SỐNG CHUNG VỚI CON NGHIỆN (*): Cách ly khỏi môi trường ma túy

Theo ông Nguyễn Thành Tài, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM, người từng dồn nhiều công sức, tâm huyết trong 5 năm triển khai đề án cai nghiện ma túy tập trung, phải cách ly người nghiện khỏi môi trường có ma túy

Tại địa bàn đông dân như TPHCM, những hệ lụy khủng khiếp của ma túy chỉ có thể được tẩy trừ dần khi tách rời được 2 nguồn cung – cầu ra khỏi nhau. Cơ hội để thực hiện điều này đã trôi qua khi đề án cai nghiện ma túy tập trung theo Nghị quyết 16 của Quốc hội kết thúc thí điểm vào năm 2008. Hiện nay, TP đang kiên trì tìm hướng tiếp tục hành trình dang dở.

Không còn bất ngờ, sợ hãi

Sau khi đề án nói trên kết thúc, số người nghiện ma túy trong cộng đồng đã tăng lên với tốc độ chóng mặt: Đều đặn 15%-20%/năm. Chưa kể, một phần rất lớn các đối tượng khác sử dụng loại chất gây nghiện mới, như ma túy tổng hợp, vẫn chưa được phát hiện do những khó khăn cả về mặt kỹ thuật y tế lẫn quy định của pháp luật. Kéo theo đó, hàng loạt hệ lụy của nó tỏa “bóng đen” lên đời sống xã hội, tạo áp lực nặng nề cho nhiều gia đình và đe dọa trật tự trị an của TP 10 triệu dân.

Con nghiện trong cộng đồng nhiều đến nỗi người dân ngày càng cảm thấy họ trở nên quen thuộc, chỉ đề phòng chứ không bất ngờ hay sợ hãi như trước nữa. Ở những nơi công cộng, kẻ nghiện thản nhiên ngồi chích ma túy và người dân cũng bình thản chứng kiến, xem như không có gì hệ trọng.

Một buổi lao động của học viên cai nghiện tại Trường Giáo dục –
Giải quyết việc làm số 1 thuộc Lực lượng TNXP TPHCM. Ảnh: TƯ LIỆU

Bà Phạm Thị Thanh Lan (ngụ hẻm 131 Quang Trung, phường 10, quận Gò Vấp) kể: “Lần đầu tiên đi làm về thấy một nhóm thanh niên chích ma túy trước cổng nhà, tôi đã suýt ngất xỉu vì sợ hãi, phải trấn tĩnh một hồi lâu mới có thể đi tiếp. Bây giờ thì quen rồi, chỉ cần tránh xa xa một chút; mình đi đường mình, họ làm việc họ”.

Trao đổi với chúng tôi, “hiệp sĩ” Nguyễn Văn Minh Tiến cho biết có đến khoảng 60% đối tượng trộm cướp mà anh bắt được trên đường phố là con nghiện ma túy. “Bây giờ, phần lớn những kẻ đói thuốc mới liều lĩnh cướp giật chứ chẳng mấy ai vì nghèo khổ mà đi làm cái việc nguy hiểm và tồi tệ đó. Nơi nào người nghiện nhiều thì trộm cướp nhiều, thế thôi” – Minh Tiến nhìn nhận.

Ngăn chặn cung gặp cầu

Trong một hội nghị chuyên đề liên quan mới diễn ra, lãnh đạo TPHCM rất nhiều lần đề cập việc cần thiết phải tách riêng người nghiện ma túy khỏi cộng đồng, nơi mà các cơ quan chức năng chưa thể kiểm soát hết tội phạm ma túy. Cả Chủ tịch UBND TPHCM Lê Hoàng Quân và nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Nguyễn Thành Tài, hiện là chuyên viên cao cấp Văn phòng UBND TP, đều tỏ ra nuối tiếc mô hình cai nghiện tập trung mà TP đã dày công tạo lập và thực hiện trong quá trình triển khai Nghị quyết 16 từ 4 năm về trước.

