Tác động tiềm tàng của chính quyền Trump 2.0 với thương mại thế giới

Chính quyền Donald Trump 2.0 có thể đánh dấu một giai đoạn mới cho hệ thống thương mại quốc tế, với việc tăng thuế quan mạnh mẽ và định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ứng cử viên Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Donald Trump trả lời phỏng vấn báo chí tại Philadelphia, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo nhận định của tờ Wall Street Journal, nhiệm kỳ tổng thống Mỹ thứ hai của Donald Trump, nếu diễn ra, có thể tạo ra những thay đổi sâu sắc đối với hệ thống thương mại toàn cầu. Ông Trump đã sử dụng thuế quan như một công cụ ngoại giao mạnh mẽ trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhưng nhiệm kỳ thứ hai của ông có thể sẽ đánh dấu một giai đoạn mới, khi thuế quan không chỉ là phương tiện đàm phán, mà trở thành mục tiêu quan trọng hơn, làm thay đổi hoàn toàn cục diện thương mại quốc tế.

Chính sách thuế quan mạnh tay

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã sử dụng thuế quan để tạo áp lực đối với các đối tác thương mại như Trung Quốc và EU, đồng thời đàm phán lại các hiệp định như Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) thành USMCA. Tuy nhiên, nếu quay lại Nhà Trắng, ông Trump có thể thực hiện chính sách thuế quan mạnh tay hơn, với mức thuế dự kiến cao nhất kể từ những năm 1930. Đặc biệt, thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc có thể tăng tới 60%, và thuế quan chung của Mỹ có thể đạt mức trung bình 17%, theo ước tính của ngân hàng đầu tư Evercore ISI.

Oren Cass, người sáng lập tổ chức nghiên cứu American Compass, nhận định: Hệ thống thương mại toàn cầu cuối thế kỷ 20 là không bền vững, do đó ông Trump có thể thúc đẩy một “sự tái cân bằng cơ bản” trong thương mại quốc tế, thay vì tìm cách quay lại mô hình thương mại tự do như thời kỳ hậu Thế chiến thứ hai. Điều này có nghĩa là thế giới sẽ chứng kiến sự thay đổi cơ bản trong cách thức thương mại diễn ra giữa các quốc gia.

Hệ quả đối với Mỹ và nền kinh tế toàn cầu

Việc ông Trump áp dụng thuế quan cao sẽ tác động trực tiếp đến giá cả tại Mỹ và các đối tác thương mại. Trong ngắn hạn, người tiêu dùng Mỹ sẽ phải chịu chi phí cao hơn khi nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài bị đánh thuế mạnh. Nhiều doanh nghiệp cũng sẽ phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh để đối phó với các thay đổi trong chuỗi cung ứng.

Doug Irwin, nhà nghiên cứu thương mại tại Đại học Dartmouth, cảnh báo rằng thuế quan của Mỹ sẽ “tăng từ mức thấp nhất lên mức cao nhất trong số các nền kinh tế lớn”. Ông lưu ý rằng nếu các nước khác trả đũa bằng cách áp dụng thuế quan đối với hàng hóa của Mỹ, thế giới có thể rơi vào một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện chưa từng có trong thời hiện đại.

Dù vậy, một số chuyên gia vẫn cho rằng các quốc gia khác có thể không trả đũa ngay lập tức. Nhà kinh tế Clete Willems lưu ý: “Chúng ta sẽ bước vào một môi trường thuế quan cao hơn, nhưng tất cả các quyết định đều có thể thảo luận”. Ông tin rằng các quốc gia có thể sẽ tìm cách đàm phán với ông Trump để mở cửa thị trường của họ thay vì trả đũa trực tiếp.

Một yếu tố quan trọng trong chiến lược thương mại của ông Trump là làm suy yếu vị thế của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu. Chính quyền Trump 2.0 có thể sẽ xây dựng một hệ thống thương mại dựa trên các đồng minh chiến lược như G7, Australia và Hàn Quốc, trong khi “cô lập” Trung Quốc khỏi các chuỗi cung ứng quốc tế.

Greta Peisch, cựu cố vấn của đại diện thương mại Mỹ, cho biết: “Một số đồng minh đáng ngạc nhiên như Costa Rica có thể thích nghi với một chương trình nghị sự thương mại mới của Mỹ”.

Mô hình thương mại mới này, nếu thành công, sẽ tạo ra một khối các nền kinh tế thị trường đối phó với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc. Chuyên gia Cass cho rằng điều này có thể dẫn đến một “hệ thống thương mại giữa các nền dân chủ”, nơi các quốc gia chia sẻ sự ngờ vực chung đối với Trung Quốc cùng nhau xây dựng một hệ thống thương mại mới.

Yếu tố chưa chắc chắn

Tuy nhiên, chính sách thương mại của ông Trump vẫn ẩn chứa nhiều bất ổn. Mức thuế chính xác mà chính quyền Trump 2.0 sẽ áp dụng vẫn chưa rõ ràng. Ông Trump đã đề xuất các mức thuế khác nhau, từ 10% đến 60% đối với Trung Quốc, và thậm chí đã nhắc đến mức thuế lên tới 200% trong một số trường hợp. Ngoài ra, việc ông Trump sẽ sẵn sàng đàm phán đến mức nào để đổi lấy các nhượng bộ từ các đối tác thương mại vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.

Robert Lighthizer, người đứng sau chiến lược thương mại của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên và hiện vẫn là một cố vấn có ảnh hưởng, cho rằng mục tiêu cuối cùng của thuế quan là “xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ”. Điều này có thể đồng nghĩa với việc thuế quan cao sẽ tồn tại trong một thời gian dài, ngay cả khi các nước khác sẵn sàng nhượng bộ.

Về phần mình, Scott Bessent, cựu Giám đốc đầu tư của Soros Fund Management, cũng cho rằng kế hoạch thuế quan của ông Trump sẽ không được thực hiện ngay lập tức mà sẽ được triển khai theo từng giai đoạn. Điều này có thể giúp các quốc gia khác có thời gian để điều chỉnh chính sách và tránh rơi vào xung đột thương mại trực tiếp với Mỹ.

Tóm lại, cựu Tổng thống Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11 năm nay và thực hiện những gì ông đã đề xuất, hệ thống thương mại toàn cầu sẽ bước vào một giai đoạn đầy biến động. Các mức thuế cao hơn sẽ gây ra áp lực lên người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ, đồng thời có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện.

Tuy nhiên, với khả năng đàm phán và linh hoạt trong chính sách, ông Trump cũng có thể định hình lại hệ thống thương mại quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ và các đồng minh, đồng thời cô lập Trung Quốc. Điều này sẽ tạo ra một trật tự thương mại mới, khác biệt so với mô hình tự do thương mại từng thống trị trong những thập kỷ qua.