Sau 4 năm bỏ thuế nhập linh kiện, ôtô Việt vẫn phụ thuộc lớn vào nước ngoài
Bộ Tài chính cho biết, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam thời gian qua đã có sự phát triển, tuy nhiên, mới chỉ tham gia vào phân khúc thấp của chuỗi giá trị ngành ôtô, còn phụ thuộc lớn vào sự phân công của các tập đoàn ôtô toàn cầu; chưa làm chủ được các công nghệ cốt lõi.
Số lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước tăng không đáng kể
Bộ Tài chính vừa có báo cáo đánh giá về chương trình ưu đãi thuế đối với ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước.
Theo Bộ này, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đã có những bước phát triển trong những năm trở lại đây. Tính từ năm 2016 đến năm 2020, xe nhập khẩu đạt 557.000 xe và xe sản xuất lắp ráp trong nước là 1.346.703 xe. Một số loại sản phẩm đã xuất khẩu sang thị trường Lào, Campuchia, Myanmar, Trung Mỹ…
Hiện nay, trong nước có khoảng 173 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô, trong đó có 56 doanh nghiệp sản xuất xe từ linh kiện rời, 117 doanh nghiệp sản xuất từ xe cơ sở. Có nhiều hãng lớn có hoạt động sản xuất, lắp ráp trong nước như Toyota, Hyundai, Kia, Mazda, Honda, GM, Chevrolet, Ford, Mitsubishi, Nissan, Suzuki, Isuzu, Mercedes-Benz, Hino, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu xe dưới 9 chỗ ngồi.
Theo Bộ Tài chính, tổng công suất lắp ráp xe thiết kế đến nay khoảng 755.000 chiếc mỗi năm, trong đó khu vực đầu tư nước ngoài là 35%, trong nước là 65%.
Ôtô Việt vẫn phụ thuộc quá nhiều vào nước ngoài. Ảnh minh hoạ, nguồn Nguyễn Lan
Tổng kết thực hiện Chương trình ưu đãi thuế 0% đối với linh kiện mà doanh nghiệp trong nước chưa sản xuất được, buộc phải nhập khẩu khi đủ điều kiện (từ tháng 11.2017 đến hết tháng 12.2022), Bộ Tài chính cho hay, hiện cả nước có 9 doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chí về quy mô, năng lực để tham gia chương trình.
Kể từ khi thực hiện Chương trình, số lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước năm 2018 đạt 287.586 chiếc, năm 2019 đạt 339.151 chiếc, năm 2020 là 323.892 chiếc, tăng không đáng kể.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, việc miễn thuế nhập khẩu đối với một số nguyên liệu, linh kiện lắp ráp ôtô mà trong nước chưa sản xuất được đã thu hút được các doanh nghiệp khác tham gia đầu tư mở rộng sản xuất.
Ví dụ như Công ty Ford đã tăng vốn đầu tư từ 102 triệu USD lên 184 triệu USD để mở rộng quy mô sản xuất, lắp ráp; Công ty Honda và Công ty Mitsubishi cũng đầu tư thêm dây chuyền sản xuất mới và được vận hành vào quý II.2020; Công ty Thaco đầu tư nhà máy mới sản xuất xe ôtô cao cấp trị giá 4.000 tỉ đã được cấp Giấy chứng nhận đầu tư mới năm 2021; Công ty Thành Công đầu tư thêm một nhà máy tại Ninh Bình, công suất sản xuất 100.000 xe/năm;
Video đang HOT
Đặc biệt, Công ty Vinfast đầu tư tổ hợp nhà máy sản xuất, lắp ráp tại Hải Phòng, rộng 335 hecta với tổng vốn đầu tư đạt 3,5 tỉ USD, tạo việc làm cho hơn 3600 lao động năm 2020.
Công nghiệp ôtô Việt vẫn phụ thuộc quá nhiều vào nước ngoài
Dù vậy, Bộ Tài chính khẳng định, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam hiện chỉ mới tham gia vào phân khúc thấp của chuỗi giá trị ngành ôtô, còn phụ thuộc lớn vào sự phân công của các tập đoàn ôtô toàn cầu; chưa làm chủ được các công nghệ cốt lõi như động cơ, hệ thống điều khiển, hệ thống truyền động.
Theo đó, ngành sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ôtô thực sự, chưa tạo được sự hợp tác, liên kết và chuyên môn hoá giữa các doanh nghiệp trong sản xuất – lắp ráp ôtô và sản xuất phụ tùng linh kiện; chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn.
