả Washington và Bắc Kinh đều đang đẩy mạnh can dự vào khu vực. Cả hai đều cho rằng mình có thể làm như vậy mà không bị các tác động tiêu cực bởi họ tính toán rằng, bên còn lại sẽ nhượng bộ để tránh một cuộc đụng độ. Tuy nhiên, điều đáng buồn là cả hai bên có thể đang có những suy nghĩ sai lầm. Đã đến lúc cần phải thay đổi bản chất của cuộc chơi để ngăn chặn nguy cơ xảy ra thảm họa.
Năm 2012, Trung Quốc bắt đầu kiểm soát bãi cạn Scarborough, thách thức tuyên bố chủ quyền của Philippines đối với khu vực này. Năm 2013, Trung Quốc tuyên bố thành lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông, bao phủ quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư và chồng lấn với vùng ADIZ của Nhật Bản. Tháng 5/2014, Trung Quốc khẳng định tuyên bố chủ quyền phi lý của mình bằng việc ngang nhiên đặt giàn khoan Hải Dương 981 sâu trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Việt Nam, bất chấp luật pháp quốc tế.
Theo Ankit Panda, chuyên gia phân tích về ngoại giao khủng hoảng và an ninh quốc tế, chính sách công nghệ và địa chính trị tại Đại học Princeton (Mỹ), kết quả của những hành động trên và một số hành động khác, Trung Quốc giờ đây được coi là kẻ bắt nạt trong khu vực. Thay vì sử dụng các luận chứng pháp lý để xác định tuyên bố chủ quyền, Trung Quốc lại lặp đi lặp lại rằng đó là “vùng nước lịch sử”, cố tình diễn giải quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc trong phạm vi “đường 9 đoạn” đã có cách đây 2.000 năm, rõ ràng là việc làm vô căn cứ, một lập luận hết sức vô lý mà Trung Quốc vẫn cố tình bảo vệ. Mọi chứng cứ mà Bắc Kinh đưa ra nhằm thỏa mãn tham vọng lãnh thổ của mình chỉ là những “tin đồn” và sự “hoang tưởng”.
Một chiến thắng có ý nghĩa trong đời sống chính trị quốc tế là chiến thắng với danh dự, uy tín và ảnh hưởng. Trong năm 2003 và 2004, Trung Quốc đã đưa ra khái niệm về ”trỗi dậy hòa bình” và ”phát triển hòa bình” để trấn an thế giới về sự phát triển của mình, cam kết không trở thành bá quyền. Năm 2013, Trung Quốc giới thiệu chính sách ngoại giao láng giềng, theo đó, lãnh đạo Trung Quốc đề xuất sáng kiến con đường tơ lụa trên biển và đề nghị ký hiệp định láng giềng hữu nghị với ASEAN.
Tuy nhiên, với những hành động gây hấn và khiêu khích đặc biệt mạnh lên từ năm 2009 trở lại đây trên Biển Đông và cả biển Hoa Đông, Trung Quốc đã cho thế giới thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa lời nói và hành động của mình và đưa ra một hình ảnh Trung Quốc ngày càng ưa sử dụng sức mạnh trong việc khẳng định chủ quyền dựa trên việc tạo ra những “thực tế mới” trên Biển Đông. Từ đó, trong con mắt của công luận quốc tế, Trung Quốc đã trở thành một nước ngày càng hung hăng, vi phạm luật pháp quốc tế, đe dọa an ninh, hòa bình và ổn định khu vực.
Khoảng cách giữa lời nói và hành động của Trung Quốc càng lớn thì lòng tin của các quốc gia trong khu vực đối với Trung Quốc càng giảm, Trung Quốc càng bị cô lập trong cộng đồng khu vực và quốc tế. Và khi niềm tin về sự “trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc càng thiếu cơ sở thì việc các nước trong khu vực tìm kiếm các biện pháp tài phán, xây dựng các mối quan hệ hợp tác quốc tế mới, thậm chí tăng cường khả năng tự vệ là điều cần thiết và hợp lý.
Điều này hoàn toàn đi ngược với lợi ích của Trung Quốc, cả về ngắn hạn và dài hạn, bởi vì nước lớn nào cũng phải tạo dựng một môi trường hòa bình và hợp tác ở khu vực địa lý kề cận với mình. Một môi trường như vậy không thể được tạo dựng bằng chính sách cường quyền và một chính sách cường quyền thì không thể giúp xây dựng các mối quan hệ bè bạn.
