Sự khách nhau của 4 loại hộp số trên ô tô

Ngoài hộp số sàn và hộp số tự động có cấp hoặc vô cấp được sử dụng trên các dòng xe phổ thông hiện nay thì còn có hộp số tự động ly hợp kép.

Toyota Vios phiên bản số sàn với giá bán 450 triệu đồng

Hộp số sàn (MT)

Đây là loại hộp số lâu đời nhất. Hộp số sàn dùng ly hợp ma sát dạng đĩa để ngắt hoặc kết nối lực truyền từ động cơ. Hộp số MT bao gồm trục sơ cấp, trục thứ cấp và trục trung gian (với hộp số 3 trục). Những bánh răng cố định trên các trục này khớp với nhau, tạo tỷ số truyền tương ứng với mỗi cấp số của xe. Người lái điều khiển hộp số bằng cách giẫm hoặc nhả bàn đạp côn, sau đó chuyển cần số đến vị trí tương ứng.

Hộp số sàn có các ưu điểm là chi phí rẻ, bảo dưỡng, sửa chữa dễ dàng, tiết kiệm nhiên liệu và mang lại trải nghiệm, phản hồi lái phấn khích hơn hộp số tự động. Song song đó, loại hộp số này còn tồn tại nhược điểm như gây bất tiện và khó chịu vì liên tục phải đạp/nhả chân côn và sang số khi chạy xe trong lúc tắc đường. Người mới lái cũng dễ bị mất tập trung vì thực hiện đồng thời nhiều thao tác khi điều khiển xe.

Ford Everest và Ford Ranger Wildtrak 2020 được trang bị hộp số tự động 10 cấp

Hộp số tự động có cấp (AT)

Hộp số tự động đang dần thay thế hộp số sàn và xuất hiện trên hầu hết mẫu xe mới hiện nay. Hộp số tự động dùng bộ biến mô thủy lực thay cho bộ ly hợp để ngắt hoặc kết nối lực truyền từ động cơ. Việc lựa chọn tỷ số truyền và sang số phù hợp được thực hiện tự động bởi máy tính.

Trong trường hợp lái xe sử dụng nhầm chân ga và chân phanh thì hộp số tự động sẽ trở nên nguy hiểm hơn xe số sàn rất nhiều

Ưu điểm lớn nhất của hộp số tự động là mang lại sự thoải mái, tiện lợi cho người cầm lái. Nhờ lược bỏ các thao tác giẫm chân côn và gạt cần số, tài xế có thể tập trung điều khiển xe hơn. Tuy vậy, xe dùng hộp số tự động thường tốn nhiên liệu hơn xe số sàn, chi phí bảo dưỡng, sửa chữa cũng cao hơn do cấu trúc phức tạp của hộp số. Hơn nữa, trong trường hợp lái xe sử dụng nhầm chân ga và chân phanh thì hộp số tự động sẽ trở nên nguy hiểm hơn xe số sàn rất nhiều.

Honda CR-V sử dụng hộp số tự động vô cấp CVT

Hộp số tự động vô cấp (CVT)

Khác với hộp số tự động có cấp, hộp số vô cấp CVT có tỷ số truyền biến thiên liên tục. Loại hộp số này không dùng bánh răng mà có hai puli, mỗi puli được tạo ra bởi hai khối hình nón với phần đỉnh nón đặt đối diện nhau. Hai puli này kết nối với nhau bằng dây đai nằm trong rãnh giữa mỗi cặp đỉnh nón.

Khi xe vận hành, mỗi cặp đỉnh nón liên tục tách xa và tiến lại gần nhau khiến đường kính của hai puli thay đổi, nhờ đó, tỷ số truyền cũng thay đổi liên tục. Quá trình này cũng diễn ra tự động thông qua sự tính toán của máy tính, tương tự hộp số AT.

Hộp số CVT cũng tiết kiệm nhiên liệu và có cấu tạo nhỏ gọn hơn hộp số AT

Hộp số CVT giúp người lái điều khiển xe thoải mái, dễ dàng hơn. Quá trình chuyển số mượt mà hơn hộp số tự động do dùng dây đai thay cho bánh răng. Hộp số CVT cũng tiết kiệm nhiên liệu và có cấu tạo nhỏ gọn hơn hộp số AT.

Nhược điểm của hộp số CVT nằm ở chính dây đai. Nếu sử dụng trên các động cơ có công suất và mô-men xoắn lớn, dây đai sẽ nhanh hỏng hóc do tốc độ quay của puli quá cao. Bên cạnh đó, chi phí sửa chữa hộp số CVT vẫn còn đắt đỏ và xe dùng hộp số này thường khá ồn khi vòng tua máy cao.

Những mẫu xe bán chạy tại Việt Nam hiện nay như: Toyota Vios, Honda CR-V, Honda City bản số tự động đều dùng hộp số vô cấp CVT.

Porsche Panamera với giá bán không dưới 10 tỷ đồng được sử dụng hộp số tự động ly hợp kép 8 cấp

Hộp số tự động ly hợp kép (DCT)

Có thể coi hộp số ly hợp kép là hai hộp số sàn thông thường ghép lại và được điều khiển tự động bằng máy tính. Loại hộp số này bao gồm hai bộ ly hợp ma sát ướt, một bộ điều khiển trục chứa các bánh răng cấp số lẻ (1, 3, 5, gài số lùi) và một bộ điều khiển trục chứa các bánh răng cấp số chẵn (2, 4, 6 và số lùi).

Nhờ cách thiết lập này, hộp số ly hợp kép có thời gian chuyển số nhanh nhạy và chính xác, đồng thời giảm thiểu hao hụt công suất, giúp xe tiết kiệm nhiên liệu hơn. So với hộp số AT, hộp số DCT có cấu tạo đơn giản, gọn nhẹ hơn. Tuy nhiên, chi phí sản xuất, bảo dưỡng và sửa chữa của loại hộp số này khá cao. Vì vậy, chúng thường chỉ được trang bị trên các mẫu xe đắt tiền.