Cùng với đó, giá bán xe vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Ngoài ra, tỷ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi thấp hơn mục tiêu đề ra, đồng thời thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia trong khu vực. Các sản phẩm đã được nội địa hóa mang hàm lượng công nghệ còn thấp.
Đặc biệt, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh ôtô trong nước còn đối mặt sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nhập khẩu (đặc biệt là ôtô từ các nước ASEAN như Thái Lan, Indonesia) và trong vòng 7 – 10 năm tới là các sản phẩm ôtô từ các quốc gia thành viên của Hiệp định CPTPP và EVFTA.
Bên cạnh đó, một số quốc gia trong khu vực như Indonesia và Thái Lan đang là điểm đến hấp dẫn của các nhà sản xuất ôtô lớn trên thế giới, từ đó khiến cơ hội thu hút các hãng ô tô đầu tư sản xuất lớn ở Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho Lao Động biết, việc phát triển công nghiệp phụ trợ cho ôtô là chiến lược quan trọng, để phát triển các ngành công nghiệp khác ở Việt Nam, không phụ thuộc quá nhiều từ nhập khẩu bên ngoài.
“Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương là đơn vị thiết kế chiến lược công nghiệp hoá; Chiến lược phát triển ngành ôtô cũng do Bộ Công Thương chủ trì, cho nên Bộ Công Thương buộc phải theo kịp doanh nghiệp trong xu hướng phát triển mới, chứ không phải lúc nào cũng bám theo một số công cụ cũ kỹ”, bà Lan nói.
Tập hợp các báo cáo của các bộ ngành liên quan, Bộ Tài chính cho rằng, Chương trình ưu đãi thuế quan đã nhận được sự ủng hộ, đồng tình của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước, hỗ trợ cho thị trường ổn định và duy trì được sản xuất trước sức cạnh tranh về giá của xe nhập khẩu, góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện Chương trình những năm qua đã bộc lộ một số vấn đề cần được điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu và bối cảnh mới.
Điểm sáng của ngành công nghiệp hỗ trợ
Để phát triển tương xứng với vai trò và tiềm năng của mình, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cần có những doanh nghiệp tiên phong, đóng vai trò dẫn dắt.
Với vai trò là động lực trực tiếp góp phần tạo ra giá trị cho các ngành công nghiệp khác, ngành công nghiệp hỗ trợ những năm qua đã được Chính phủ khuyến khích phát triển bằng nhiều cơ chế, chính sách.
Tuy nhiên, năng lực của các doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, sản lượng thấp, sản phẩm chưa đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng. Để phát triển tương xứng với vai trò và tiềm năng của mình, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cần có những doanh nghiệp tiên phong, đóng vai trò dẫn dắt.
Một trong những điểm sáng về phát triển công nghiệp hỗ trợ có thể kể đến là tập đoàn THACO AUTO (thuộc THACO Group). Sau gần 20 năm đầu tư, doanh nghiệp này đã tạo nên sự chuyển mình tích cực cho chính mình và ngành công nghiệp hỗ trợ của đất nước, vừa gia tăng giá trị sản xuất trong nước và tỷ lệ nội địa hóa, vừa đẩy mạnh xuất khẩu linh kiện phụ tùng.
Nhà cung ứng đồng thời là nhà xuất khẩu
Máy phun foam nhà máy ghế ô tô. Ảnh: Xuân Tình/BNEWS
Tại Việt Nam, mỗi năm các doanh nghiệp phải bỏ ra hàng tỷ USD để nhập khẩu linh phụ kiện, khiến chi phí sản xuất trong nước cao hơn từ 10 - 20% so với khu vực, sản xuất bị động, tỷ lệ nội địa hóa thấp. Do đó, nhiều doanh nghiệp có xu hướng tìm kiếm nhà cung ứng đủ mạnh để chủ động nguồn linh kiện, gia tăng hàm lượng sản xuất trong nước theo chủ trương của Chính phủ.
Từ thực tiễn hoạt động sản xuất lắp ráp ô tô, đặc biệt là yêu cầu về nguồn linh kiện, gần 20 năm trước, THACO AUTO đã xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp hỗ trợ với quy mô lớn, đầu tư Khu công nghiệp sản xuất linh kiện phụ tùng lớn nhất Việt Nam tại Quảng Nam, hướng tới mục tiêu kép: gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, xuất khẩu ô tô và linh kiện phụ tùng.
Đây là hướng đi phù hợp để phát triển công nghiệp hỗ trợ một cách quy mô, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu, thu hút các doanh nghiệp đến đầu tư sản xuất linh phụ kiện ô tô, cơ khí cùng nhiều lĩnh vực khác.