Ông Murat Ryszard, Thiếu tướng quân đội Ba Lan, cho rằng các hành động này của Trung Quốc đi ngược lại luật pháp quốc tế, các hành động như vậy phải được ngăn chặn bởi LHQ. Ông cũng thấy một thực tế là Trung Quốc cũng là một Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nên có trách nhiệm và nghĩa vụ đảm bảo an ninh, hòa bình trong khu vực và trên thế giới, nhưng hiện nay Trung Quốc đang làm điều ngược lại. Dường như Trung Quốc vẫn chưa có động thái gì gọi là lắng nghe mà ngược lại đã biện hộ và đưa ra những luận điệu ngược lại UNCLOS 1982 và vẫn tiếp tục leo thang gây hấn ở Biển Đông.
Kể từ khi Trung Quốc chiếm bãi cạn Scarborough của Philippines, những hành động của họ ở Biển Đông chứng tỏ rằng các nước trong khu vực và cả Nhật Bản không những tỏ ra quan ngại mà còn coi Bắc Kinh là một kẻ gây hấn và là mối đe dọa trong khu vực. Nếu Trung Quốc vẫn tiếp tục cách hành xử như vậy ở các vùng biển trong khu vực châu Á, trước mắt, nước này có thể chỉ đạt được một số mục đích tầm thường của riêng mình, nhưng về lâu dài nó đang sẽ hủy hoại niềm tin của cộng đồng quốc tế đối với quốc gia đông dân nhất thế giới này.
Vẫn chưa phải là quá muộn để giữ lại danh dự và uy tín của mình ở châu Á nếu Bắc Kinh hành xử có trách nhiệm hơn, tuân thủ luật pháp quốc tế và ngay lập tức rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam vô điều kiện.
Theo Danviet
Khai mạc Đối thoại Shangri La: Nóng vấn đề Biển Đông
Đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng Việt Nam do Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh dẫn đầu có một lịch trình dày đặc các cuộc tiếp xúc song phương
Đối thoại Shangri La vừa khai mạc cách đây vài tiếng đồng hồ tại Singapore với sự tham dự của khoảng 30 đoàn Bộ Quốc phòng các nước, trong đó đoàn Trung Quốc lần đầu tiên có một Đô đốc Hải quân, Phó Tổng Tham mưu trưởng Tôn Kiên Quốc đến dự và đoàn Mỹ cũng hùng hậu không kém khi có mặt cả Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter lẫn Chủ tịch Ủy ban Quân vụ của Thượng viện John McCai. Đoàn Việt Nam do Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng dẫn đầu.
Thủ tướng nước chủ nhà Singapore khai mạc Đối thoại Shangri La
Đối thoại Shangri La là một diễn đàn an ninh châu Á - Thái Bình Dương thường niên do Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) có trụ sở tại London, Anh tổ chức từ nhiều năm qua trở thành sự kiện quốc phòng quan trọng của khu vực. Tuy nhiên, Đối thoại Shangri La lần thứ 14 này thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận khu vực và quốc tế bởi bầu không khí trước thềm cuộc đối thoại lần này đã vô cùng nóng sau khi Trung Quốc hôm 26/5 công bố Sách Trắng Quốc phòng với những lời lẽ chỉ trích nặng nề "một số quốc gia bên ngoài đang cấp tập lợi dụng quấy rối chuyện Biển Đông" và "một số nhỏ khác duy trì hành động do thám chống lại Trung Quốc". Trung Quốc cũng vừa khởi công xây dựng 2 ngọn hải đăng tại Đá Gạc Ma và Đá Châu Viên chiếm của Việt Nam trong quần đảo Trường Sa.
Trong bài phát biểu khai mạc của mình, Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế, Tiến sỹ John Chipman đã chỉ ra rằng, nửa đầu năm 2015 này, khu vực châu Á - Thái Bình Dương chứng kiến những căng thẳng mới ở Biển Đông khi một số nước tiến hành cải tạo và xây dựng quy mô lớn ở quần đảo Trường Sa nhằm tăng cường sự hiện diện và trong một số trường hợp là các hoạt động quân sự tại đây. Mỹ đã phản ứng quyết liệt đối với những gì mà Washington cho rằng là "mối đe dọa đối với tự do hàng hải và hàng không" trong khu vực này.
