Tác động tiềm tàng của chính quyền Trump 2.0 với thương mại thế giới
Chính quyền Donald Trump 2.0 có thể đán.h dấu một giai đoạn mới cho hệ thống thương mại quốc tế, với việc tăng thuế quan mạnh mẽ và định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ứng cử viên Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Donald Trump trả lời phỏng vấn báo chí tại Philadelphia, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Theo nhận định của tờ Wall Street Journal, nhiệm kỳ tổng thống Mỹ thứ hai của Donald Trump, nếu diễn ra, có thể tạo ra những thay đổi sâu sắc đối với hệ thống thương mại toàn cầu. Ông Trump đã sử dụng thuế quan như một công cụ ngoại giao mạnh mẽ trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhưng nhiệm kỳ thứ hai của ông có thể sẽ đán.h dấu một giai đoạn mới, khi thuế quan không chỉ là phương tiện đàm phán, mà trở thành mục tiêu quan trọng hơn, làm thay đổi hoàn toàn cục diện thương mại quốc tế.
Chính sách thuế quan mạnh tay
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã sử dụng thuế quan để tạo áp lực đối với các đối tác thương mại như Trung Quốc và EU, đồng thời đàm phán lại các hiệp định như Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) thành USMCA. Tuy nhiên, nếu quay lại Nhà Trắng, ông Trump có thể thực hiện chính sách thuế quan mạnh tay hơn, với mức thuế dự kiến cao nhất kể từ những năm 1930. Đặc biệt, thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc có thể tăng tới 60%, và thuế quan chung của Mỹ có thể đạt mức trung bình 17%, theo ước tính của ngân hàng đầu tư Evercore ISI.
Oren Cass, người sáng lập tổ chức nghiên cứu American Compass, nhận định: Hệ thống thương mại toàn cầu cuối thế kỷ 20 là không bền vững, do đó ông Trump có thể thúc đẩy một “sự tái cân bằng cơ bản” trong thương mại quốc tế, thay vì tìm cách quay lại mô hình thương mại tự do như thời kỳ hậu Thế chiến thứ hai. Điều này có nghĩa là thế giới sẽ chứng kiến sự thay đổi cơ bản trong cách thức thương mại diễn ra giữa các quốc gia.
Hệ quả đối với Mỹ và nền kinh tế toàn cầu
Việc ông Trump áp dụng thuế quan cao sẽ tác động trực tiếp đến giá cả tại Mỹ và các đối tác thương mại. Trong ngắn hạn, người tiêu dùng Mỹ sẽ phải chịu chi phí cao hơn khi nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài bị đán.h thuế mạnh. Nhiều doanh nghiệp cũng sẽ phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh để đối phó với các thay đổi trong chuỗi cung ứng.
Doug Irwin, nhà nghiên cứu thương mại tại Đại học Dartmouth, cảnh báo rằng thuế quan của Mỹ sẽ “tăng từ mức thấp nhất lên mức cao nhất trong số các nền kinh tế lớn”. Ông lưu ý rằng nếu các nước khác trả đũa bằng cách áp dụng thuế quan đối với hàng hóa của Mỹ, thế giới có thể rơi vào một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện chưa từng có trong thời hiện đại.
Video đang HOT
Dù vậy, một số chuyên gia vẫn cho rằng các quốc gia khác có thể không trả đũa ngay lập tức. Nhà kinh tế Clete Willems lưu ý: “Chúng ta sẽ bước vào một môi trường thuế quan cao hơn, nhưng tất cả các quyết định đều có thể thảo luận”. Ông tin rằng các quốc gia có thể sẽ tìm cách đàm phán với ông Trump để mở cửa thị trường của họ thay vì trả đũa trực tiếp.
