Sự im lặng của ‘nghĩa địa ngoài trời’
“Hãy đi kiểm tra tất cả các khu chợ, bạn sẽ không thể tìm thấy một hộp đậu nào cho bọn trẻ ăn.
Không có thức ăn, không có nước uống, không có gì cả”. Đây là chia sẻ của anh Basel al-Soueidi, đang sống trong trại tị nạn Jabalia ở phía Bắc Dải Gaza.
Người dân chờ được phát thực phẩm cứu trợ tại thành phố Rafah, Dải Gaza, ngày 14/3/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Sống tạm bợ trong căn lều thiếu thốn mọi thứ, anh al-Soueidi còn phải chịu nỗi đau mất 17 người thân do xung đột. “Tất cả anh em họ của tôi đã chết. Chúng tôi thường tụ tập trong tháng lễ Ramadan, nhưng giờ không còn ai nữa”. Những người thân đã qua đời của al-Soueidi nằm trong số trên 31.000 người, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, thiệt mạng kể từ khi xung đột giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas bùng phát ngày 7/10 năm ngoái.
6 tháng sau khi giao tranh nổ ra và cũng gần 2 tuần kể từ khi bắt đầu tháng lễ Ramadan linh thiêng nhất của người Hồi giáo, chiến sự vẫn tiếp diễn ác liệt. Ngay trong ngày 11/3, ngày đầu tiên của tháng lễ Ramadan, 67 người Palestine được cho là đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel ở Gaza. Như lời Đại diện cấp cao Liên minh châu Âu (EU) phụ trách an ninh và đối ngoại Josep Borrell, Gaza đang trở thành “ nghĩa địa ngoài trời” lớn nhất thế giới, nghĩa địa của hàng chục nghìn người và cũng là nghĩa địa của nhiều nguyên tắc quan trọng nhất của luật nhân đạo.
Theo báo cáo do Liên hợp quốc (LHQ) hỗ trợ thực hiện, khoảng 50% dân số tại Dải Gaza, tức 1,1 triệu người, đang đối mặt với nạn đói thảm khốc. Tình hình ở phía Bắc Gaza còn nghiêm trọng hơn. Nạn đói có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong giai đoạn từ giữa tháng 3 này đến tháng 5 tới, khi 300.000 người đang bị mắc kẹt trong giao tranh và không thể tiếp cận với viện trợ. Ảnh hưởng của nạn đói mỗi lúc một nặng nề, thể hiện ở tình trạng trẻ sơ sinh tử vong do có cân nặng quá thấp khi mới chào đời. Đã có khoảng 13.000 trẻ em thiệt mạng ở Gaza, và con số này còn có thể tăng cao hơn nữa do nạn đói rình rập.
Video đang HOT
Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết, khoảng 10% trẻ em dưới 5 tuổi ở Gaza bị suy dinh dưỡng trầm trọng, trong khi cứ 6 trẻ dưới 2 tuổi thì có một em bị suy dinh dưỡng cấp tính. Khi đến khu chăm sóc trẻ em bị thiếu máu nặng, suy dinh dưỡng, Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell bàng hoàng vì sự im lặng tuyệt đối, bởi các em thậm chí không có sức để khóc.
Ngoài nạn đói, nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm ngày càng tăng. 9/10 trẻ em dưới 5 tuổi ở Gaza, tức khoảng 220.000 em, đã bị ốm trong những tuần gần đây. Lương thực, nước uống, nhu yếu phẩm cần thiết khan hiếm, trong khi điều kiện y tế lại vô cùng hạn chế. LHQ đánh giá hệ thống y tế tại Gaza về cơ bản đã sụp đổ khi chỉ còn một vài bệnh viện hoạt động cầm chừng. Ông Fayik al-Kufarnah, một người tị nạn tại trại Jabalia bất lực cho biết: “Chúng tôi thà chết còn tốt hơn sống trong tình cảnh này”.
Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng, Cao ủy LHQ về nhân quyền Volker Turk đã khẳng định, “những gì xảy ra ở Gaza đã vượt quá sức chịu đựng, không thể diễn tả bằng lời và cần phải chấm dứt ngay lập tức”.
