Syria hủy thỏa thuận cho Nga hiện diện tại quân cảng Tartus?
Truyền thông Syria đưa tin chính quyền mới ở Damascus đã hủy thỏa thuận cho phép Nga duy trì hiện diện quân sự dài hạn ở Địa Trung Hải, vốn được ký kết khi ông Bashar al-Assad còn là Tổng thống Syria.
Ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy cảng Tartus ở miền tây Syria nhìn từ trên cao hôm 17.12.2024. ẢNH: AFP
Thỏa thuận được ký năm 2017 cho phép kéo dài sự hiện diện của Hải quân Nga ở cảng Tartus thêm 49 năm. Tuy nhiên, tương lai của căn cứ hải quân Nga tại Syria lâm vào tình thế bất định sau khi Damascus diễn ra sự thay đổi quyền lực.
Giới hữu trách quản lý cảng Tartus được cho đã có hành động vô hiệu hóa thỏa thuận và yêu cầu lực lượng Nga phải rút quân ngay lập tức, theo trang tin Shaam dẫn thông báo của Bộ Thông tin Syria hôm 20.1.
Theo đó, Syria giành lại quyền kiểm soát toàn bộ doanh thu của cảng Tartus, đảo ngược thỏa thuận trước đó cho phép Nga nhận được 65% lợi nhuận tại đây.
Và từ ngày 19.1, chính quyền mới của Syria cũng được cho là đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa đến từ Nga, Iran, Israel.
Tình báo Ukraine: Nga đang dời thiết bị quân sự từ Syria chuyển đến Libya
Tờ The Moscow Times hôm 22.1 cho hay phía Nga vẫn chưa bình luận về thông tin liên quan đến việc hủy thuê cảng Tartus.
Cùng ngày, Hãng thông tấn TASS đưa tin Syria đã hủy thỏa thuận quản lý cảng Tartus với công ty Stroytransgas của Nga.
“Thỏa thuận đầu tư vào cảng Tartus, được ký kết với công ty Nga, đã bị bãi bỏ”, theo ông Riad Judi, Giám đốc Sở Hải quan tỉnh Tartus.
Thỏa thuận giữa chính quyền Syria và công ty Stroytransgas được ký kết năm 2019 và kéo dài 49 năm. Trong thời gian này, phía Nga sẽ quản lý và rót hơn nửa tỉ USD vào nỗ lực hiện đại hóa cảng Tartus.
Tartus là cảng biển lớn thứ hai của Syria. Liên Xô năm 1971 đã thiết lập cảng hải quân ở Tartus dựa trên thỏa thuận song phương. Tháng 12.2024, TASS dẫn nguồn tin tiết lộ Moscow lúc đó đang thảo luận với chính quyền mới của Syria về khả năng duy trì 2 căn cứ quân sự Nga ở nước này.
Theo nguồn tin, Moscow khi ấy đạt được sự đảm bảo an ninh tạm thời nên các căn cứ vẫn tiếp tục hoạt động bình thường.
Syria hủy hợp đồng đầu tư của Nga tại cảng chiến lược Tartus
Chính quyền chuyển tiếp của Syria đã chính thức chấm dứt hợp đồng đầu tư 49 năm với công ty Nga tại cảng Tartus trên Địa Trung Hải.
Tàu sân bay Kuznetsov của Nga neo tại cảng Tartus của Syria. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Đây là thông báo của ông Riyad Joudi, Giám đốc Cục hải quan Tartus, với tờ báo Al-Watan.
Theo ông Joudi, toàn bộ doanh thu từ việc quản lý cảng Tartus giờ đây sẽ được chuyển về ngân sách quốc gia Syria và lực lượng lao động sẽ quay lại mô hình quản lý trong nước.
Ngoài ra, phía Syria sẽ chịu trách nhiệm khôi phục các trang thiết bị lỗi thời mà trước đây công ty Nga đã sử dụng nhưng không thực hiện nâng cấp theo cam kết trong hợp đồng.
Vào năm 2019, chính quyền cũ tại Syria đã ký hợp đồng đầu tư với công ty Nga Stroytransgaz kéo dài 49 năm để mở rộng cảng Tartus. Nga cam kết đầu tư ít nhất 500 triệu USD trong vòng 4 năm, nhưng các quan chức Syria cho biết các cam kết này đã không được thực hiện đầy đủ.
