Scott Bessent, người ngồi ‘ghế nóng’ khi chiến tranh thuế quan rung chuyển kinh tế Mỹ

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đang rơi vào tâm điểm của một cuộc chiến thương mại khốc liệt với Trung Quốc, điều mà các nhà kinh tế lo ngại có thể làm bùng phát lạm phát và gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent trong một phiên họp nội các tại Nhà Trắng vào ngày 10/4/2025. Ảnh: Getty Images

Không khí “lạ” trong cuộc họp truyền thống

Theo tờ New York Times, cuộc gặp mặt truyền thống của các cựu bộ trưởng tài chính Mỹ để chào đón một người mới được bổ nhiệm vào nhóm thường là một sự kiện vui vẻ và thoải mái. Nhưng khi nhóm họp vào tháng này, vào đúng “Ngày Giải phóng” của Tổng thống Trump (ngày 2/4, khi tổng thống công bố một loạt biện pháp thuế quan mới), không khí buổi họp lại nghiêm túc một cách đáng kinh ngạc.

Bữa tối đó do cựu Bộ trưởng Tài chính Steven T. Mnuchin tổ chức diễn ra vào thời điểm nền kinh tế Mỹ đang hỗn loạn. Tổng thống Trump đã đảo lộn thương mại toàn cầu bằng cách áp thuế trừng phạt đối với cả đồng minh lẫn đối thủ, và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent là trung tâm của sự kiện, bảo vệ một chính sách mà nhiều người trong phòng coi là hành vi sai lầm về kinh tế.

“Bầu không khí thật u ám”, ông Michael Blumenthal, 99 tuổi, người đứng đầu Bộ Tài chính từ thời chính quyền cựu Tổng thống Jimmy Carter, cho biết.

Theo ông Blumenthal và những người khác biết về bữa tối, ông Bessent đã bị gây sức ép về chiến lược đằng sau thuế quan và tác động của chúng đối với nền kinh tế. Có đôi lúc ông cũng lên tiếng phản biện khi bị những người tiền nhiệm chất vấn về cách tiếp cận của ông Trump.

“Ông ấy không chỉ cười mỉm”, ông Blumenthal nhớ lại. “Bessent ở đó – ông ấy phải bảo vệ nó”.

Công việc thách thức nhất ở Washington

​Những lời chào đón gượng gạo phản ánh những tháng đầu tiên đầy khó khăn của ông Bessent khi đảm trách một trong những công việc thách thức nhất tại Washington. Phố Wall từng hoan nghênh việc ông được đề cử, hy vọng rằng Scott Bessent sẽ là tiếng nói ôn hòa có thể kiềm chế những quyết định áp đặt thuế quan bừa bãi của Tổng thống Trump trên toàn cầu.​

Nhưng hiện tại, ở tuổi 62, ông Bessent đang ở tâm điểm của một cuộc chiến thương mại khốc liệt với Trung Quốc, điều mà các nhà kinh tế lo ngại có thể làm bùng phát lạm phát và gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu. Theo hầu hết các chỉ số, nền kinh tế Mỹ là mạnh nhất thế giới khi ông Trump nhậm chức vào tháng 1, dẫn đến việc một số nhà phân tích mô tả hành động của tổng thống như một “bàn thắng phản lưới nhà” lịch sử, tương tự như việc một cầu thủ bóng đá ghi bàn vào lưới đội mình.​

“Đây là một trong những bàn phản lưới nhà lớn nhất trong ngoại giao, kinh tế và thương mại mà tôi nghĩ chúng ta từng làm”, David Autor, một nhà kinh tế học của Đại học MIT, cho biết.

Trước khi gia nhập chính quyền, ông Bessent đã bày tỏ sự nghi ngờ của riêng mình về thuế quan. Nhưng bản năng bảo hộ thương mại của Tổng thống Trump lại rất khó kiểm soát. Là một cựu quản lý quỹ đầu cơ đã thành lập Key Square Group, ông Bessent viết trong một lá thư gửi cho các nhà đầu tư vào năm ngoái rằng ông hoài nghi về thuế quan: “Thuế quan gây lạm phát và sẽ làm đồng đô la mạnh hơn – khó có thể là một điểm khởi đầu tốt cho sự phục hưng công nghiệp của nước Mỹ.”

Nhưng với tư cách là bộ trưởng tài chính, Bessent đã phải công khai bám sát lập trường ủng hộ thuế quan của chính quyền. Bây giờ, ông lập luận rằng thuế quan sẽ không gây lạm phát mà thay vào đó sẽ gây ra một lần “điều chỉnh giá” cho nền kinh tế.

