Sóng gió trong quan hệ đồng minh Mỹ – Thổ Nhĩ Kỳ

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T.Éc-đô-gan đã lên tiếng bảo vệ thỏa thuận của An-ca-ra mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga, trước sự phản đối mạnh mẽ từ phía Mỹ. Quốc gia đồng minh của Mỹ trong NATO đang thể hiện những quyết sách độc lập trong bối cảnh quan hệ giữa An-ca-ra và Oa-sinh-tơn không suôn sẻ.

Mỹ rút quân khỏi Xy-ri, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ muốn Mỹ chuyển giao vũ khí cho An-ca-ra.

Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ T.Éc-đô-gan khẳng định, kế hoạch của nước này mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga không liên quan NATO hay chương trình máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ cũng như an ninh Mỹ. Theo ông T.Éc-đô-gan, vấn đề không phải là các hệ thống S-400 mà là việc Thổ Nhĩ Kỳ thực hiện những hành động theo ý chí của riêng mình, đặc biệt là tại Xy-ri. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Mỹ cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ về những hậu quả nghiêm trọng nếu An-ca-ra kiên quyết theo đuổi kế hoạch mua S-400. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Ch.Xăm-mơ cảnh báo, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng nếu tiếp tục xúc tiến thỏa thuận nêu trên với Nga, theo đó, An-ca-ra sẽ phải thu hồi kế hoạch mua máy bay tiêm kích F-35 hoặc hệ thống tên lửa Patriot của Mỹ trong thỏa thuận trị giá 3,5 tỷ USD được hai bên thống nhất hồi tháng 12-2018. Oa-sinh-tơn luôn đặt vấn đề về tính tương thích của hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 với các hệ thống vũ khí đang nằm trong biên chế của NATO.

Mỹ cho rằng hợp đồng mua bán các hệ thống S-400 là một phần trong những nỗ lực của Nga nhằm phá vỡ liên minh này. Đáp lại, Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, các đồng minh không nên can thiệp vào việc nước này mua các hệ thống quốc phòng từ các nước không thuộc NATO. An-ca-ra thậm chí mới đây còn tuyên bố có thể cân nhắc mua thêm tổ hợp tên lửa S-500 của Nga, vốn đang được xem là hệ thống tên lửa phòng không số 1 thế giới với các tính năng vượt trội so S-400. Đây là tổ hợp tên lửa đất đối không thế hệ mới tân tiến có tầm tiến công từ 400 đến 500 km, được thiết kế để đánh chặn và tiêu diệt các mục tiêu là tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa hành trình siêu thanh và máy bay chiến đấu, kể cả máy bay tàng hình.

Quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ trở nên căng thẳng liên quan việc Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm 2017 đã ký thỏa thuận mua hệ thống tên lửa S-400 của Nga. Mỹ đe dọa sẽ áp đặt lệnh cấm vận với Thổ Nhĩ Kỳ. Văn phòng đại diện Thương mại Mỹ (USTR) mới đây tuyên bố, Oa-sinh-tơn dự kiến chấm dứt cơ chế ưu đãi đối với Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, những nước đang phát triển được hưởng lợi theo chương trình Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP). Hệ thống này miễn thuế cho một số sản phẩm nhất định nhập khẩu vào Mỹ nếu đáp ứng tiêu chí phù hợp, trong đó có việc cho phép Mỹ tiếp cận thị trường công bằng và thỏa đáng. Bộ trưởng Thương mại Thổ Nhĩ Kỳ R.Péc-can cho rằng, quyết định của Mỹ về việc chấm dứt cơ chế ưu đãi thương mại dành cho nước này là mâu thuẫn với mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương hằng năm lên mức 75 tỷ USD. Không những thế, quyết định của Oa-sinh-tơn còn gây tổn hại cho nỗ lực của các đồng minh thuộc NATO nhằm tăng cường trao đổi thương mại.

Thêm vào đó, giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ còn những bất đồng liên quan lực lượng người Cuốc được Mỹ hậu thuẫn ở Xy-ri.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T.Éc-đô-gan tuyên bố, An-ca-ra không chấp thuận việc trao quyền kiểm soát vùng an toàn dự kiến được thiết lập ở miền bắc Xy-ri cho bất cứ bên nào khác. Tuyên bố được đưa ra sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo, nếu Thổ Nhĩ Kỳ xúc tiến mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga, Mỹ sẽ phải đánh giá lại thương vụ bán máy bay F-35 cho An-ca-ra và có thể tiếp đến là những vụ chuyển giao vũ khí trong tương lai cho Thổ Nhĩ Kỳ. Hiện khu vực miền bắc Xy-ri do Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Cuốc (YPG) kiểm soát, song Thổ Nhĩ Kỳ luôn coi YPG là tổ chức khủng bố. An-ca-ra cho rằng, nếu Mỹ không thể thu hồi những vũ khí đã chuyển giao cho YPG tại Xy-ri thì nên chuyển giao những vũ khí đó cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang hợp tác chặt chẽ với Nga nhằm tìm kiếm một giải pháp chính trị chấm dứt xung đột tại Xy-ri, những bất đồng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ càng khiến An-ca-ra có lý do để quyết tâm thực hiện những chính sách riêng không lệ thuộc vào đồng minh trong NATO.

BẢO ANH

Theo NDĐT