“Rồng lửa” S-500 vượt trội so với tổ hợp tiền nhiệm S-400 thế nào?

Hệ thống phòng thủ S-500 do Nga phát triển có tính năng vượt trội so với S-400 ở nhiều khía cạnh, tạo ra sức mạnh phòng không cho Nga trên quy mô lớn.

Tổ hợp phòng thủ tên lửa S-500 (Ảnh: Defense Express).

Chuyến thăm New Delhi của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào đầu tháng 12 đã thu hút sự chú ý đặc biệt từ giới quan sát quân sự quốc tế.

Nếu những năm trước, câu chuyện hợp tác quốc phòng Nga – Ấn chủ yếu xoay quanh các hợp đồng S-400 hoặc tiêm kích Sukhoi, thì tâm điểm năm nay là một cái tên hoàn toàn khác: hệ thống phòng thủ S-500 Prometheus, được xem là “bước nhảy thế hệ” so với S-400 vốn đã chứng minh hiệu quả trong thực chiến.

Sự xuất hiện của hệ thống này trong chương trình nghị sự cho thấy New Delhi đã bước sang một giai đoạn tư duy mới, nơi ranh giới giữa bầu trời và không gian không còn được xem là 2 lĩnh vực riêng biệt, mà là một mặt trận thống nhất cần được kiểm soát toàn diện.

Đây cũng là lần hiếm hoi Nga đề cập đến khả năng xuất khẩu 1 hệ thống có tính chất chiến lược như S-500, cho thấy mức độ ưu tiên mà Moscow dành cho quan hệ quốc phòng với Ấn Độ.

Sự vượt trội của S-500 thể hiện rõ qua các thông số kỹ thuật. Tầm đánh chặn của hệ thống được mở rộng lên tới 500-600km, cao hơn đáng kể so với 400km của S-400. Trần đánh chặn cũng được nâng từ 30km lên 180 – 200km, cho phép hệ thống xử lý mục tiêu ở tầng thượng quyển và không gian cận quỹ đạo. Thời gian phản ứng giảm xuống chỉ còn 3 – 4 giây, nhanh hơn gần 3 lần so với S-400, đáp ứng yêu cầu đối phó tên lửa tốc độ cao.

Đặc biệt, đây là lần đầu tiên 1 hệ thống phòng không Nga được trang bị năng lực chống vệ tinh.

Để đạt được khả năng đánh chặn ở trần cao như vậy, S-500 sử dụng 2 loại tên lửa hoàn toàn mới: 77N6-N và 77N6-N1. Đây là các tên lửa có tốc độ đánh chặn lên đến 7km/giây, áp dụng cơ chế hạ mục tiêu bằng chính lực va chạm, thay vì dùng đầu đạn nổ mảnh. Cơ chế này đặc biệt quan trọng khi tấn công mục tiêu siêu vượt âm hoặc vệ tinh nhỏ, nơi sự chính xác tuyệt đối trở thành yếu tố quyết định.

Bổ trợ cho năng lực này là hệ thống radar mới dùng công nghệ Gallium Nitride , cho phép phát hiện mục tiêu từ khoảng cách 2.000km, đồng thời có thể theo dõi cùng lúc 10 đầu đạn.

S-500 thể hiện một triết lý hoàn toàn mới so với S-400. Nếu S-400 tập trung đánh chặn máy bay, UAV và tên lửa hành trình, thì S-500 được phát triển để đối phó các mối đe dọa tốc độ cao nhất hiện nay, bao gồm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, phương tiện siêu vượt âm và vệ tinh quỹ đạo thấp.

Tuy nhiên, ưu thế kỹ thuật cũng đi kèm với mức giá không nhỏ. Một trung đoàn S-500 được ước tính có giá từ 2 đến 2,5 tỷ USD, khiến nó trở thành hệ thống phòng thủ đắt nhất mà Nga từng phát triển. Nếu Ấn Độ chấp nhận đặt mua, đây sẽ là thương vụ quốc phòng lớn nhất trong lịch sử hợp tác Nga – Ấn, vượt qua cả hợp đồng S-400 trị giá hơn 5 tỷ USD của năm 2018.

Việc New Delhi xem xét S-500 phản ánh nhu cầu tăng cường sức mạnh phòng thủ trước bối cảnh cạnh tranh chiến lược trong khu vực ngày càng quyết liệt. Và nếu được tích hợp, S-500 sẽ bổ sung hoàn hảo cho cấu trúc phòng không nhiều lớp của Ấn Độ, vốn đang dựa vào sự kết hợp giữa Akash nội địa, S-300, S-400 và các hệ thống tác chiến điện tử.