Tại sao ký ức lại tràn về khi bạn ghé thăm những nơi trong quá khứ?

Bạn đến thăm ngôi nhà thời thơ ấu của mình, bước vào phòng ngủ cũ của bạn và gặp phải một làn sóng ký ức hoài cổ. Điều gì kích hoạt ký ức này? làm thế nào bạn đột nhiên nhớ những điều bạn có thể không nghĩ đến trong nhiều thập kỷ?

Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng bối cảnh mà các ký ức được tạo ra rất quan trọng trong việc ghi nhớ chúng sau này. Ý tưởng này được gọi là lý thuyết ràng buộc theo ngữ cảnh. Nó tập trung vào ba thành phần: học tập bối cảnh, thay đổi bối cảnh và tìm kiếm bộ nhớ.

Các nhà khoa học đã tìm ra nguyên nhân vì sao ký ức cũ lại tràn về khi con người ghé thăm những nơi trong quá khứ.

Học tập bối cảnh được thiết lập việc học tập trong não xảy ra bởi một quá trình liên kết. Nếu A và B xảy ra cùng nhau, chúng trở nên liên kết. Lý thuyết ràng buộc theo ngữ cảnh tiến thêm một bước: A và B không chỉ liên kết với nhau mà còn với bối cảnh chúng xảy ra.

Vậy bối cảnh là gì? Nó không chỉ là vị trí vật lý của bạn, nó còn là một trạng thái tinh thần bao gồm cả suy nghĩ, cảm xúc và hoạt động tinh thần khác mà bạn đang trải qua tại một thời điểm nhất định.

Kết quả là mỗi bộ nhớ được liên kết với các trạng thái bối cảnh khác nhau. Tuy nhiên, một số trạng thái bối cảnh sẽ tương tự nhau có lẽ vì chúng có cùng vị trí hoặc tâm trạng hoặc có một số yếu tố khác.

Sự tương đồng giữa các bối cảnh rất quan trọng khi lấy lại ký ức. Quá trình tìm kiếm bộ nhớ của bạn khá giống với tìm kiếm của Google, trong đó bạn có nhiều khả năng tìm thấy những gì bạn đang tìm kiếm nếu thuật ngữ tìm kiếm của bạn phù hợp với nội dung nguồn. Trong quá trình tìm kiếm bộ nhớ, bối cảnh tinh thần hiện tại của bạn là tập hợp các thuật ngữ tìm kiếm.

Các cơ chế này là đơn giản nhưng ý nghĩa rất sâu sắc. Theo lý thuyết, bạn rất có thể nhớ những ký ức từ những bối cảnh tương tự như bối cảnh mà bạn hiện đang có. Bởi vì bối cảnh tinh thần của bạn luôn thay đổi, bối cảnh tinh thần của bạn sẽ giống với những ký ức kinh nghiệm gần đây nhất. Điều này giải thích tại sao khó nhớ các sự kiện cũ hơn.

Nhưng tất nhiên, những ký ức cũ đã bị lãng quên vĩnh viễn. Nếu bạn có thể thay đổi bối cảnh của mình để giống với những ký ức dường như bị lãng quên từ lâu, bạn sẽ có thể nhớ chúng. Đây là lý do tại sao những ký ức cũ lại tràn về khi bạn bước vào phòng ngủ thời thơ ấu hoặc đi bộ qua trường cũ.

Bộ nhớ phụ thuộc vào bối cảnh được xác nhận bởi một thí nghiệm năm 1975, trong đó các thợ lặn ghi nhớ danh sách các từ và sau đó được thử nghiệm cả trên cạn và dưới nước. Trên đất liền, việc họ nhớ lại là tốt nhất cho những từ họ đã học được trên đất liền, trong khi dưới nước, họ nhớ được những danh sách từ họ học được dưới nước tốt hơn.

Hiện tượng này không giới hạn ở các vị trí vật lý. Bạn có thể nhận thấy rằng khi bạn buồn về điều gì đó, bạn có xu hướng nhớ những sự kiện buồn khác trong cuộc sống của bạn. Điều này là do tâm trạng và cảm xúc của bạn cũng bao gồm bối cảnh tinh thần của bạn. Các thí nghiệm đã xác nhận rằng bộ nhớ được tăng cường khi tâm trạng hiện tại của bạn phù hợp với tâm trạng mà bạn đã tìm hiểu thông tin.

Các nghiên cứu có giá trị hơn một thế kỷ đã khẳng định chúng ta cũng sẽ ghi nhớ mọi thứ tốt hơn nếu chúng ta trải nghiệm chúng vào các thời điểm khác nhau, thay vì lặp đi lặp lại. Đây là một trong những lý do chính tại sao, khi chuẩn bị cho các kỳ thi, một thói quen học tập thường xuyên có hiệu quả hơn là nhồi nhét tức thời.

Minh Long

Theo dantri.com.vn/The Coversation