Saudi Arabia truy đuổi cựu trùm tình báo vì phung phí hơn 11 tỷ USD

Saudi Arabia đang truy lùng Saad al Jabri, người từng phụ trách mạng lưới gián điệp của nước này, vì cáo buộc tiêu phí 11 tỷ USD và biển thủ 1 tỷ USD quỹ chống khủng bố.

Saad al Jabri là đầu mối liên hệ chống khủng bố thân cận nhất của Mỹ ở thế giới Ả Rập trong hơn 15 năm từ sau cuộc tấn công khủng bố 11/9.

Người phụ trách gián điệp của Saudi Arabia này có mạng lưới cung cấp tin, quyền sử dụng hàng tỷ USD chính phủ, mối quan hệ chặt chẽ với các thành viên chủ chốt của hoàng gia và khả năng hoàn thành công việc hiếm thấy trong số các mối liên hệ của người Mỹ ở Trung Đông.

Tiến sĩ Saad al Jabri (ngoài cùng bên trái) tại một đám cưới gia đình ở Riyadh năm 2016. Ảnh: Gia đình Jabri.

Bây giờ, ông Jabri là người chạy trốn khỏi Saudi Arabia, nơi các quan chức cho rằng nhóm người ông Jabri lãnh đạo khi làm việc cho Bộ Nội vụ đã phung phí 11 tỷ USD tiền của chính phủ và bỏ túi ít nhất 1 tỷ USD.

Chính phủ Saudi Arabia đã đưa ra yêu cầu dẫn độ và thông báo cho Interpol. Vào tháng ba, họ đã bắt giam hai đứa con của ông Jabri.

Cuộc chiến giữa chính phủ Saudi Arabia và ông Jabri đã hé lộ nhiều chi tiết về hệ thống bảo trợ, giao dịch kinh doanh và tự làm giàu, tất cả đều được thực hiện dưới danh nghĩa chống khủng bố.

Tạo mạng lưới để trục lợi

Bằng cách xác minh chi tiết về cuộc điều tra của Saudi Arabia và mở rộng chúng qua các quan chức tình báo Mỹ và châu Âu, Wall Street Journal đã vẽ ra một mạng lưới trị giá hàng tỷ USD làm giàu cho các quan chức chính phủ Saudi Arabia trong khi mở rộng ảnh hưởng của quốc gia này ở nước ngoài.

Tiền được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm trả tiền cho người cung cấp tin và các nhà lãnh đạo nước ngoài như cựu lãnh đạo Sudan Omar al-Bashir, mua thiết bị kiểm soát và điện thoại bảo mật.

Các nhà điều tra cho rằng mạng lưới của ông Jabri kiếm lợi bằng cách kê khống số tiền ký hợp đồng với các công ty lớn của phương Tây như IBM và Oracle. Mạng lưới này dùng các tài khoản nước ngoài liên kết với ngân hàng phương Tây để chuyển tiền.

Những người ủng hộ ông Jabri nói đây là hoạt động bình thường ở Saudi Arabia và được thực hiện dưới sự bảo trợ của cựu Thái tử Mohammed bin Nayef.

Năm 2017, Thái tử bị buộc phải từ bỏ vị trí của mình bởi người anh em họ, Mohammed bin Salman, người sau đó tiếp quản vị trí Thái tử. Mohammed bin Nayef cũng bị đẩy ra khỏi Bộ Nội vụ và năm nay, ông đã bị bắt và bị buộc tội phản quốc.

Sự nghiệp của ông al Jabri bị kẹt giữa cuộc đấu tranh giữa Thái tử Mohammed bin Salman (trái) và cựu Thái tử Mohammed bin Nayef. Ảnh: AFP.

Ông Jabri rời Saudi Arabia vào năm 2017 và đang sống ở Toronto. Canada chưa đồng ý dẫn độ ông Jabri.

Gia đình cho rằng chính phủ Saudi Arabia muốn Jabri trở lại vì ông biết các bí mật hoàng gia và Thái tử Mohammed bin Salman có hận thù cá nhân với ông Jabri. Họ cho biết con gái và con trai của ông Jabri, 20 và 21 tuổi, đang bị bắt làm con tin để cha họ trở về.

Ông Jabri, 61 tuổi, có bằng tiến sĩ về khoa học máy tính, là người quyền lực thứ 2 trong Bộ Nội vụ Saudi Arabia, nơi được điều hành trong nhiều năm bởi Mohammed bin Nayef.

Ông Jabri điều hành một quỹ đặc biệt của bộ mà qua đó ông kết hợp chi tiêu của chính phủ cho việc chống khủng bố với tiền thưởng cho ông và những người khác.

