Tại sao có thể phá án qua vết tích của viên đạn?
Dù đã được bắn đi, viên đạn vẫn tồn tại mối liên hệ với khẩu súng và có thể được chứng minh bằng kỹ thuật đối chiếu vết tích pháp y.
Ngày 14/2/1929, một nhóm người mặc đồng phục cảnh sát nổ súng bắn hạ 7 thành viên một băng đảng mafia trong nhà kho tại thành phố Chicago (Mỹ). Do người chết thuộc nhóm đối thủ, ông trùm mafia Al Capone bị nghi ngờ đứng đằng sau vụ thảm sát. Tuy vậy, Al Capone phủ nhận mọi dính líu.
Sau khi tiếp nhận vụ án, chuyên gia pháp y Calvin Goddard dùng loại kính hiển vi có hai ống kính để có thể cùng lúc quan sát hai viên đạn. Bằng cách này, Goddard đối chiếu mọi khẩu súng trong đồn cảnh sát và loại trừ. Goddard tiếp tục so sánh và kết luận những viên đạn trên thi thể nạn nhân nhiều khả năng đã được bắn từ hai khẩu súng tìm thấy trong nhà đàn em của Al Capone.
Phiên bản hiện đại của loại kính hiển vi hai ống kính mà Calvin Goddard là người tiên phong sử dụng. Ảnh: Arrowhead Forensics.
Dù Goddard không chứng minh được sự tham gia của ông trùm, sự kiện này vẫn được coi là đã khai sinh ra lĩnh vực nhận dạng đạn đạo – một chuyên môn trong khoa học pháp y.
Tại sao Goddard nghĩ ra phương pháp nhận dạng đạn đạo như trên? Theo FBI, quá trình chế tạo súng, nhà sản xuất thường tạo những rãnh hình xoắn ốc bên trong của nòng súng. Khi súng bóp cò, những rãnh này sẽ khiến viên đạn xoay tròn trong lúc chuyển động dọc nòng súng và giúp ổn định quỹ đạo bay. Cũng trong quá trình này, các rãnh xoắn ốc sẽ để lại vết tích trên viên đạn. Dựa trên vết rãnh, chuyên gia có thể xác định được thương hiệu hoặc mẫu mã của khẩu súng đã bắn ra viên đạn.
Ngoài ra, vì máy móc sử dụng trong giai đoạn gia công và hoàn thiện luôn tồn tại khiếm khuyết chỉ có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi, nòng súng sẽ luôn tồn tại các vết tích nhỏ đặc trưng tương ứng. Do quá trình hao mòn thông thường và tác động của thói quen người dùng, các vết tích trên sẽ ngày càng hiển hiện. Viên đạn từ đó cũng sẽ mang theo vết tích đặc trưng như vân tay của khẩu súng, bên cạnh dấu vết từ rãnh xoắn ốc.
Với căn cứ trên, các chuyên gia đạn đạo pháp y cho rằng có thể đối chiếu các vết tích trên bề mặt hai viên đạn dưới kính hiển vi để xác định liệu chúng có được bắn ra từ cùng một khẩu súng hay không. Phương pháp này không chỉ được áp dụng với bản thân viên đạn mà còn có thể áp dụng với phần vỏ đạn vì trên bề mặt này cũng sẽ mang vết tích đặc trưng của khẩu súng, như vết tích để lại khi đáy vỏ đạn bị kim hỏa mổ vào hạt nổ.
Lý thuyết là vậy, nhưng việc đối chiếu cụ thể được thực hiện như thế nào? Vì lý do bảo quản vật chứng, chuyên gia pháp y dĩ nhiên không thể bổ đôi nòng súng để so sánh rãnh xoắn với viên đạn đã có. Họ thường sẽ phải bắn thử khẩu súng khả nghi và lấy mẫu vật từ lần bắn thử để đối chiếu với viên đạn tại hiện trường.
Nếu là súng ngắn, chuyên gia pháp y sẽ bắn thử vào thùng chuyên dụng chứa lượng lớn nước. Khi được bắn vào nước, viên đạn sẽ giảm đáng kể tốc độ mà không bị thiệt hại hoặc méo mó, trong khi vẫn giữ được nguyên vẹn các vết tích trên bề mặt. Bằng cách này, chuyên gia pháp y sẽ thu được mẫu vật lý tưởng để đối chiếu dưới kính hiển vi.