Người dân chờ được phát thực phẩm cứu trợ tại thành phố Gaza ngày 17/3/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Thực tế thảm khốc nêu bật tính cấp bách của việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức. Tuy nhiên, triển vọng về một lệnh ngừng bắn vẫn mờ mịt, bất chấp nỗ lực đàm phán của các bên trung gian chính, gồm Mỹ, Ai Cập và Qatar. Sau nhiều lần thất bại, các cuộc đàm phán tiếp tục diễn ra ở Qatar, tập trung vào lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần, nhằm cho phép thả 40 con tin Israel để đổi lấy hàng trăm tù nhân Palestine bị giam giữ, mở đường cho việc tăng cường vận chuyển viện trợ. Theo đề xuất của Hamas, lệnh ngừng bắn sẽ được chia thành 3 giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, Israel phải rút khỏi al-Rashid và Salah al-Din – hai tuyến đường cao tốc chính nối miền Nam với miền Bắc – để cho phép những người Palestine di tản trở về nhà, tạo điều kiện cung cấp viện trợ. Hamas sẽ thả các con tin đầu tiên gồm phụ nữ và trẻ em, đổi lấy hàng trăm tù nhân Palestine. Trong giai đoạn thứ hai, lệnh ngừng bắn vĩnh viễn phải được công bố trước khi Hamas thả thêm bất kỳ con tin nào. Giai đoạn thứ ba liên quan đến việc Israel dỡ bỏ bao vây Gaza và bắt đầu xây dựng lại vùng đất này.
Đáp lại, Văn phòng Thủ tướng Israel gọi đề xuất của Hamas là dựa trên “những yêu cầu phi thực tế”. Tiến sĩ Harel Chorev tại Đại học Tel Aviv nhận định rằng có “ranh giới đỏ” mà Chính phủ Israel sẽ không chấp nhận, đó chính là ngừng bắn vĩnh viễn. Israel cũng khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy chiến dịch tại Rafah, bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế, dù một chiến dịch trên bộ ở Rafah sẽ “kích hoạt” cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ và cản trở mọi cuộc thảo luận về lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, sau những tuyên bố cứng rắn về mục tiêu “xóa sổ hoàn toàn Hamas”, Israel vẫn cử một phái đoàn do người đứng đầu cơ quan tình báo nước này dẫn đầu tới Qatar.
Đây có thể được xem là động thái nhượng bộ của phía Israel, dù quá trình thu hẹp những bất đồng cơ bản giữa Tel Aviv và Hamas được dự báo còn rất nhiều chông gai.
Động thái này cũng diễn ra trong bối cảnh, đồng minh lâu năm của Israel là Mỹ, gần đây đang gây sức ép nhiều hơn đối với chính quyền Tel Aviv. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đang có chuyến công du khu vực Trung Đông lần thứ sáu kể từ khi xung đột Hamas – Israel bùng phát. Theo ông Blinken, “các nhà đàm phán đang tiếp tục thúc đẩy một thỏa thuận ở Doha. Khoảng cách đang thu hẹp. Vẫn còn nhiều việc khó khăn, nhưng tôi tin rằng có thể đạt được thỏa thuận.” Ngoài nỗ lực ngoại giao con thoi, Mỹ lần đầu tiên trình lên Hội đồng Bảo an LHQ một dự thảo nghị quyết về lệnh ngừng bắn tại Gaza, như một thông điệp thay đổi lập trường sau nhiều lần phủ quyết các dự thảo bao gồm lời kêu gọi ngừng bắn.