Sau khi Trung Quốc đáp trả thuế quan của ông Trump bằng cách áp đặt mức thuế cao hơn đối với các sản phẩm của Mỹ, ông Bessent đã hạ thấp tác động tiềm tàng của điều đó đối với nền kinh tế Mỹ, nói rằng “Thế thì sao ?”. Theo quan điểm của ông, Mỹ nắm thế thượng phong, vì Trung Quốc phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ. Nhưng hai ngày sau, Bắc Kinh trả đũa bằng các mức thuế thậm chí còn cứng rắn hơn, làm leo thang cuộc chiến thuế quan giữa các nền kinh tế lớn nhất thế giới và gây ra sự lo lắng trên thị trường tài chính.

Rõ ràng ông Bessent đã bị đẩy vào một tình thế khó xử vì chương trình nghị sự thương mại của chính quyền đã quyết đoán hơn hầu hết các chuyên gia dự đoán. Tổng thống Trump đã áp thuế đối với hầu hết mọi quốc gia, bao gồm cả mức thuế ít nhất là 145% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Các động thái này đã khiến cổ phiếu lao dốc, gây căng thẳng cho thị trường trái phiếu và khiến các nhà kinh tế tăng tỷ lệ cược suy thoái của họ.

Xoay sở điều chỉnh

Bộ trưởng Tài chính Bessent đã phải xoay sở để điều chỉnh cách tiếp cận của ông Trump ở một mức độ nào đó. Trong chuyến đi đến Mar-a-Lago vào ngày 6/4 để báo cáo với tổng thống về biến động của thị trường, Bessent đã thuyết phục Tổng thống tạm dừng cái gọi là thuế đối ứng đối với hàng chục quốc gia và bắt đầu các cuộc đàm phán thương mại với các quốc gia đó.

Vào tối 11/4 (theo giờ địa phương), chính quyền đã công bố một quy định miễn trừ điện thoại thông minh, máy tính, chất bán dẫn và các thiết bị điện tử khác khỏi hầu hết các mức thuế trừng phạt của tổng thống đối với Trung Quốc, giúp các công ty công nghệ như Apple, Dell, Nvidia tạm thở phào.

Tuy nhiên, cuộc đối đầu ngày càng sâu sắc với Trung Quốc cho thấy sẽ có nhiều biến động hơn khi ông Bessent tham gia vào các cuộc tranh luận với Peter Navarro – Cố vấn thương mại của ông Trump và Howard Lutnick – Bộ trưởng Thương mại, những người đã tư vấn cho tổng thống một cách tiếp cận cứng rắn hơn.

“Điều tuyệt vời nhất là ông ấy có thể ở đó với tư cách là cố vấn”, Marlene Jupiter, người đã làm việc với ông Bessent trong 5 năm khi ông điều hành Bessent Capital, cho biết. Bà nhận định kiến ​​thức sâu rộng của ông Bessent về thị trường sẽ giúp xoa dịu các nhà đầu tư đang lo lắng về sự bất ổn trong thương mại. Tuy vậy, bà Jupiter thừa nhận, “tôi không biết tổng thống có lắng nghe hay không, và lắng nghe bao nhiêu”.

Tâm điểm chỉ trích

Việc Bộ trưởng Tài chính Bessent không thể kiềm chế ông Trump một cách hiệu quả hơn đã khiến một số nhà đầu tư thất vọng.

“Tôi thất vọng về Bessent, nếu là Mnuchin và Cohn thì không bao giờ để mọi chuyện đi xa đến thế này”, Spencer T. Hakimian, người sáng lập quỹ đầu cơ Tolou Capital Management ở New York, bình luận.

Ông Mnuchin, với tư cách là cựu Bộ trưởng Tài chính, và Gary Cohn , với tư cách là giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia, là hai cố vấn kinh tế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, những người đã cảnh báo ông về việc lạm dụng thuế quan.

“Toàn bộ lý do khiến thị trường quan tâm đến Bessent”, ông Hakimian nói thêm, “là vì họ coi ông ấy là Mnuchin 2.0 – một nhân vật Phố Wall truyền thống, người sẽ không để mọi chuyện đi đến mức này”.

Tuy nhiên, cuối cùng, quyết định cuối cùng về thuế quan nằm trong tay Tổng thống Trump. R. Glenn Hubbard, cựu Phó trợ lý bộ trưởng Bộ Tài chính, cho biết: “Bất cứ điều gì bộ trưởng tài chính nói đều cần phải cùng quan điểm với tổng thống”.

Về phần mình, ông Blumenthal chúc ông Bessent may mắn trong một công việc phức tạp, khi “điều tốt nhất cho đất nước lại khác với điều mà tổng thống mong muốn”.

Ông nói thêm rằng theo truyền thống, các bữa tiệc chào mừng thường không có nhiều thảo luận về chính sách hoặc lời khuyên từ các cựu “chiến binh” Bộ Tài chính. “Lần này là một dịp rất đặc biệt”, ông Blumenthal ý nhị.