Chuyên gia bắn súng vào thùng nước chuyên dụng để lấy mẫu viên đạn từ khẩu súng khả nghi. Ảnh: New York Times.
Nếu là súng tự động, súng dùng cỡ đạn lớn, hoặc súng hoa cải, chuyên gia không thể dùng thùng nước mà phải bắn thử khẩu súng khả nghi tại các trường bắn chuyên dụng để thu được mẫu vật đối chiếu.
Video đang HOT
Sau khi đặt hai mẫu vật cần so sánh lên trên trục xoay, chuyên gia đầu tiên sẽ tìm đặc điểm nổi bật trên một viên đạn và tìm vết tích tương tự trên viên còn lại. Nếu phần rãnh xoắn ở cả hai trùng khớp, chuyên gia sẽ kiểm tra xem các vết tích nhỏ còn lại có giống nhau không. Sau đó, cả hai viên đạn được xoay cùng lúc để tìm kiếm các dấu vết trùng hợp. Công nghệ nhiếp ảnh tích hợp trong ống kính hiển vi cho phép chuyên gia pháp y chụp lại hoặc ghi hình quá trình đối chiếu.
Khi việc đối chiếu kết thúc, chuyên gia sẽ đưa ra ba kết luận: xác nhận, loại bỏ, hoặc không thể kết luận. “Xác nhận” nghĩa là có sự trùng khớp giữa hai viên đạn hoặc giữa viên đạn với khẩu súng. “Loại bỏ” cho thấy vật chứng tại hiện trường không có liên hệ với mẫu thử. Trong trường hợp “không thể kết luận”, chuyên gia không thể xác nhận hoặc loại bỏ mối liên hệ giữa hai vật được đối chiếu dựa trên số lượng và chất lượng của các vết tích dưới kính hiển vi.
Theo NIST, tới nay, các chuyên gia đạn đạo pháp y về cơ bản vẫn dùng phương pháp đối chiếu song song như trên, nhưng phương pháp này vẫn còn hạn chế vì họ không thể dùng số liệu cụ thể để làm căn cứ cho nhận định của mình, không giống như chuyên gia ADN. Các nhà khoa học pháp y đã thực hiện nhiều nghiên cứu kiểm chứng độ chính xác của phương pháp phân tích dấu vết đạn để khắc phục hạn chế này.
Ví dụ, trong nghiên cứu vào năm 2014 do Viện Tư pháp Quốc gia (Mỹ) tài trợ kinh phí, người thực hiện nghiên cứu yêu cầu 165 chuyên gia trong và ngoài nước nhận dạng khẩu súng nào trong 10 khẩu thuộc cùng lô sản xuất đã bắn ra các viên đạn cho sẵn. Để đảm bảo khách quan, những chuyên gia này được cho biết viên đạn cho sẵn chưa chắc đã xuất phát từ 10 khẩu súng trên. Kết quả cho thấy tỉ lệ nhận dạng đúng là 98,8%.
Ảnh A cho thấy vết tích trùng khớp trên hai viên đạn được bắn ra từ cùng một khẩu súng. B là ảnh hai viên đạn bắn ra từ hai khẩu súng cùng loại. Ảnh: Introduction to Criminalistics.
Nhận ra lợi ích của phương pháp nhận dạng đạn đạo, các quốc gia như Anh và Mỹ hiện đã lập ra cơ sở dữ liệu quốc gia lưu trữ hình ảnh chất lượng cao của vỏ đạn và viên đạn tại hiện trường để giúp truy dấu tội phạm được thực hiện dùng cùng một khẩu súng và liên kết các vụ án với nhau. Việc ứng dụng công nghệ máy tính có thể giúp lọc và tìm kiếm hình ảnh trùng khớp trong số hàng triệu bức ảnh trong vài phút.
