Sự nguy hiểm của ‘amip ăn não’ sau khi Hàn Quốc ghi nhận ca tử vong đầu tiên

Naegleria fowler có thể tìm thấy trong đất và nước ngọt ấm, như trong hồ, sông và suối nước nóng.

Loại “amip ăn nào” này đã gây tử vong với nạn nhân đầu tiên ở Hàn Quốc.

“ Amip ăn não” dễ sinh sôi trong môi trường nước ngọt ấm, có thể lây nhiễm vào mũi và xâm nhập lên não người. Ảnh: Newsroom

Vào ngày 26/12, Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KDCA) đã báo cáo trường hợp đầu tiên nhiễm Naegleria fowleri, thường được gọi là “amip ăn não”.

Theo KDCA, nạn nhân là một nam công dân Hàn Quốc, ở độ tuổi 50, thiệt mạng sau khi trở về nước vào ngày 10/12 từ Thái Lan, nơi ông đã ở 4 tháng. Một ngày sau khi về Hàn Quốc, nạn nhân được đưa vào viện với các triệu chứng đau đầu, sốt, nôn mửa, rối loạn ngôn ngữ và các triệu chứng khác. Ông qua đời vào ngày 21/12.

Sau khi thực hiện các xét nghiệm di truyền đối với ba loại mầm bệnh gây ra Naegleria fowleri, hôm 26/12, KDCA đã xác nhận tình trạng lây nhiễm “amip ăn não” ở bệnh nhân bị viêm màng não nói trên.

Ông Jee Young-mee, người đứng đầu KDCA, cho biết: “Để ngăn ngừa sự lây nhiễm Naegleria fowleri, chúng tôi khuyên các bạn nên tránh bơi lội và các hoạt động tương tự, đồng thời sử dụng nước sạch khi đến những khu vực đã ghi nhận các trường hợp nhiễm bệnh”.

Người dân Hàn Quốc cũng được khuyến cáo đề phòng các tác nhân nhiễm bệnh, như đeo kẹp mũi khi bơi để ngăn nước xộc vào mũi.

Dưới đây là tổng hợp các thông tin cần biết về loại amip gây chết người này.

Naegleria Fowleri là gì?

Thuộc chi Naegleria, sinh vật đơn bào có tên Naegleria fowleri là một loại amip đặc biệt phù hợp sinh sống trong đất và nước ngọt ấm. Môi trường sống ưa thích của “amip ăn não”, tức là nơi nó có tỷ lệ sinh sản cao nhất, là môi trường nước ấm với nhiệt độ khoảng 46 độ C.

Loại amip này có thể được tìm thấy ở hồ, sông và suối nước nóng. Naegleria fowleri ít gây tử vong, nhưng thường dễ lây nhiễm vào nước ấm xả từ các nhà máy công nghiệp hoặc nhà máy điện, bể bơi được bảo trì kém (khử trùng bằng clo ở mức tối thiểu) và máy nước nóng. Sinh vật đơn bào này cũng có thể sống trong đất ẩm, nhưng không được tìm thấy trong nước mặn như nước biển.

Khi nhiệt độ nước giảm xuống dưới 25C, vi sinh vật này sẽ ít có khả năng phát triển hơn. Ở nhiệt độ lạnh hơn, “amip ăn não” thường rơi vào trạng thái không hoạt động. Tuy nhiên, nó không chết và có thể sống sót khi nằm trong lớp trầm tích ở một vùng nước.

Hình ảnh “amip ăn não” dưới kính hiển vi. Ảnh: Sputnik

Naegleria Fowleri lây nhiễm cho người như thế nào?

Trong trường hợp lây nhiễm ở người, loại amip ưa nhiệt này đi lên mũi qua niêm mạc mũi khi nạn nhân có các hoạt động dưới nước, đặc biệt liên quan đến lặn. Lây nhiễm cũng có thể xảy ra khi mọi người làm sạch mũi hoặc rửa xoang bằng nước bị nhiễm amip. Từ đó, amip có thể tiếp cận dịch não tủy và não.

Không có bất kỳ trường hợp nhiễm bệnh nào được ghi nhận qua việc uống nước ô nhiễm. Khi amip di chuyển lên mũi đến não và tủy sống, nó nuốt chửng các tế bào hồng cầu và các tế bào thần kinh. Do đó, nó gây viêm và phá hủy mô não, gây ra căn bệnh hiếm gặp và rất nghiêm trọng được gọi là viêm màng não do amip nguyên phát (PAM). Bản thân “amip ăn não” cũng như căn bệnh mà nó gây ra đều không thể lây lan qua tiếp xúc giữa người với con người.

Các triệu chứng của PAM là gì?

Khoảng 5 ngày sau khi nhiễm bệnh, các triệu chứng đầu tiên của PAM thường bắt đầu xuất hiện. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện sớm nhất là một ngày sau khi tiếp xúc hoặc muộn nhất là khoảng 12 ngày sau khi bị nhiễm. Các triệu chứng có thể bao gồm nhức đầu dữ dội, sốt ớn lạnh, buồn nôn hoặc nôn. Các triệu chứng cũng có thể bao gồm cổ cứng, trạng thái mất phương hướng, co giật và ảo giác và sau đó là hôn mê.

PAM có gây tử vong không?

Do Naegleria fowleri gây ra, bệnh viêm màng não do amip nguyên phát là một bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. PAM hầu như luôn dẫn đến hậu quả chết người, với tỷ lệ tử vong ước tính hơn 97%. Trong số 154 người được ghi nhận mắc căn bệnh này do Naegleria fowleri gây ra ở Mỹ từ năm 1962 đến năm 2021, chỉ có 4 người được biết là sống sót.

PAM được chẩn đoán như thế nào?

Bên cạnh việc theo dõi các triệu chứng cảnh báo, PAM có thể được chẩn đoán trong phòng thí nghiệm bằng cách kiểm tra dưới kính hiển vi dịch não tủy (CSF) hoặc mô não để phát hiện các amip Naegleria fowleri.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), việc điều trị PAM thường sử dụng kết hợp các loại thuốc để kiểm soát tình trạng viêm như amphotericin B, azithromycin, fluconazole, rifampin, miltefosine và dexamethasone.

PAM có thể được ngăn chặn như thế nào?

Để tránh bị nhiễm bệnh do amip gây ra, thông thường mọi người nên tránh bơi ở vùng nước ngọt chưa được xử lý, đặc biệt là trong những tháng ấm áp. Khi hoạt động bơi lặn, mọi người nên sử dụng nút, kẹp mũi hay mặt nạ. Ngoài ra, nước có hàm lượng clo trên 0,5mg/lit cũng được biết là làm giảm nguy cơ nhiễm N. fowleri. Tương tự, mọi người nên tránh tiếp xúc với đất hoặc bùn có thể bị nhiễm amip “ăn não”.