Điều này lý giải vì sao THACO AUTO thành công với hai "làn sóng ngược" là xuất khẩu ô tô trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp chuyển sang nhập khẩu; đồng thời xuất khẩu linh kiện phụ tùng.
Hàng loạt sản phẩm linh phụ kiện của doanh nghiệp đã được xuất sang Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Ý, Nga, Campuchia, Thổ Nhĩ Kỳ, Kazakhstan... Đặc biệt, năm 2021, THACO AUTO đã triển khai nhiều dự án xuất khẩu sang các thị trường mới như Mỹ, Canada, Úc.
Ngoài ra, doanh nghiệp đã liên doanh, liên kết với các nhà sản xuất trong và ngoài nước có công nghệ phù hợp để tạo ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế; sản xuất và cung ứng linh kiện OEM. Với cách làm này, THACO AUTO vừa là nhà cung ứng, vừa là nhà xuất khẩu.
Muốn cung ứng sản phẩm cho doanh nghiệp FDI và cạnh tranh với các doanh nghiệp phụ trợ nước ngoài buộc sản phẩm phải có chất lượng và giá thành tốt. Do đó, việc đầu tư công nghệ rất quan trọng. Đây cũng là giải pháp được THACO AUTO ưu tiên hàng đầu.
Riêng năm 2021, doanh nghiệp đã đầu tư các công nghệ mới với tổng giá trị hơn 300 tỷ đồng, bao gồm nâng cấp công nghệ ép phun nhựa, thổi nhựa với các máy ép từ 100 - 2000 tấn, máy thổi nhựa 2500ml và 10 - 30l, đầu tư công nghệ định hình nhiệt khuôn kín SMC, máy ép thuỷ lực 400 tấn...; đồng thời xây dựng hệ thống sản xuất trên nền tảng số hóa.
Mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu
Dây chuyền lắp ráp dây điện ô tô. Ảnh: Xuân Tình/BNEWS
Việc đầu tư phát triển công nghiệp hỗ trợ đã đem đến những thành công nhất định khi đến nay, THACO AUTO đã chủ động trong sản xuất lắp ráp ô tô, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa (các dòng xe do doanh nghiệp sản xuất hiện có tỷ lệ nội địa hóa từ 20 - 60%, cao nhất Việt Nam hiện nay); đồng thời tạo tiền đề để phát triển các lĩnh vực như cơ khí, nông nghiệp và các ngành nghề khác.
Quá trình đầu tư của THACO AUTO đã góp phần gia tăng giá trị sản xuất trong nước, từng bước giảm nhập siêu, cân bằng cán cân thương mại.
Chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam với mục tiêu phục vụ thị trường trong nước, xuất khẩu sang khu vực từng bước được hiện thực hóa. Là đối tác sản xuất, lắp ráp ô tô của các thương hiệu quốc tế, THACO AUTO nắm rõ yêu cầu, quy trình sản xuất linh kiện theo tiêu chuẩn toàn cầu, trên cơ sở đó xây dựng lộ trình nội địa hóa phù hợp với tiêu chuẩn của các hãng xe.
THACO AUTO đã cung ứng linh kiện (kính xe tải, xe bus, cản xe, nhíp, tappi sàn, la phông trần, sơn linh kiện nhựa xe máy...) theo hình thức OEM cho nhiều hãng ô tô và xe máy tại Việt Nam. Dự kiến năm 2021, doanh thu linh kiện phụ tùng trong nước của THACO AUTO tăng gấp 3 lần so với năm 2020.
Năm 2021, THACO AUTO đặt mục tiêu gia tăng doanh thu xuất khẩu linh kiện phụ tùng dự kiến 25 triệu USD; đồng thời mở rộng chủng loại, xuất khẩu thêm nhiều sản phẩm mới như kính xe bus, ốp thông gió xe bán tải, thùng tải lửng, nắp che bồn CNG... sang Hàn Quốc, Úc, Lào./.
Những lý do khiến giá xe ôtô tại Việt Nam sắp rẻ Nói về triển vọng ngày ôtô Việt Nam trong năm 2021, trong báo cáo mới phát hành, Công ty CP Chứng khoán SSI (SSI Research) cho biết, trong thời gian vừa qua, có nhiều dự án sản xuất ôtô đang mở rộng đầu tư tại Việt Nam. Điều này được kỳ vọng mang lại giá xe ngày càng giảm. Thị trường ôtô cực...