Reuters: Dự án mật của Trung Quốc làm lung lay thế độc quyền chip bán dẫn phương Tây

Theo hãng thông tấn Reuters (Anh), tại một phòng thí nghiệm an ninh cao ở Thâm Quyến, các nhà khoa học Trung Quốc đã chế tạo được nguyên mẫu chiếc máy có khả năng sản xuất chip bán dẫn tiên tiến, vốn là nguồn năng lượng cho trí tuệ nhân tạo (AI), điện thoại thông minh và vũ khí…

Chip bán dẫn trên một bảng mạch điện. Ảnh tư liệu: REUTERS/TTXVN

Reuters dẫn các nguồn thạo tin cho biết nguyên mẫu của Trung Quốc đã hoàn thành vào đầu năm 2025 và hiện đang được thử nghiệm. Sản phẩm này do một nhóm các kỹ sư từng làm việc tập đoàn bán dẫn khổng lồ ASML ( Hà Lan ), chế tạo. Họ đã tái tạo được công nghệ Kỹ thuật in khắc cực tím (EUV) của ASML.

Máy EUV dùng tia tử ngoại cực tím để khắc những mạch điện siêu nhỏ, mỏng hơn sợi tóc người hàng nghìn lần lên các tấm silicon. Đây hiện là năng lực gần như độc quyền của phương Tây. Mạch càng nhỏ, chip càng mạnh.

Các nguồn tin của Reuters lưu ý rằng máy EUV phiên bản Trung Quốc đang hoạt động và tạo thành công tia cực tím, song vẫn chưa thể sản xuất các chip có thể sử dụng thực tế.

Vào tháng 4, CEO ASML – ông Christophe Fouquet đánh giá Trung Quốc sẽ cần “rất, rất nhiều năm” để phát triển công nghệ như vậy. Nhưng việc Reuters đưa tin về sự tồn tại của nguyên mẫu này, cho thấy Trung Quốc có thể đang tiến gần hơn đến việc đạt được sự độc lập về bán dẫn so với dự đoán của các nhà phân tích.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn phải đối mặt với những thách thức kỹ thuật lớn, đặc biệt là trong việc sao chép hệ thống quang học chính xác tương tự như sản phẩm của các nhà cung cấp phương Tây.

Theo các nguồn thạo tin của Reuters, việc nghiên cứu các bộ phận sẵn có từ máy móc cũ của ASML trên thị trường thứ cấp đã giúp Trung Quốc xây dựng nguyên mẫu nội địa, với mục tiêu đặt ra là sản xuất chip hoạt động vào năm 2028. Nhưng một số nguồn tin cho rằng mục tiêu thực tế hơn là năm 2030. Tuy vậy, những mốc thời gian này vẫn sớm hơn nhiều so với dự đoán của các nhà phân tích, bởi họ tin rằng Trung Quốc sẽ cần cả thập niên để bắt kịp phương Tây về chip.

Theo nguồn tin của Reuters, tập đoàn Huawei của Trung Quốc đóng vai trò chủ chốt trong việc điều phối mạng lưới các công ty và viện nghiên cứu nhà nước trên khắp cả nước, với sự tham gia của hàng nghìn kỹ sư.

Các nguồn tin ví nỗ lực này như “Dự án Manhattan” phiên bản Trung Quốc – phép so sánh với chương trình tuyệt mật thời chiến của Mỹ nhằm chế tạo bom nguyên tử. Theo họ, mục tiêu cuối cùng là giúp Trung Quốc tự sản xuất chip tiên tiến bằng những cỗ máy nội địa.

Quốc vụ viện Trung Quốc, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cùng Bộ Công nghiệp – Công nghệ Thông tin Trung Quốc và Huawei đều từ chối bình luận về thông tin này.

Tính đến nay, mới chỉ có ASML nắm giữ độc quyền công nghệ EUV. Hệ thống có giá khoảng 250 triệu USD này là điều kiện tiên quyết để sản xuất chip tiên tiến nhất của Nvidia , AMD, và các nhà sản xuất như TSMC, Intel hay Samsung.

ASML chế tạo nguyên mẫu EUV hoạt động đầu tiên vào năm 2001, và phải mất gần hai thập kỷ cùng hàng tỷ euro đầu tư trước khi tung ra các hệ thống thương mại đầu tiên vào năm 2019.

Hiện nay, các hệ thống EUV của ASML chỉ được cung cấp cho một số quốc gia và vùng lãnh thổ nhất định. ASML chia sẻ với Reuters rằng chưa từng có hệ thống EUV nào được bán cho khách hàng tại Trung Quốc.

Từ năm 2018, Mỹ đã vận động Hà Lan ngăn ASML bán hệ thống EUV cho Trung Quốc. Rào cản được siết chặt hơn nữa vào năm 2022, khi chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden áp đặt loạt kiểm soát xuất khẩu toàn diện nhằm khóa chặt khả năng tiếp cận công nghệ bán dẫn tiên tiến của Trung Quốc.

Bộ Quốc phòng Hà Lan cho biết đang xây dựng chính sách yêu cầu các cơ sở nghiên cứu và đào tạo tiến hành thẩm tra nhân sự, nhằm ngăn chặn việc những cá nhân có động cơ không trong sáng hoặc dễ bị ép buộc, tiếp cận công nghệ nhạy cảm.