Trong 17 năm ông giám sát quỹ, 19,7 tỷ USD đã được rót vào đây. Chính phủ tuyên bố 11 tỷ USD đã được sử dụng sai cách qua việc thanh toán vượt mức các hợp đồng hoặc được chuyển vào các tài khoản ngân hàng ở nước ngoài do ông Jabri, gia đình và các cộng sự của ông, bao gồm cả Mohammed bin Nayef nắm giữ.

Những người ủng hộ ông Jabri lập luận rằng vì Saudi Arabia theo chế độ quân chủ chuyên chế, sự cho phép của cựu Thái tử Mohammed bin Nayef nghĩa là các khoản thanh toán này là hợp pháp.

Họ cũng nói rằng một số khoản thanh toán là phần thưởng vì công việc được hoàn thành tốt.

Chống tham nhũng hay truy đuổi đối thủ chính trị?

Các quan chức Mỹ nói rằng Thái tử Mohammed bin Salman đôi khi dùng các cuộc điều tra tham nhũng để truy đuổi các đối thủ chính trị hoặc các đối thủ tiềm năng.

Không gì lạ khi những người có quyền lực kiếm tiền từ việc kinh doanh của Saudi Arabia. Một cựu quan chức an ninh Mỹ cho biết cấu trúc của quỹ ông Jabri điều hành phù hợp với cách mọi thứ trong vương quốc và các quốc gia khác trong khu vực hoạt động.

Thái tử Mohammed bin Salman tại điện Kremlin của Nga vào năm 2017. Ảnh: AP.

Tuy nhiên, một quan chức Saudi Arabia hiện tại cho biết các giao dịch như vậy là bất hợp pháp và trộm tiền của công. Ông nói rằng các dòng tiền này khác với việc các thành viên hoàng gia tặng quà cho quan chức từ tài sản cá nhân của mình.

Quỹ của ông Jabri được thành lập bởi Quốc vương Abdullah để trấn áp khủng bố trong nước sau vụ tấn công ngày 11/9/2001. Chiến lược này tăng khả năng chi tiêu của Bộ Nội vụ bằng cách cho phép giữ 30% doanh thu từ gia hạn hộ chiếu, lệ phí visa và phạt chạy quá tốc độ.

Vài năm sau, số tiền đã tăng lên 45%. Các quỹ chống khủng bố đã được triển khai chủ yếu thông qua quan hệ đối tác với các công ty tư nhân để làm việc nhanh chóng, tránh quan liêu và làm những việc bí mật.

Ông Jabri tạo ra một hệ thống mà ông và các cộng sự của mình có thể kiếm lợi, theo tài liệu chính phủ.

Mạng lưới này kết thúc vào năm 2017 khi Mohammed bin Nayef bị phế truất và Thái tử Mohammed bin Salman lên thay.

Ông Jabri đã bị sa thải vài tháng trước đó do có một cuộc họp trái phép với người đứng đầu CIA John Brennan. Trong một cuộc phỏng vấn, ông Brennan đã gọi lý do này “hoàn toàn là một cái cớ”.

Ông nói thêm rằng Thái tử Mohammed bin Salman truy đuổi ông Jabri vì “nghĩ rằng Saad là người mà ông ấy không thể kiểm soát”.

Hai con của ông Jabri, Omar và Sarah, đã bị chính quyền Saudi Arabia bắt giam từ tháng 3. Ảnh: Gia đình Jabri.

Các quan chức Mỹ cho biết ông Jabri có tham gia vào các hoạt động chống khủng bố bí mật có ý nghĩa quốc tế. Cựu quan chức Mỹ tin rằng ông Jabri đã phá hủy âm mưu đánh bom máy bay bằng bom giấu trong hộp mực máy in vào năm 2010.

Ông đã phát triển mạng lưới cung cấp thông tin giúp ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố vào các mục tiêu phương Tây.

Hai con của ông Jabri, Omar và Sarah, ở lại Saudi Arabia khi cha rời đi vì họ đang chờ thị thực để du học Mỹ. Họ đã bị chặn lại tại sân bay và Omar sau đó bị cấm rời đi, theo những người thân cận với ông Jabri.

Tòa án hoàng gia đã cho họ một khoản trợ cấp hàng tháng để sinh hoạt của họ vì tài khoản của cha họ bị đóng băng ở Saudi Arabia.

Ông Jabri yêu cầu Thái tử Mohammed để con ông đi, một người thân với ông Jabri nói. Thái tử cho biết vấn đề sẽ được giải quyết nếu ông Jabri quay lại Saudi Arabia, người này cho biết.

Ông Jabri ở lại Toronto và vào năm 2018, Sauri Arabia đã gửi thông báo về ông lên Interpol. Interpol sau đó đã xóa thông báo và chấp nhận lập luận của ông Jabri rằng ông là đối thủ chính trị của Thái tử Mohammed.

“Nếu ông Jabri trở về Saudi Arabia”, cựu Giám đốc CIA Brennan nói, “thì tôi chắc chắn ông ấy sẽ không bao giờ được phép rời đi”.