Ông Joudi cho biết, cảng Tartus hiện gần như bị tê liệt do các quy định chặt chẽ và chi phí dịch vụ vận chuyển cao. Để cải thiện tình hình, chính phủ chuyển tiếp của Syria đã giảm thuế hải quan tới 60% cho một số loại hàng hóa, đồng thời bắt đầu tái cấu trúc hoạt động cảng, bao gồm việc hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và cải thiện hiệu quả vận hành.
Sau khi Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ vào đầu tháng 12/2024, ông Mohammed al-Bashir, cựu lãnh đạo của Chính phủ cứu quốc Syria, đã đảm nhận vai trò lãnh đạo chính phủ chuyển tiếp đến ngày 1/3/2025.
Chính phủ của ông al-Bashir đang tích cực cải tổ các quy định liên quan đến vận tải và thương mại quốc tế dưới sự giám sát của Tổng cục Đường bộ và Giao thông hàng hải.
Cơ sở hạ tầng tại cảng Tartus, vốn xuống cấp, đang được khôi phục. Các khu vực nhà kho và sân bãi đang được sửa chữa, đồng thời các cơ chế hiện đại hóa và cung cấp dịch vụ nhanh chóng đang được thiết lập.
Chính quyền cũng đã điều chỉnh các hạn chế nhập khẩu, cho phép nhập khẩu các mặt hàng trước đây bị cấm, như thiết bị điện tử, nhưng vẫn duy trì lệnh cấm đối với một số mặt hàng để bảo vệ sản xuất trong nước.
Lưu lượng hàng hóa tại cảng đã có dấu hiệu cải thiện, khi các tàu từ Syria, khu vực Arab và quốc tế vận chuyển các mặt hàng như sắt, cacbonat và đường.
Cảng Tartus, căn cứ hải quân duy nhất của Nga ngoài lãnh thổ Liên Xô cũ, có vai trò quan trọng trong chiến lược quân sự và địa chính trị của Moskva. Từ năm 1977, cảng này đã được Nga sử dụng làm trung tâm hậu cần, đặc biệt là trong chiến dịch can thiệp quân sự tại Syria năm 2015.
Cảng Tartus không chỉ hỗ trợ các hoạt động quân sự của Nga mà còn giúp Moskva giám sát các hoạt động của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Địa Trung Hải và trở thành điểm xuất phát cho các hoạt động của tập đoàn Wagner tại châu Phi.
Tuy nhiên, sau khi Thổ Nhĩ Kỳ hạn chế việc sử dụng eo biển Bosphorus, cảng này càng trở nên quan trọng đối với Nga trong việc duy trì ảnh hưởng khu vực.
Hiện tại, sau sự sụp đổ của chính phủ cũ, lực lượng đối lập Syria do nhóm HTS lãnh đạo đã tuyên bố kiểm soát hoàn toàn cảng Tartus, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong bối cảnh địa chính trị của Syria và khu vực.
Trước đó, ngày 10/1, theo dữ liệu từ MarineTraffic, tàu vận chuyển hàng hóa Sparta của Nga dùng để vận chuyển thiết bị quân sự, đã không thể cập cảng Tartus của Syria.
Theo các thông tin từ truyền thông địa phương, chính phủ chuyển tiếp tại Syria có thể đã từ chối cho tàu vào cảng. Điều này khiến căn cứ không quân Khmeimim trở thành tuyến đường sơ tán khả thi duy nhất cho nhân sự và thiết bị của Nga, trong đó máy bay của Bộ Quốc phòng Nga thực hiện các chuyến bay thường xuyên đến căn cứ.
Trước đó, có thông tin cho biết Nga có kế hoạch chuyển một phần thiết bị quân sự từ Syria đến Libya bằng tàu chở hàng Sparta và Sparta II.
Syria chặn tàu chở hàng Sparta II của Nga tại cảng chiến lược Tartus Việc tàu cứu hộ Sparta II bị chặn tại cảng Tartus không chỉ gây khó khăn cho kế hoạch sơ tán tài sản quân sự của Nga mà còn phản ánh những thay đổi sâu sắc trong mối quan hệ giữa Moskva và chính quyền mới ở Syria. Tàu chở hàng Sparta II của Nga vẫn bị mắc kẹt ngoài khơi bờ biển...