Trước đây, khi bị công an bắt quả tang và kiểm tra (test) dương tính, người sử dụng ma túy sẽ buộc phải đưa thẳng vào cơ sở chữa bệnh. Tuy nhiên, sau khi đề án cai nghiện tập trung kết thúc và Nghị định 94 (năm 2010) của Chính phủ khuyến khích, ưu tiên cai nghiện tại cộng đồng thì việc cách ly người nghiện để quản lý rất khó khăn. Những đối tượng này sẽ được quản lý tại địa phương 6 tháng, sau đó, nếu phát hiện tái sử dụng ma túy thì mới áp dụng biện pháp đưa vào cai nghiện bắt buộc.

Theo ông Nguyễn Thành Tài, với bối cảnh của TPHCM hiện nay, khi mà tình hình mua bán, sử dụng ma túy ngày càng diễn biến phức tạp, việc duy trì hệ thống các cơ sở cai nghiện tập trung là rất cần thiết. Với những đối tượng nghiện ma túy, tạm thời phải có giải pháp cách ly và tạo cho họ môi trường phù hợp để giáo dục. Ông Nguyễn Thành Tài cho rằng hành vi sử dụng trái phép chất ma túy mặc dù chưa đến mức hình sự nhưng rõ ràng người dùng có những khiếm khuyết về mặt nhân cách.

“Mình chỉ quản lý họ bằng giáo dục viên – cùng ăn, cùng ở, cùng làm. Thông qua lao động trị liệu, các tập huấn chuyên đề, chúng ta hướng dẫn họ dần dần trở về với cái thiện và họ tự ý thức đấu tranh chống lại tệ nạn ma túy. Ở trong môi trường này, họ vẫn được gọi điện thoại về nhà, vẫn gặp gỡ thân nhân, giao lưu với các sinh viên đại học… Do vậy, chúng ta không ngại nước ngoài chỉ trích gì trong việc này” – ông Nguyễn Thành Tài phân tích.

Ngay tại TPHCM, theo ông Nguyễn Thành Tài, cũng nên cho phép áp dụng những biện pháp đặc biệt để phù hợp với bối cảnh phức tạp của TP đông dân nhập cư. “Đây là một lĩnh vực rất khác biệt, không thể quản lý lỏng lẻo, nay làm thế này, mai lại thế khác. Nó phải là chương trình máu thịt, thống nhất đầu mối, chỉ đạo xuyên suốt. Chủ tịch UBND TPHCM đã trao đổi với tôi về việc phải tổng kết và tiếp tục kiến nghị thực hiện giải pháp trước đây” – ông cho biết.

Mất kiểm soát Tính đến giữa năm 2012, có hơn 9.000 người nghiện đang được quản lý tại các cơ sở chữa bệnh thuộc Sở LĐ-TB-XH và Lực lượng TNXP của TPHCM, tăng 822 người so với thời điểm cuối năm 2011. Tổng cộng, 3.749 người đã có quyết định quản lý sau cai nghiện tại nơi cư trú nhưng chỉ hơn một nửa trở về địa phương trình diện; hơn 40% số người còn lại không biết đã đi đâu, làm gì. Điều đáng lo là cơ quan chức năng dường như chỉ mới “nắm tóc” số người nghiện heroin. So sánh từ lượng ma túy tổng hợp khổng lồ cùng với số vụ án liên quan được phát hiện, UBND TPHCM thừa nhận con số 7,3% người nghiện loại này (so với 92,7% con nghiện heroin) là rất thấp so với thực tế. Sự mất kiểm soát này chính là một nguy cơ không thể xem thường. UBND TPHCM vừa phê duyệt đề án “Dạy nghề – giải quyết việc làm cho người đang cai nghiện và người sau cai nghiện ma túy tại TPHCM” với mục tiêu đến năm 2015, TP sẽ kiểm soát được 70%, điều trị và dạy nghề cho 65% số người nghiện ma túy.

Theo NLD