Một yếu tố quan trọng trong chiến lược thương mại của ông Trump là làm suy yếu vị thế của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu. Chính quyền Trump 2.0 có thể sẽ xây dựng một hệ thống thương mại dựa trên các đồng minh chiến lược như G7, Australia và Hàn Quốc, trong khi “cô lập” Trung Quốc khỏi các chuỗi cung ứng quốc tế.
Greta Peisch, cựu cố vấn của đại diện thương mại Mỹ, cho biết: “Một số đồng minh đáng ngạc nhiên như Costa Rica có thể thích nghi với một chương trình nghị sự thương mại mới của Mỹ”.
Mô hình thương mại mới này, nếu thành công, sẽ tạo ra một khối các nền kinh tế thị trường đối phó với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc. Chuyên gia Cass cho rằng điều này có thể dẫn đến một “hệ thống thương mại giữa các nền dân chủ”, nơi các quốc gia chia sẻ sự ngờ vực chung đối với Trung Quốc cùng nhau xây dựng một hệ thống thương mại mới.
Yếu tố chưa chắc chắn
Tuy nhiên, chính sách thương mại của ông Trump vẫn ẩn chứa nhiều bất ổn. Mức thuế chính xác mà chính quyền Trump 2.0 sẽ áp dụng vẫn chưa rõ ràng. Ông Trump đã đề xuất các mức thuế khác nhau, từ 10% đến 60% đối với Trung Quốc, và thậm chí đã nhắc đến mức thuế lên tới 200% trong một số trường hợp. Ngoài ra, việc ông Trump sẽ sẵn sàng đàm phán đến mức nào để đổi lấy các nhượng bộ từ các đối tác thương mại vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.
Robert Lighthizer, người đứng sau chiến lược thương mại của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên và hiện vẫn là một cố vấn có ảnh hưởng, cho rằng mục tiêu cuối cùng của thuế quan là “xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ”. Điều này có thể đồng nghĩa với việc thuế quan cao sẽ tồn tại trong một thời gian dài, ngay cả khi các nước khác sẵn sàng nhượng bộ.
Về phần mình, Scott Bessent, cựu Giám đốc đầu tư của Soros Fund Management, cũng cho rằng kế hoạch thuế quan của ông Trump sẽ không được thực hiện ngay lập tức mà sẽ được triển khai theo từng giai đoạn. Điều này có thể giúp các quốc gia khác có thời gian để điều chỉnh chính sách và tránh rơi vào xung đột thương mại trực tiếp với Mỹ.
Tóm lại, cựu Tổng thống Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11 năm nay và thực hiện những gì ông đã đề xuất, hệ thống thương mại toàn cầu sẽ bước vào một giai đoạn đầy biến động. Các mức thuế cao hơn sẽ gây ra áp lực lên người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ, đồng thời có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện.
Tuy nhiên, với khả năng đàm phán và linh hoạt trong chính sách, ông Trump cũng có thể định hình lại hệ thống thương mại quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ và các đồng minh, đồng thời cô lập Trung Quốc. Điều này sẽ tạo ra một trật tự thương mại mới, khác biệt so với mô hình tự do thương mại từng thống trị trong những thập kỷ qua.
Báo El Pais: Những nước hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung
Theo tờ báo, hai quốc gia này đã nổi lên là những nước hưởng lợi lớn nhất từ cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, tương lai cũng sẽ mang đến những thách thức mới với họ.
Dây chuyền lắp ráp ô tô tại nhà máy Honda Phúc Yên, Vĩnh Phúc. Ảnh: Trần Việt/TTXVN
Theo tờ El Pais (Tây Ban Nha), mọi cuộc chiến đều có người chiến thắng và chắc chắn bao gồm cả chiến tranh thương mại. Kể từ tháng 1/2018, khi Tổng thống Mỹ khi đó là Donald Trump lần đầu tiên tăng thuế đối với một loạt hàng hóa, bao gồm từ các tấm pin mặt trời, nhôm, thép, cho đến tivi, máy giặt... từ Trung Quốc, các quốc gia như Việt Nam và Mexico đã chứng kiến xuất khẩu tăng lên.
