Tại sao Trung Quốc có thể thắng trong cuộc chiến thương mại với Mỹ thời Trump?

Dù kinh tế gặp khó, Trung Quốc vẫn nắm lợi thế vượt trội nhờ kiểm soát dài hạn và không bị áp lực bầu cử.

Tổng thống Trump liệu có sai lầm chiến lược khi chơi “ván cờ thuế quan” với Trung Quốc?

Quang cảnh cảng hàng hóa tại Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Theo bình luận của tạp chí Wall Street Journal ngày 2/5, Trung Quốc dường như đang trên đường giành chiến thắng trong cuộc chiến thương mại với Mỹ, dù có vẻ đối mặt với những thách thức nhất định. Điều này nghe có vẻ nghịch lý, nhưng khi phân tích sâu hơn, chúng ta có thể thấy rõ lợi thế thực sự của Trung Quốc trong cuộc đối đầu này.

Cuộc đối đầu bất cân xứng về thời gian

Lợi thế lớn nhất của Trung Quốc so với Mỹ trong cuộc chiến thương mại này chính là yếu tố thời gian. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không phải đối mặt với áp lực từ cử tri như Tổng thống Trump, người chỉ có không quá 18 tháng để chứng minh rằng chiến lược thuế quan của mình mang lại hiệu quả trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026.

Mặc dù thông tin gần đây cho thấy nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn – Chỉ số quản lý mua hàng chính thức ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong 16 tháng, báo hiệu suy giảm sản xuất và có báo cáo về việc các nhà máy chậm sản xuất, công nhân bị sa thải hoặc cho nghỉ phép – nhưng Bắc Kinh có thể chịu đựng “cơn bão” này lâu hơn Washington.

Thoạt nhìn, điều này có vẻ như chứng minh cho tuyên bố từ các quan chức của chính quyền Trump như Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người cho rằng Mỹ nắm giữ “hầu hết các lá bài trong một ván bài thương mại” toàn cầu. “Hãy nhớ rằng lịch sử thương mại là chúng ta là quốc gia thâm hụt. Quốc gia thâm hụt có lợi thế. Họ là các quốc gia thặng dư. Theo truyền thống, các quốc gia thặng dư luôn thua bất kỳ loại leo thang thương mại nào”, ông Bessent phát biểu vào ngày 2/4 sau thông báo về thuế quan “Ngày giải phóng” của Tổng thống Trump.

Tuy nhiên, Wall Street Journal dẫn nhận định của các chuyên gia cho rằng: “Hệ thống chính trị Trung Quốc cho phép nước này vượt qua cuộc chiến thương mại ít nhất là sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ”.

Khả năng kích thích kinh tế dài hạn

Trung Quốc vẫn còn lá bài quan trọng chưa sử dụng: khả năng triển khai các gói kích thích kinh tế quy mô lớn. Chính quyền Trung Quốc có thể chuyển tiền tài trợ bằng nợ cho các hộ gia đình và doanh nghiệp để thúc đẩy tiêu dùng, hoặc mở rộng tín dụng để ngăn chặn tình trạng phá sản của doanh nghiệp và tài trợ cho các công trình công cộng.

Những biện pháp như vậy đã trở thành công cụ chính của Bắc Kinh để duy trì tăng trưởng kinh tế trong những năm gần đây. Với việc thuế quan 145% của chính quyền Trump bắt đầu có hiệu lực, một gói kích thích kinh tế mới dường như là điều không thể tránh khỏi nếu cuộc chiến thương mại tiếp tục kéo dài.

Kiểm soát chặt chẽ vốn và tín dụng trong nước là một lợi thế khác của Trung Quốc. Điều này cho phép các nhà hoạch định chính sách ngăn chặn các dấu hiệu bất bình thường của tình trạng khó khăn về kinh tế, chẳng hạn như tình trạng mất khả năng thanh toán, miễn là họ cho rằng cần thiết.

Trong khi đó, “đòn bẩy” chiến tranh thương mại của Mỹ chỉ có thể được khai thác bằng cách buộc người tiêu dùng Mỹ trả nhiều tiền hơn cho hàng hóa. Thị trường đã nhanh chóng nhận ra điều này, khiến chỉ số chứng khoán S&P 500 ghi nhận hiệu suất 100 ngày đầu tiên tệ nhất dưới thời Trump so với bất kỳ tổng thống nào trong 5 thập kỷ qua.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) trong lễ đón chính thức Tổng thống Mỹ Donald Trump tới thăm Bắc Kinh ngày 9/11/2017. Ảnh: THX/TTXVN

Thách thức từ cử tri Mỹ

Trong một nền “dân chủ” như Mỹ, nơi kinh tế dẫn dắt chính trị, cử tri sẽ nhanh chóng mất kiên nhẫn khi họ phải gánh chịu giá cả tăng cao do thuế quan. Những người đã bỏ phiếu cho ông Trump với hy vọng kiểm soát lạm phát sẽ thất vọng khi thấy giá cả hàng hóa tiếp tục tăng. Đảng Cộng hòa chỉ có chưa đầy 18 tháng để chứng minh rằng chiến lược thuế quan mang lại hiệu quả, nếu không họ sẽ gặp khó khăn trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026.

Mặc dù có lợi thế ngắn hạn, Wall Street Journal lưu ý, Trung Quốc vẫn phải đối mặt với những thách thức dài hạn. Thuế quan ở mức cao của chính quyền Trump ngụ ý sự tách rời của hai nền kinh tế, điều này có thể để lại lỗ hổng 300 tỷ USD hoặc nhiều hơn trong nền kinh tế Trung Quốc.

Các gói kích thích kinh tế sẽ không thể thay thế vĩnh viễn nhu cầu mất đi từ thị trường Mỹ. Ngoài ra, khả năng chơi trò chờ đợi của Trung Quốc chỉ là một lợi thế chiến thuật chứ không phải chiến lược. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã chọn theo đuổi chính sách thương mại mang tính chiến thuật hơn là chiến lược, vô tình tạo điều kiện cho Bắc Kinh tận dụng lợi thế về thời gian.

Tóm lại, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc không phải là một cuộc đối đầu cân sức. Trong khi Mỹ có sức mạnh kinh tế to lớn, Trung Quốc lại có khả năng chịu đựng các cú sốc ngắn hạn và duy trì ổn định trong thời gian dài hơn. Với khả năng kiểm soát chặt chẽ nền kinh tế và không phải lo lắng về áp lực từ cử tri, Bắc Kinh có thể duy trì nền kinh tế của mình cho đến giữa nhiệm kỳ bầu cử ở Mỹ – có lẽ đó là tất cả những gì họ cần để giành chiến thắng trong cuộc chiến thương mại với Mỹ thời Trump.