Khi xung đột kéo dài sang tháng thứ sáu và các bên tham chiến vẫn tỏ ra cứng rắn, chưa rõ khi nào bi kịch của người dân Gaza mới có thể chấm dứt. Trong thông điệp nhân tháng lễ Ramadan, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã kêu gọi thế giới chung tay hỗ trợ những người đang phải gánh chịu nỗi đau chồng chất ở Gaza, hy vọng tháng lễ linh thiêng này sẽ mang lại hòa bình. “Trong thời điểm thử thách này, tinh thần của tháng lễ Ramadan là ngọn hải đăng của niềm hy vọng để hàn gắn những chia rẽ”. Ramadan là hiện thân của các giá trị hòa bình, và khát vọng hòa bình, bắt đầu từ một lệnh ngừng bắn tạm thời, cũng là mong mỏi của người dân Gaza. Nếu các bên không nhượng bộ, cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza sẽ tiến tới điểm không thể vãn hồi. “Tương lai của cả một thế hệ đang gặp nguy hiểm nghiêm trọng”, và chỉ có thể tránh được kịch bản này nếu Israel và Hamas ngừng bắn ngay lập tức.
Ai Cập kêu gọi Israel dỡ bỏ hạn chế viện trợ Gaza bằng đường bộ
Ngày 17/3, Ai Cập đã kêu gọi Israel dỡ bỏ những hạn chế và trở ngại đối với quá trình cho phép viện trợ tiếp cận Dải Gaza thông qua các cửa khẩu đường bộ.
Hàng viện trợ từ Maroc cho Gaza được vận chuyển tới sân bay Ben Guiron ở Tel Aviv, Israel ngày 11/3/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo phóng viên TTXVN tại Cairo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ai Cập Ahmed Abu Zeid cho biết Ai Cập đang thúc đẩy các nỗ lực nhằm đảm bảo cung cấp viện trợ khẩn cấp cho Gaza thông qua cửa khẩu Rafah và các đợt thả viện trợ từ máy bay để giảm bớt tình hình nhân đạo đang xấu đi ở dải đất này. Ông kêu gọi Israel dỡ bỏ những trở ngại và hạn chế mà nước này đã đặt ra nhằm cản trở việc vận chuyển viện trợ qua các cửa khẩu đường bộ, đồng thời thúc giục vận hành tất cả các cửa khẩu còn lại để tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy viện trợ vào Dải Gaza.
Tuần trước, Ngoại trưởng Ai Cập Sameh Shoukry cho rằng Israel phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza, đồng thời hối thúc Israel mở 6 cửa khẩu nhằm cho phép cung cấp đầy đủ viện trợ cho người dân Gaza.
Gần đây, Không quân Ai Cập đã tiến hành một số đợt thả viện trợ nhân đạo xuống các khu vực của Dải Gaza. Cairo đã nhiều lần chỉ trích Israel cản trở việc chuyển hàng viện trợ tới Gaza với các biện pháp kiểm tra cực kỳ chậm chạp.
Các tổ chức viện trợ quốc tế cảnh báo rằng việc Israel phong tỏa thực phẩm, thuốc men và nhiên liệu đang gây ra nạn đói ở dải đất của Palestine.
Cũng trong ngày 17/3, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo Gaza đang phải đối mặt với nạn đói và cần phải sớm có một thỏa thuận ngừng bắn trong cuộc xung đột giữa Israel và Hamas.
Phát biểu tại Cairo sau khi ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, bà von der Leyen nhấn mạnh: "Gaza đang phải đối mặt với nạn đói... Điều quan trọng là phải nhanh chóng đạt được thỏa thuận ngừng bắn để giải phóng con tin và cho phép thêm hàng viện trợ nhân đạo đến Gaza".
Liên quan đến tình hình nhân đạo ở Dải Gaza, tổ chức quốc tế Oxfam ngày 18/3 chỉ trích Israel ngăn cản nỗ lực chuyển hàng viện trợ vào Dải Gaza, vi phạm luật nhân đạo quốc tế. Theo Oxfam, khoảng 1,7 triệu người Palestine, tương đương 75% dân số ở Gaza, đang ở bên bờ vực nạn đói. Tổ chức này nhấn mạnh Gaza đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân đạo "thảm khốc".
40 triệu người tại Trung Đông đối mặt với nạn đói trong tháng lễ Ramadan Ngày 11/3, Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) của Liên hợp quốc cho biết Trung Đông đã bắt đầu tháng lễ Ramadan giữa lúc khu vực đang đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực tồi tệ nhất trong những năm gần đây. Tổ chức này đồng thời cảnh báo các nguồn viện trợ ngày càng sụt giảm đã ảnh hưởng đến...