Cơ hội và thách thức với Việt Nam
Việt Nam là ví dụ nổi bật và rõ ràng nhất. Theo phân tích của Bloomberg, ngay từ năm 2019, Việt Nam đã tiếp nhận hơn một nửa lượng hàng xuất khẩu từ Trung Quốc chuyển sang các nước châu Á khác do thuế quan.
Với đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng gần 33% vào năm 2023, Việt Nam hiện là nơi đặt nhà máy của các công ty công nghệ nổi tiếng như Foxconn và Luxshare của Trung Quốc; Pegatron của Đài Loan/Trung Quốc; Samsung của Hàn Quốc; và các công ty Mỹ Dell, HP, Microsoft và Google. Tầm quan trọng ngày càng tăng của Việt Nam có liên quan nhiều đến việc Hà Nội duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cả Trung Quốc và Mỹ, với nhiều hiệp định thương mại tự do và các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng cho phép đặt các nhà máy chỉ cách các nhà cung cấp Trung Quốc tại Thâm Quyến 12 giờ lái xe.
Tuy nhiên, tương lai cũng sẽ mang đến cho Việt Nam những thách thức mới. Mặc dù Hà Nội đã nâng cấp mối quan hệ với Mỹ lên lên cấp "đối tác chiến lược toàn diện" vào tháng 9/2023, cả Mỹ và EU vẫn chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường (có nghĩa là xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sẽ tiếp tục bị phân biệt đối xử trong các vụ điều tra chống bán phá giá, trợ cấp). Lực lượng lao động tay nghề chưa cao và mạng lưới điện yếu kém là những vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến nỗ lực phát triển các ngành bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và năng lượng tái tạo của Việt Nam.
Tuy nhiên, Việt Nam không được hưởng lợi từ việc Trung Quốc tăng thuế quan chỉ vì họ sản xuất các sản phẩm tương tự và gần gũi về mặt địa lý với quốc gia châu Á này. Theo một nghiên cứu do nhà kinh tế học Pablo Fajgelbaum tại Đại học California, Los Angeles (UCLA) dẫn đầu, một yếu tố chính để hiểu quốc gia nào đang giành chiến thắng trong các cuộc chiến thương mại nằm ở khái niệm "độ đàn hồi thuế quan".
Ông Fajgelbaum giải thích rằng: "Một số quốc gia có thể thâm nhập vào Mỹ nhanh hơn những quốc gia khác vì họ có vị thế tốt hơn để định hướng lại các hoạt động thương mại của mình do thị trường lao động linh hoạt hơn hoặc dựa trên các thỏa thuận thương mại trước đó. Các quốc gia chiến thắng là những quốc gia có thể phản ứng nhanh chóng với thuế quan và định hướng lại hoạt động thương mại và sản xuất của họ, điều này không phải lúc nào cũng phù hợp với những quốc gia đang chuyên về các ngành chịu thuế quan".
Mexico - cửa ngõ vào Mỹ của Trung Quốc
Một phát hiện khác từ nghiên cứu trên là sau khi Trung Quốc áp thuế, những "quốc gia chiến thắng" này không chỉ tăng xuất khẩu sang Mỹ mà còn tăng doanh số bán hàng sang các nước còn lại trên thế giới. Các nhà kinh tế Daniel Chiquiar, từ Viện Công nghệ Tự trị Mexico (ITAM) và Martín Tobal, từ Ngân hàng Mexico, đã đi đến kết luận tương tự về Mexico trong một nghiên cứu cho rằng việc tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô sẽ cải thiện khả năng cạnh tranh quốc tế.