Tiến sỹ John Chipman cho rằng: "Có lẽ câu hỏi quan trọng nhất đối với các nhà hoạch định chính sách an ninh trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương là trật tự khu vực nào sẽ đảm bảo hòa bình và ổn định lâu dài cho khu vực. Hơn bao giờ hết, các nước châu Á - Thái Bình Dương và các đối tác bên ngoài khu vực này cần phải suy nghĩ một cách chiến lược về lợi ích dài hạn của họ hơn là những cái lợi trước mắt."
Tiến sỹ John Chipman cũng chỉ ra rằng, bên cạnh những tranh chấp về lãnh thổ và một số bất đồng khác, các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương chia sẻ những mối quan ngại chung như mối đe dọa từ chủ nghĩa k.hủng b.ố, chủ nghĩa cực đoan, cụ thể là nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) cũng như những thách thức về an ninh con người đòi hỏi các nước phải hợp tác để giải quyết như cuộc khủng hoảng người nhập cư ở Đông Nam Á những tuần qua.
Trong bài phát biểu khai mạc Đối thoại Shangri La của mình, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nhắc lại lời kêu gọi Trung Quốc và các nước ASEAN sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Ông cho rằng, điều này sẽ phá vỡ vòng tranh cãi luẩn quẩn giữa các nước và không để những tranh cái đó ảnh hưởng đến những mối quan hệ rộng lớn hơn.
Thủ tướng Singapore nhấn mạnh: "Nếu tất cả các bên tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp quốc về luật biển (UNCLOS) thì đó là kết quả tốt đẹp nhất. Mặt khác, nếu căng thẳng leo thang thành xung đột do cố ý hay vô tình thì đó là một viễn cảnh rất tồi tệ. Ngay cả khi chúng ta tránh được cuộc xung đột đó nhưng kết quả được quyết định bằng sức mạnh thì nó cũng sẽ tạo một t.iền lệ xấu. Kịch bản này có thể không dẫn đến một cuộc xung đột ngay lập tức nhưng nó tạo ra bối cảnh kém ổn định hơn. Bởi vì về lâu dài, một khu vực muốn ổn định không thể được duy trì bằng sức mạnh của một cường quốc mà đòi hỏi sự đồng thuận và hợp pháp trong cộng đồng quốc tế kết hợp cùng với sự cân bằng về quyền lực".
Trước phiên khai mạc tối nay đã diễn ra những cuộc tiếp xúc song phương của quan chức quốc phòng các nước. Mặc dù không tham gia phát biểu tại Đối thoại Shangri-La lần này, nhưng đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng Việt Nam do Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, dẫn đầu sẽ có một lịch trình dày đặc với các cuộc tiếp xúc song phương. Chiều nay, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh đã gặp các đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng Trung Quốc, Israel, Philippines, Singapore và đại diện tập đoàn công nghệ quốc phòng Lockheed Martin của Mỹ.
Tại các cuộc gặp, Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh cùng đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng Việt Nam đ.ánh giá cao kết quả hợp tác quốc phòng với các nước. Ngoài ra, Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh và đoàn cũng đã trao đổi với đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng từng nước về những vấn đề cùng quan tâm, đồng thời đề cập các biện pháp thúc đẩy quan hệ quốc phòng song phương trong thời gian tới thông qua việc tập trung tăng cường hơn nữa trao đổi đoàn các cấp; thúc đẩy hợp tác đào tạo, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa; tìm kiếm cứu hộ cứu nạn; tăng cường đối thoại về chính sách quốc phòng, vì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.
Trong khuôn khổ Đối thoại Shangri La lần này, hôm nay, Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế cũng đã công bố Đ.ánh giá an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2015. Đây là lần thứ 2 Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế công bố hồ sơ chiến lược này. Đ.ánh giá an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm nay tập trung vào 5 nhóm vấn đề quan trọng nhất trong thời gian tới, trong đó có vai trò chiến lược của 2 cường quốc có ảnh hưởng lớn nhất đến khu vực là Mỹ và Trung Quốc, cũng như việc tiếp tục tìm kiếm một trật tự hòa bình và ổn định cho khu vực, bao gồm vai trò an ninh của ASEAN./.
Diệu Hương
Theo_VOV
Tổng thống Obama thăm Việt Nam: Bốn điểm nhấn khó quên Thiện cảm của người dân đối với bản thân vị tổng thống và mối quan hệ Việt - Mỹ có lẽ là một trong những nền tảng quan trọng nhất giúp quan hệ song phương sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai." - TS Lê Hồng Hiệp. LTS:Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Obama đang điểm những thời khắc...