Ví dụ, phương pháp nhận dạng đạn đã có công lớn trong trường hợp của Cleophus Cooksey Jr., kẻ bị bắt tại thành phố Phoenix, bang Arizona (Mỹ) vào tháng 12/2017 do bị tình nghi bắn chết hai người. Nhờ vào cơ sở dữ liệu vỏ đạn quốc gia có tên NIBIN, cảnh sát đã có thể “kết nối” Cooksey với 7 vụ án mạng khác. Từ đây, nhà chức trách đã bắt được kẻ giết người hàng loạt, dù ban đầu họ không nhận dấu hiệu nào đáng ngờ.
Khẩu súng thời chiến giúp giải mã cái chết của cựu binh
Bà giúp việc linh cảm chuyện chẳng lành khi không thấy người cựu binh Walter Yokum (76 tuổi) ra mở cửa như thường lệ.
Vòng ra phía sau nhà, bà thấy cửa sổ vỡ nên lập tức gọi cảnh sát. Dưới chân cầu thang lên tầng hai, cảnh sát hạt Boulder, bang Colorado phát hiện ông Yokum nằm chết trong tư thế hai tay giơ lên cao, cổ có vết thương như đạn bắn. Hôm ấy là ngày 20/10/1993.
Cảnh sát xác định có kẻ đột nhập qua cửa sổ tầng trệt. Vũng bùn quanh nhà in dấu giày, giống ủng bảo hộ. Trên tường thành cầu thang, một khu vực bị ám đen vì muội súng với vệt thẳng xuyên qua giữa, có vẻ như là vị trí tiếp xúc với nòng súng. Trên tầng hai, trong phòng ăn, cảnh sát thấy bao súng rỗng và vài viên đạn cỡ 11,5 mm nhưng không phát hiện khẩu súng nào trong nhà. Thẻ tín dụng và tiền mặt của ông Yokum không còn.
Vết muội súng bị một vạch thẳng xuyên qua giữa, cho thấy vị trí của họng súng. Ảnh: Filmrise.
Yokum là cựu binh từng tham gia Chiến tranh Thế giới II. Khi xuất ngũ, ông được giữ khẩu súng bán tự động dùng cỡ đạn 11,5 mm của hãng Colt. Như mọi bạn chiến đấu khác, Yokum đã mài số sê-ri trên khẩu súng.
Tư thế tử vong của Yokum được xác định đi ngược lại quy luật của trọng lực. Từ việc ông nằm ngửa, hai tay giơ lên cao vuông góc nhau, cảnh sát cho rằng thi thể đã bị lật lên khi nằm sấp trên sàn. Điều này cho thấy hung thủ ở trong nhà ít nhất ba tiếng vì đây là khoảng thời gian thi thể bắt đầu cứng.
Gần chân của Yokum, cảnh sát tìm thấy mảnh giấy gói kẹo bơ. Trong tủ lạnh cũng có bao bì đựng kẹo bơ cùng loại nhưng đã hết. Cảnh sát nhận định ông Yokum có thể đã nghe thấy tiếng kẻ đột nhập, rút súng chạy xuống thì bị trúng đạn của hung thủ đang đứng dưới cầu thang. Tuy vậy, viên đạn không còn nằm trong người nạn nhân.
Trên trần nhà có lỗ thủng cho thấy viên đạn đã xuyên qua mái ngói. Điều tra viên tìm kiếm khắp trên mái nhà và rãnh hốc nhưng không thấy viên đạn đâu. Việc rà soát bãi đất trống rộng vài ha xung quanh ngôi nhà để tìm viên đạn là bất khả thi.
Được cảnh sát yêu cầu trợ giúp, một giáo sư vật lý thu thập các dữ kiện để tính toán như vận tốc ban đầu, góc viên đạn được bắn ra, và sức cản không khí. Dựa trên độ rộng của vết thương trên cổ Yokum, viên đạn chết người được xác định có cỡ đạn 9 mm. Cỡ đạn này khi rời khỏi nòng súng ngắn thường di chuyển với tốc độ khoảng 300 m/s.
Để biết được tốc độ của viên đạn sau khi xuyên qua cơ thể người, trần nhà và mái ngói, cảnh sát đặt ba lớp vật chất lần lượt theo thứ tự: miếng thịt bò đại diện cổ nạn nhân, ốp trần nhà, và một phần mái nhà (cả hai cùng được lấy từ nhà Yokum). Qua bắn thử viên đạn có cỡ tương tự và đo đạc bằng thiết bị chuyên dụng, cảnh sát biết được tốc độ viên đạn sau khi xuyên qua các bề mặt này là khoảng 260 m/s.
