Sơ cứu cho trẻ bị đuối nước thế nào cho đúng?

Theo Bệnh viện (BV) Nhi T.Ư (Hà Nội), từ đầu hè đến nay, BV này đã tiếp nhận điều trị cho gần 10 trẻ đuối nước, trong đó có trẻ tổn thương phổi nặng, suy đa tạng phải lọc máu, thậm chí có trẻ đã tử vong.

Tại khoa Điều trị tích cực Nội khoa của BV Nhi T.Ư, bé trai V.A (12 tuổi, ở Hải Dương) nhập viện trong tình trạng hôn mê sau khi bị đuối nước. Qua khai thác bệnh sử, các bác sĩ cho biết chiều 23.7, V.A bị rơi xuống ao nuôi cá và được đưa lên bờ với biểu hiện tím tái. Gia đình đã sơ cứu tại chỗ và đưa V.A đến BV đa khoa tỉnh cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, kích thích. V.A đã được đặt ống nội khí quản, dùng thuốc vận mạch và chuyển đến BV Nhi T.Ư (Hà Nội) để tiếp tục theo dõi và điều trị.

Một bệnh nhi đuối nước được cấp cứu tại BV Nhi T.Ư. Ảnh VY HIẾU

Tại BV Nhi T.Ư, V.A nhập viện trong tình trạng suy tuần hoàn, suy hô hấp nặng, chảy máu nhiều qua ống nội khí quản. Các bác sĩ đã nhanh chóng tiến hành các biện pháp hồi sức tích cực như cho thở máy, duy trì thuốc vận mạch liều cao, lọc máu, tiêm kháng sinh và điều trị chống phù não. Tuy nhiên, tiên lượng vẫn rất nặng.

Một trường hợp khác cũng đang được điều trị đuối nước tại Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, BV Nhi T.Ư, là bé N.B (ở Hà Nội). Bố của bé cho biết khi N.B đang đi chơi cùng gia đình thì bị trượt chân ngã xuống bể bơi, chỉ sau vài phút không thấy con, gia đình tá hoả đi tìm thì thấy N.B đang nằm úp mặt xuống đáy bể và được đưa lên bờ trong tình trạng bất tỉnh, tím tái. Gia đình và nhân viên cứu hộ đã nhanh chóng tiến hành cấp cứu tại chỗ cho N.B.

Rất may mắn, sau gần 1 tuần được các bác sĩ điều trị tích cực, sức khỏe của N.B đã dần ổn định.

S ơ cứu ban đầu sao cho đúng?

Theo PGS-TS Tạ Anh Tuấn, Trưởng khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi T.Ư, đuối nước là tai nạn thường gặp ở trẻ em. Trẻ bị đuối nước có thể ngạt thở, dẫn đến tử vong nhanh chóng. Phần lớn trẻ bị đuối nước tử vong hoặc có các biến chứng nặng như: suy hô hấp, viêm phổi, hoặc di chứng tổn thương não do thiếu ô xy kéo dài là do không được cấp cứu hoặc cấp cứu không đúng cách. Cần lưu ý những thao tác đầu tiên khi sơ cứu trẻ, bởi việc này nếu làm đúng sẽ góp phần quan trọng trong việc cứu sống tính mạng của trẻ.

Theo hướng dẫn của BS Tuấn, trẻ bị đuối nước sau khi đưa lên bờ có thể tỉnh hoặc bất tỉnh, cần tiến hành cấp cứu tại chỗ ngay lập tức như sau: đặt trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng trong tư thế đầu thấp. Cởi bỏ quần áo bị ướt và giữ ấm cho trẻ bằng chăn mền hoặc vải, áo quần khô để tránh trẻ bị hạ thân nhiệt. Đồng thời, cần đảm bảo đường thở thông thoáng bằng việc lấy sạch đờm dãi và các dị vật ở miệng và mũi. Khi thực hiện, người cứu hộ cần hết sức bình tĩnh, không làm tổn thương thêm đường hô hấp của trẻ.

Ngoài ra, đánh giá trẻ bằng cách nhìn nghe và cảm nhận: lay gọi, quan sát lồng ngực trẻ, nếu không thấy di động hoặc nếu trẻ bất tỉnh, cần tiến hành hồi sức tim phổi ngay lập tức. Thực hiện hô hấp nhân tạo bằng cách hà hơi thổi ngạt liên tục 2 lần cùng với xoa bóp tim ngoài lồng ngực: hai bàn tay chồng lên nhau và đặt giữa ngực trẻ, ấn mạnh xuống khoảng 2 – 3 cm với nhịp điệu 2 lần/giây.

Ngay sau khi hô hấp nhân tạo, cần kiểm tra mạch đập của trẻ tại một trong các vị trí như: mạch quay ở cổ tay, mạch cảnh ở cổ, và mạch bẹn; hoặc sờ vào lồng ngực trái để cảm nhận xem tim còn đập không. Khi không bắt được mạch hoặc thấy tim ngừng đập, cần tiến hành ép tim ngoài lồng ngực kèm theo hô hấp nhân tạo.

Trong trường hợp trẻ còn tỉnh táo, cần đặt trẻ tư thế dẫn lưu nghiêng đầu trẻ sang bên, trẻ có thể tự thở trở lại. Gọi ngay cấp cứu 115 hoặc các chuyên gia/bác sĩ để được hỗ trợ sớm cho trẻ.

Để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy đến với trẻ em do đuối nước, TS Tạ Anh Tuấn cho rằng nhà trường và gia đình nên có các chương trình dạy kỹ năng sống cho trẻ, đặc biệt là dạy bơi. Các phụ huynh chú ý khi cho trẻ đến bể bơi cần giám sát trẻ cẩn thận, đặc biệt ở các bể bơi hiện nay thiết kế có các độ sâu khác nhau, khi tắm trẻ mải nghịch sẽ bị hụt chân vào khu vực nước sâu, gây đuối nước. Không nên để trẻ đi bơi một mình mà không có người lớn biết bơi đi kèm để giám sát trẻ. Khi đi bơi, cần tuân thủ các biển chỉ dẫn nguy hiểm và các nội quy ở bể bơi, bãi tắm. Không nên đi bơi khi trời tối, ăn uống khi đi bơi vì dễ gây sặc.

Tránh sai lầm khi sơ cứu trẻ đuối nước

Vác ngược trẻ chạy sẽ làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược hít vào đường thở. Khi xoa bóp tim ngoài lồng ngực hãy bình tĩnh không ấn ngực quá mạnh sẽ gây chấn thương phổi.

Các cơ sở y tế tiếp nhận trẻ đuối nước ban đầu khi điều trị cần hội chẩn với các chuyên gia, chỉ chuyển viện khi bệnh nhân ổn định, liên hệ trước với bệnh viện định chuyển đến, vận chuyển bệnh nhân an toàn.

Gia đình bệnh nhi cần bình tĩnh hợp tác với cơ sở y tế điều trị. Khi bệnh nhi ổn định về các chỉ số sinh tồn mới được chuyển đi, nếu không sẽ làm cho tình trạng tổn thương não của trẻ nặng hơn.