Tác động của việc Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo phi basmati đối với Việt Nam và thế giới

Ngày 28/9, Chính phủ Ấn Độ đã quyết định dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng thường phi Basmati.

Vận chuyển gạo tại kho ở Srinagar, Ấn Độ. Ảnh: AFP/TTXVN

Phóng viên TTXVN tại New Delhi đã có cuộc trao đổi với Tham tán Thương mại Việt Nam tại Ấn Độ, ông Bùi Trung Thướng, về tác động của quyết định này đối với thị trường gạo thế giới nói chung và thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam nói riêng.

Theo Tham tán Bùi Trung Thướng, có những lý do sau dẫn tới việc Chính phủ Ấn Độ đưa ra quyết định trên. Thứ nhất là tăng diện tích gieo cấy.

Lúa được trồng trong cả 3 vụ mùa ở Ấn Độ, nhưng phần lớn được trồng trong mùa Kharif. Với mùa mưa thuận lợi, nông dân đã trồng nhiều lúa hơn so với năm ngoái. Bộ Nông nghiệp Ấn Độ cho biết, diện tích trồng lúa tính đến ngày 20/9/2024 là 41,35 triệu ha, tăng 2,2% so với mức 40,45 triệu ha của năm ngoái và tăng 3% so với diện tích trung bình (40,15 triệu ha từ năm 2018 – 2019 đến 2022 – 2023).

Thứ hai là do sản lượng cao kỷ lục. Theo thông báo ngày 25/9 của Bộ Nông nghiệp Ấn Độ, tổng sản lượng gạo của Ấn Độ (bao gồm cả gạo vụ mùa kharif, rabi và mùa Hè) ước đạt 137,82 triệu tấn trong năm 2023 – 2024, tăng 1,5% so với năm trước, nhờ sản lượng vụ mùa kharif (Hè Thu từ tháng 6 – 10) tăng lên 113,26 triệu tấn từ 110,51 triệu tấn năm 2022 – 2023.

Thứ ba là giá bán buôn giảm và lạm phát bán lẻ ổn định. Theo dữ liệu của Cổng thông tin thống kê nông nghiệp thống nhất (UPAg) của Trung ương, giá gạo bán buôn được ghi nhận là 3.324,99Rs (40USD)/tạ vào ngày 27/9, thấp hơn so với mức 3.597,09Rs (43USD)/tạ một tuần trước đó và 3.502,91Rs (42USD)/tạ một tháng trước đó.

Tuy nhiên, lạm phát bán lẻ dựa trên Chỉ số giá tiêu dùng đối với gạo đã ở mức hai chữ số trong hai năm qua, đạt đỉnh 13,09% vào tháng 7/2023. Thứ tư là do dự trữ thặng dư. Dữ liệu của Tập đoàn Lương thực Ấn Độ (FCI) cho thấy dự trữ gạo trong kho Trung ương là 32,31 triệu tấn vào ngày 1/9. Nếu tính cả lúa chưa xay, tổng dự trữ gạo đạt 42,3 triệu tấn, cao hơn nhiều so với mức dự trữ bắt buộc.

Tham tán Bùi Trung Thướng cho rằng việc Bộ Công thương Ấn Độ ngày 28/9 ban hành lệnh dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đối với loại gạo thường phi basmati đồng thời quy định giá xuất khẩu tối thiểu đối với mặt hàng này là 490USD/tấn là không quá bất ngờ. Theo ông, trong thời gian gần đây, Chính phủ Ấn Độ đã xem xét tổng thể lệnh cấm xuất khẩu gạo phi basmati, vốn được ban hành ngày 20/7/2023. Đặc biệt, dưới sức ép của các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ, Chính phủ Ấn Độ đã ban hành lệnh mới dỡ bỏ lệnh cũ nói trên.

Ông Bùi Trung Thướng cho rằng, quyết định mới sẽ có tác động đáng kể đối với thị trường gạo trên thế giới vì Ấn Độ là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, chiếm tới 40-42% tổng lượng gạo xuất khẩu của thế giới. Điều này được thể hiện trong thời gian Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo phi basmati hồi tháng 7/2023 khiến giá gạo trên toàn thế giới tăng mạnh.

Theo Tham tán Bùi Trung Thướng, nông dân và các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam nên tiếp tục theo dõi các động thái xuất, nhập khẩu của Ấn Độ cũng như của các nước trên thế giới. Ông chỉ ra rằng, mức giá sàn 490USD/tấn mới được Ấn Độ áp dụng tiệm cận với mức giá gạo xuất khẩu hiện nay của Việt Nam là 565USD/tấn. Do vậy, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian tới có thể sẽ tiếp tục được duy trì ở mức phù hợp.