Tiếp theo, cảnh sát xác định quỹ đạo di chuyển của viên đạn bằng cách dùng gậy nhỏ nối từ chỗ đặt nòng tới vị trí vết thương rồi đi qua lỗ trên trần nhà. Từ đây, viên đạn tạo với mặt đất một góc 68 độ.
Dựa vào dữ kiện trên, giáo sư tính toán được vùng rơi của viên đạn. Cảnh sát sau đó khoanh vùng khu vực và mang máy dò kim loại tới rà soát. Cuối cùng, họ tìm thấy một đầu đạn cỡ 9 mm cách ngôi nhà khoảng 27 m.
Đầu đạn này phù hợp với suy đoán của cảnh sát về viên đạn giết người. Tuy nhiên, phát hiện này không đem lại giá trị điều tra vì đầu đạn đã bị biến dạng nặng, không thể được mang đi giám định.
Cảnh sát nhận định Yokum bị bắn từ trên cầu thang. Ảnh: Filmrise.
Tiếp theo, cảnh sát chuyển sự chú ý tới mảnh giấy gói kẹo và bao kẹo ở hiện trường. Cho rằng hung thủ có thể đã ăn kẹo trong tủ lạnh, cảnh sát gửi những thứ này đi giám định nhưng không tìm thấy dấu vân tay. Trong nhà của Yokum cũng không xuất hiện dấu vân tay lạ nào.
Vì một số tài sản mất tích, cảnh sát cho rằng vụ án xuất phát là trộm cắp nhưng đã chuyển thành án mạng. Theo hướng này, cảnh sát rà soát mọi nghi can bị bắt giữ trong khu vực về hành vi đột nhập trộm cắp quanh thời điểm Yokum bị giết. Chỉ có một người phù hợp phạm vi tìm kiếm có tên James Dobson - kẻ vừa mãn hạn tù về hành vi đột nhập, vài ngày trước khi Yokum bị giết. Trùng hợp, kẻ này cũng có thói quen ăn uống tại hiện trường.
Để xác minh Dobson có phải nghi phạm hay không, cảnh sát cho hàng xóm của Yokum tới nhận diện vì người này nói từng trông thấy một số nam giới có điệu bộ khả nghi quanh khu vực vào tối xảy ra án mạng. Người hàng xóm ban đầu chọn ảnh của Dobson trong bộ ảnh nhưng cuối cùng không dám chắc chắn. Khi được thẩm vấn, Dobson phủ nhận liên quan tới vụ giết người.
Điều tra sâu hơn, cảnh sát cũng không tìm được chứng cứ cho thấy Dobson sở hữu khẩu súng có thể bắn cỡ đạn như viên đạn gây án. Nơi ở của Dobson cũng không có loại ủng có đế giày phù hợp với dấu giày tìm thấy tại hiện trường.
Bế tắc, điều tra viên mở rộng phạm vi tìm kiếm và rà soát kho dữ liệu cảnh sát để xác định xem có hoạt động bất thường nào quanh thời điểm án mạng hay không. Trong quá trình này, điều tra viên phát hiện một sự kiện nổi bật.
Trong lần làm nhiệm vụ theo dõi, hai thanh tra mặc thường phục đã phát hiện một chiếc bán tải có biển số của bang North Dakota rời nhà của kẻ buôn ma túy tại địa phương, một ngày sau khi có án mạng. Vì bang North Dakota cách hạt Boulder, bang Colorado hơn 700 dặm, hai thanh tra thấy lạ khi chiếc xe này xuất hiện ở đây nên ghi lại biển số.
Từ đây, cảnh sát xác định chiếc bán tải được đứng tên Kevin Dockter, 29 tuổi, cư trú tại thành phố Bismarck, bang North Dakota. Tên này có tiền sử phạm tội về ma túy và vũ khí.