Mexico đã có vị thế thuận lợi để hưởng lợi từ cuộc chiến thuế quan nhờ hiệp định thương mại tự do USMCA với Canada và Mỹ. Các công ty Trung Quốc nắm rõ điều này, và chỉ riêng trong năm 2022 họ đã tăng gần 50% đầu tư vào Mexico, đạt tổng cộng 2,5 tỷ USD. Các công ty sản xuất của Trung Quốc như Lingong và TDI và các nhà sản xuất xe điện như BYD đã thể hiện sự quan tâm đến Mexico. Cán cân thương mại cũng cho thấy một câu chuyện tương tự: Mexico đã vượt qua Trung Quốc vào năm 2023 để trở thành nước xuất khẩu hàng hóa hàng đầu sang Mỹ trong năm đó, trong khi kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mexico tăng với tốc độ thậm chí còn nhanh hơn.
Rủi ro rõ ràng nhất của cam kết ngày càng tăng của Trung Quốc đối với Mexico là Mỹ có thể sẽ mất kiên nhẫn. Thâm hụt thương mại của nước này với Mexico đã tăng 17% vào năm 2023 lên 152 tỷ USD. Cơ quan phụ trách chính sách thương mại của Mỹ đã chỉ trích quốc gia láng giềng phía Nam vì thiếu minh bạch liên quan đến việc nhập khẩu thép và nhôm của Trung Quốc (rồi tái xuất sang Mỹ). Nhưng sự thật là hiệp định thương mại tự do USMCA có những lỗ hổng cho phép tích hợp các thành phần từ các quốc gia khác vào các sản phẩm sau đó được bán nhân danh Mexico. Thậm chí còn có nhiều rủi ro hơn vào năm 2026, khi Mexico, Canada và Mỹ sẽ họp lại để quyết định có gia hạn thỏa thuận hiện tại cho đến năm 2042 hay không.
Ireland tranh thủ cơ hội ở châu Âu
Danh sách các quốc gia bên thứ ba được hưởng lợi từ cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung không chỉ giới hạn ở Mexico và Việt Nam. Ở châu Âu, là trường hợp của Ireland, trong 5 năm qua đã tăng gấp ba lần kim ngạch thương mại song phương với Trung Quốc, thu hút sự quan tâm của các tập đoàn như WuXi Biologics, Huawei và ByteDance, công ty sở hữu TikTok. Sau đó là Hungary, theo báo cáo của nhóm nghiên cứu Merics của Đức, đã nhận được 44% khoản đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào châu Âu trong năm 2023. Ba Lan, nhà sản xuất pin lớn thứ hai thế giới (sau Trung Quốc), đã chứng kiến lượng nhập khẩu của Trung Quốc tăng 112% kể từ năm 2017, theo Financial Times.
Ông Ian Bremmer, người sáng lập công ty tư vấn Eurasia Group, bình luận: "Trung Quốc luôn tìm cách vượt qua các rào cản thương mại của Mỹ, giống như Nhật Bản đã làm vào những năm 1980". Ông giải thích rằng chính quyền Biden bị hạn chế khả năng phản ứng do "không muốn tăng thuế đối với các đối tác và đồng minh".
Cũng theo ông Bremmer, "ông Trump không có chung bất kỳ sự do dự nào của ông Biden và bà Harris" và có thể sẽ đàm phán lại với các đối tác những quy định liên quan đến điểm xuất xứ và hạn chế số lượng sản phẩm Trung Quốc được sử dụng để sản xuất hàng hóa xuất khẩu từ các quốc gia "bên thứ ba" đó sang Mỹ.
Ukraine thông qua mức tăng thuế cao chưa từng có Theo phóng viên TTXVN tại châu Âu, ngày 10/10, Verkhovna Rada (Quốc hội) Ukraine đã thông qua dự luật thứ hai liên quan đến việc tăng thuế, trong đó thuế quân sự tăng từ 1,5% lên 5%, là mức cao nhất từ trước tới nay. Binh sĩ Ukraine tham gia buổi huấn luyện ở ngoại ô Kiev. Ảnh (tư liệu) minh họa: AFP/TTXVN...