Sự nghiệp đồ sộ của gã Chí Phèo ám ảnh nhất màn ảnh Việt vừa từ giã cõi trần

Từ khi NSƯT Bùi Cường nhập vai Chí Phèo đến nay, chưa một ai đủ sức thay thế được ông. Hình tượng Bùi Cường với Chí Phèo đã trở thành huyền thoại.

Cách đây ít giờ, NSƯT Bùi Cường đã qua đời, sau một thời gian chống chọi với căn bệnh tai biến. Dư luận khá bất ngờ và không khỏi thương tiếc cho sự ra đi đột ngột của ông.

Nhắc đến NSƯT Bùi Cường, ai cũng nhớ tới hình ảnh gã Chí Phèo điên loạn độc nhất vô nhị trên màn ảnh Việt suốt hàng chục năm qua. Nhưng ít ai biết rõ về cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Từ anh công nhân xí nghiệp thành diễn viên điện ảnh tài năng

Trước khi đến với nghề diễn, NSƯT Bùi Cường đã tốt nghiệp trường Trung cấp Kĩ thuật điện và về làm công nhân tại xí nghiệp điện Tam Quang.

Là một công nhân, nhưng đam mê diễn xuất vẫn luôn trực cháy trong Bùi Cường, bởi ông là người rất yêu nghề diễn.

Trong thời gian này, ông thường xuyên đóng các tiểu phẩm nhỏ. Thậm chí, ông còn tham gia đội kịch công nhân thành phố và đã từng đoạt Huy chương Vàng với vở diễn “Anh Tư”.

Sau một thời gian đắn đo, Bùi Cường quyết định nhờ bạn gái nộp hộ hồ sơ vào trường Sân khấu điện ảnh. Khi ấy, ông đã ở tuổi 25, độ tuổi không còn trẻ so với các bạn diễn cùng trang lứa.

Khi đi thi, ông đóng tiểu phẩm Dạy em và đạt điểm cao nhờ tài năng ứng biến linh hoạt, tự nhiên của mình. Bùi Cường từ lúc đó đã được dự báo là một diễn viên xuất sắc trong tương lai.

Vì lớn tuổi nhất nên Bùi Cường được bầu làm lớp trưởng của lớp diễn viên khóa II, cùng khóa với những diễn vien nổi tiếng như Bùi Bài Bình, Ngọc Thu, Vũ Đình Thân, Thanh Quý, Minh Châu, Phương Thanh…

Trong suốt thời gian học tại trường, Bùi Cường luôn được đánh giá là một sinh viên cần mẫn, luôn phấn đấu và nỗ lực để vượt qua giới hạn tuổi tác.

NSƯT Bùi Cường và NSƯT Đức Lưu (vai Thị Nở)

Về cơ duyên với vai Chí Phèo, NSƯT Bùi Cường chia sẻ trên Công an nhân dân (CAND): “ Một buổi sáng nọ, đạo diễn Phạm Văn Khoa gọi tôi đến và bảo: “Cường này, cậu có thể cắt ngắn mái tóc dài đi không (hồi đó có mốt đàn ông để tóc dài ngang vai).

Tôi bảo, vâng, nếu là vì nghề diễn thì em sẵn sàng. Đạo diễn bảo tiếp, mình đang làm phim Làng Vũ Đại ngày ấy, mình muốn mời Cường vào vai Chí Phèo, Cường thử vào vai xem sao nhé!“.

Tôi vừa mừng vừa lo khi nhận lời đạo diễn Phạm Văn Khoa. Mấy ngày sau đó, tôi tranh thủ tìm đọc sách của nhà văn Nam Cao để hình dung một Chí Phèo cho hợp lý.

Gã Chí Phèo kinh điển của màn ảnh Việt

Kể từ khi bộ phim Làng Vũ Đại ngày ấy công chiếu, khán giả đã vô cùng ấn tượng, thậm chí là ám ảnh với vai diễn Chí Phèo. Với sự điên loạn, cổ quái và đầy góc cạnh, Chí Phèo của Bùi Cường tạo một dấu ấn lớn trong nền điện ảnh nước nhà.

Nhiều người phải công nhận, từ trước tới nay, chưa hề có một vai diễn nào độc đáo, lột tả đúng tác phẩm và tạo nhiều cảm xúc đến thế. Và cứ như vậy, Chí Phèo trở thành vai diễn đóng đinh tên tuổi cho Bùi Cường, khiến không ai có thể thay thế được.

Nhưng ít ai biết rằng, Bùi Cường đã phải tư duy và đào sâu rất nhiều mới tạo nên được vai diễn hoàn thiện như vậy. Ông nói:

“ Tôi thấy có hai điều đặc biệt ở Chí Phèo, một là dáng đi say rượu, hai là giọng cười đầy riêng biệt của Chí. Tôi cũng uống rượu để thử say xem thế nào, nhưng càng uống càng thấy mình… tỉnh.

Giọng cười hô hố, ha há cũng chả giống ai nhưng không thể lột tả được chân dung Chí Phèo. Hồi đó hàng xóm nhà tôi có nuôi một con chó, và có lần tôi thấy nó bị… hóc xương và cái ặc ặc trong cổ như vừa khóc vừa cười vừa đau đớn của nó khiến tôi quyết định sẽ cho Chí Phèo cái tiếng cười kiểu như thế.