Điều tra viên liên lạc với cảnh sát thành phố Bismarck, bang North Dakota để xác minh thông tin thì được biết Dockter cũng vừa bị bắt vì tàng trữ trái phép hai khẩu súng. Trong đó, một khẩu dùng cỡ đạn 9 mm, một khẩu thuộc hãng Colt, dùng cỡ đạn 11,5 mm, được sản xuất từ Chiến tranh Thế giới II, giống khẩu súng bị mất của Yokum. Khi bị bắt, trong xe của Dockter cảnh sát còn phát hiện gói kẹo bơ cùng loại với mảnh giấy gói kẹo bị vứt tại hiện trường.
Quan sát kỹ, cảnh sát thấy khẩu súng Colt dùng đạn đã bị mài bay số sê-ri, giống mô tả về súng của Yokum. Bên trong khẩu súng còn chứa loại đạn có dập dấu REM-UMC ở phần đáy - ký tự viết tắt cho hãng Remington, giống loại đạn tìm thấy tại nhà Yokum. Từ nhân viên của Công ty Remington, điều tra viên xác định loại đạn này không sẵn có trên thị trường vì chỉ được sản xuất trong thời gian 1912 tới 1961.
Trong khẩu súng còn lại của Dockter, cảnh sát tìm thấy viên đạn 9 mm. Nhận được mẫu vật, giám định viên đối chiếu thành phần hóa học của đầu đạn giết người, đạn trong súng của Dockter, và đạn tìm thấy trong xe của Dockter. Kết quả, cả ba loại đều có cùng thành phần phần trăm kim loại đồng.
Khi bị cảnh sát North Dakota bắt giữ, Dockter đang đi ủng bảo hộ. Tiếp tục đối chiếu, chuyên viên thấy rằng họa tiết trên đế ủng cùng loại với dấu giày tìm thấy trên vũng bùn ngoài nhà của Yokum.
Bạn bè của Dockter kể với điều tra viên nghi phạm là người hay khoe khoang. Hắn nói rằng từng cùng thực hiện vụ cướp tài sản tại bang Colorado với người bạn tên Jason Fowler (21 tuổi). Nhìn thấy ảnh của Fowler, cảnh sát thấy rằng người này có ngoại hình tương tự James Dobson - nghi can đầu tiên của vụ án. Điều này có thể lý giải tại sao hàng xóm của nạn nhân ban đầu đã nhận diện Dobson.
James Dobson (trái) và Jason Fowler có ngoại hình tương tự. Ảnh: Filmrise.
Bị thẩm vấn, Fowler mau chóng thừa nhận vai trò trong vụ cướp. Fowler khai rằng hai cần tiền nghiện hút nên thường cùng Dockter đột nhập nhà dân trộm tiền. Tối hôm ấy, Fowler và Dockter quan sát nhà của Yokum, thấy không sáng đèn nên tưởng không ai trong nhà. Dockter phá cửa sổ vào nhà, Fowler đứng ngoài cảnh giới. Một lúc sau, Fowler thấy Dockter chạy ra. Hai kẻ sau đó tới quán bar, uống vài chầu rượu rồi quay lại căn hộ để vét tài sản. Tuy vậy, chúng chỉ lấy được 20 USD, thẻ tín dụng, và khẩu súng đặc biệt của Yokum.
Từ đây, công tố viên cáo buộc sau khi đột nhập, Dockter nhìn thấy nạn nhân trước nên giơ súng bắn. Hắn thích ăn kẹo bơ nên khi thấy gói kẹo bơ trong tủ lạnh của nạn nhân đã lấy hết chỉ để lại túi không.
Với chứng cứ nhà chức trách thu thập được, Dockter nhận tội Giết người cấp độ II và bị phạt 40 năm tù. Fowler lãnh án 25 năm tù về tội Đột nhập trộm cắp.
Quốc Đạt
Mafia 'vươn xúc tu' trong Covid-19 Đầu tháng này, nhiều người tụ tập đưa tang thành viên một gia đình mafia khét tiếng tại Sicilia, bất chấp lệnh phong tỏa toàn quốc ở Italy. Vài chục người đi sau xe tang bày tỏ sự kính trọng đối với thành viên 70 tuổi quá cố của một trong những gia đình mafia khét tiếng nhất. Claudio Fava, chủ tịch ủy...