Còn dáng đi say rượu đặc trưng của Chí cũng khiến tôi mất nhiều công sức, thời gian để tập và để diễn cho ra một Chí Phèo không trộn lẫn với những nhân vật khác” – trích theo CAND

Vết sẹo trên mặt Chí Phèo

Bùi Cường là một người khá biết hi sinh vì nghề. Để diễn được vai Chí Phèo, Bùi Cường đã phải chịu đau đớn, bỏng rát để bôi loại thuốc đặc trị cho phụ nữ sau sinh lên mặt, nhằm hóa trang vết sẹo. Thậm chí, ông còn dám đề xuất việc để Chí Phèo hát, thay vì chỉ biết chửi như trong chuyện.

Bùi Cường nhớ lại: “ Tôi thấy cái thằng Chí Phèo cứ chửi suốt cũng chán, uống rượu vào cứ ư ử hát mấy câu cho lạ và hay hơn“.

NSƯT Bùi Cường cũng khá ngượng ngùng khi nhớ lại một kỉ niệm khi quay Chí Phèo. Đó là do ông quá nhập vai nên vừa vào đã vồ ngay vào bộ ngực của Thị Nở, khiến máy quay không bắt kịp. Sau đó, ông phải đóng lại cảnh tế nhị này vài lần, nhưng chẳng còn cảm xúc gì.

Bùi Cường trong vai Chí Phèo

Một bước thăng hoa và thành công liên tiếp

Sau cuộc thăng hoa với vai diễn Chí Phèo, NSƯT Bùi Cường liên tiếp gặt hái được nhiều thành công khác. Ông giành được Huy chương Vàng dành cho diễn viên chính xuất sắc nhất trong Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 6 (năm 1983).

Sau đó, Bùi Cường được mời vào một loạt phim nổi tiếng khác như: Phút thứ 89, Kẻ giết người, Dòng sông vàng, Không có đường chân trời, Vụ áp phe Đông Dương và Biệt động Sài Gòn. Ở phim nào, vai diễn nào, ông cũng tạo được dấu ấn sâu sắc và để lại tên tuổi riêng.

Về tài năng của Bùi Cường, nhà biên kịch Hoàng Nhuận Cầm đã nhận xét: “ Anh có khả năng thiên bẩm là vạch ra những cái lố bịch của người đời chỉ bằng một vài động tác cực kỳ đơn giản.

Bùi Cường trong phim Biệt động Sài Gòn

Quả vậy, có cảm giác trong con người anh luôn tiềm ẩn một sức diễn chưa hề vơi cạn. Bảng danh sách các vai diễn trong phim của anh cứ kéo dài ra mãi. Các vai đó dù lớn, dù nhỏ hầu hết đều được anh thể hiện có sức nặng, tất nhiên ở những mức độ khác nhau.

Nhìn lại các nhân vật do anh thể hiện ít thấy Bùi Cường trùng lặp. Được như vậy chính bởi hai tiếng “màn bạc” đối với anh, đồng nghĩa với sáng tạo” – trích CAND.

Ngoài ra, Bùi Cường cũng khá thành công dưới vai trò một đạo diễn. Bộ phim đầu tiên của ông là Anh hùng râu quặp đã khởi đầu cho thời kỳ nhiều phim “mì ăn liền” thời đó như Chuyện tình một ngôi sao, Kẻ cướp cô dâu.

Người đàn ông chung thủy với gia đình

Là một người thành công trong sự nghiệp và luôn bận rộn công việc, nhưng Bùi Cường luôn giữ được tình nghĩa bền chặt với người vợ đã đi theo mình suốt hơn 50 qua, từ thưở hàn vi đến khi nổi tiếng.

Bùi Cường và vợ ông đã từng có thời gian yêu nhau tới 10 năm, và chính bà cũng là người đã nộp hồ sơ giúp ông vào trường Sân khấu điện ảnh. Nghệ sĩ chia sẻ:

“ Thưở đó, vợ chồng tôi được một cô bạn thân giới thiệu nên chơi trong nhóm có bạn có ba người. Trót si mê tâm hồn đẹp ẩn sâu đôi mắt ưu tư của bà ấy nên tôi chủ động “cưa ngầm”, rồi nắm tay nhau lúc nào không hay. Mà ngày ấy nắm tay nhau là ghê lắm rồi đấy!

Bùi Cường bên vợ

Sống giữa thời buổi chiến tranh loạn lạc, tình yêu của tôi và bà xã không có chuyện lãng mạn hay làm gì cho nhau ghê gớm. Có lẽ bởi vậy khi đã trở thành vợ chồng, tôi muốn bù đắp những thiếu thốn như một lời cảm ơn dành cho người bạn đời của mình” – trích CAND.

Theo Bùi Cường, vợ ông là một người đảm đang tháo vát, giỏi kinh doanh và cũng không kém phần xinh đẹp.

Bùi Cường được bà chiều chuộng như một người đàn bà tự hào về sự nghiệp của chồng, yêu chồng và chẳng bao giờ muốn chồng bận tâm chuyện cơm áo mà xao nhãng những đam mê nghệ thuật.

Thời gian gần đây, NSƯT Bùi Cường chuẩn bị được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Bởi vậy, sự ra đi đột ngột của ông đã để lại lại sự tiếc nuối không nhỏ trong lòng khán giả.

Theo Trí Thức Trẻ