Rầy nâu bùng phát sau 10 năm khống chế

Một số vùng lúa nguyên liệu ở ĐBSCL đang phải đối phó với tình trạng sâu, bệnh hại lúa phát triển dữ dội. Khi lúa bắt đầu trổ đòng, việc phun thuốc trừ sâu, bệnh có thể để lại dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) nguy hiểm trên gạo.

Sau hơn 10 năm khống chế tốt, nguy cơ dịch rầy nâu, bệnh vàng lùn – lùn xoắn lá (VL-LXL) có thể bùng phát trở lại, do tập quán canh tác tạo điều kiện thuận lợi cho rầy phát triển.

Rầy nâu, đạo ôn lan tràn

Kiểm tra ruộng lúa để phát hiện sâu, bệnh hại ở huyện Châu Thành, Long An. Ảnh: T.H

Ngay đầu vụ hè thu năm nay, Quảng Trị đã có gần 4.000ha bị nhiễm rầy, gấp đôi vụ đông xuân vừa qua. Đây được xem là đợt dịch bùng phát có tính đột biến so với những năm trước. Huyện Gio Linh là địa phương bị nhiễm rầy lớn nhất tỉnh Quảng Trị, đến thời điểm này toàn huyện đã có trên 50% số diện tích lúa bị nhiễm rầy. Mật độ bình quân từ 2.000 đến 3.000 con/m2, chỗ nhiễm nặng là 7.000 đến 8.000 con/m2.

Gặp phóng viên khi vừa đi xịt thuốc trừ rầy nâu cho gần 2ha lúa hè thu muộn của gia đình về, ông Nguyễn Văn Đẫy (ngụ huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang), than rằng rầy nâu nhiều quá, lại mưa nắng thất thường nên việc xịt thuốc không biết có hiệu quả không. Đây là đợt thứ 3 trong vụ mùa lần này, rầy nâu xuất hiện trên cánh đồng của ông Đẫy với số lượng dày đặc.

Điều khiến ông Đẫy lo lắng hơn nữa là hiện tại, một số ruộng lúa đã làm đòng, trổ bông nhưng do rầy nâu tấn công mạnh, ông Đẫy phải xịt thuốc. “Xót lúa sắp tới kỳ thu hoạch mà còn bị rầy, tui phải xịt. Mà xịt lúc này lại sợ lúa ngậm thuốc” – ông Đẫy băn khoăn chia sẻ.

Theo Cục BVTV, trong tháng 7, một số dịch bệnh hại lúa tiếp tục gia tăng so với cùng kỳ năm ngoái như sâu cuốn lá nhỏ hại lúa, rầy nâu, rầy nâu trắng hại lúa, bạc lùn sọc đen… Diễn biến thời tiết bất lợi càng khiến cho sâu, bệnh hại lúa có điều kiện phát triển nhanh, mạnh hơn trong những năm qua.

Đến thời điểm hiện tại, đã có gần 49.200ha lúa bị rầy nâu – rầy lưng trắng gây hại, tăng đến 20.252ha so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khoảng 4.500ha thiệt hại nặng. Rầy nâu phần lớn gây hại tại vùng lúa các tỉnh phía Nam với hơn 40.500ha bị nhiễm.

Cùng với rầu nâu, bệnh đạo ôn lá hại lúa cũng đang hoành hành tại một số tỉnh ĐBSCL. Diện tích nhiễm đạo ôn trên cả nước hiện đã ở mức hơn 41.350ha, tăng 7.400ha so với tháng trước. Riêng các tỉnh phía Nam đã có 41.200ha nhiễm bệnh và gần 500ha bị gây hại nặng.

Ngoài ra, sâu cuốn lá nhỏ và bệnh VL-LXL cũng đang khiến nhiều bà con “đau đầu”, trong đó, đã có gần 57.200ha xuất hiện sâu cuốn lá nhỏ, tăng 31.100ha so với tháng trước, tăng hơn 25.330ha so với cùng kỳ năm trước, có đến 11.200ha bị hại nặng.

Do mất cân đối giống lúa?

Cũng theo Cục BVTV, sau hơn 10 năm khống chế tốt dịch hại, năm nay, dịch rầy nâu và bệnh VL-LXL hại lúa tái bộc phát từ giữa vụ hè thu. Nguyên nhân là do mất cân đối về cơ cấu giống lúa nhiễm rầy, nhiễm bệnh VL-LXL, điển hình là diện tích trồng giống lúa kháng rầy yếu OM5451 tăng nhanh tại nhiều tỉnh ĐBSCL.

Ông Nguyễn Hồng Sơn – Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) thông tin, từ giữa vụ hè thu năm nay, dịch rầy nâu và bệnh VL-LXL đã tái bộc phát. Hiện tại, hầu hết các tỉnh ĐBSCL đều có bệnh VL-LXL trên các trà lúa hè thu và trên một số diện tích lúa thu đông đã xuống giống…

Để hạn chế dịch bệnh lan rộng, Bộ NNPTNT khuyến cáo các địa phương phải xác định thời vụ xuống giống lúa thích hợp cho từng vùng, trên cơ sở kết quả bẫy đèn xác định rầy nâu trên đồng, đồng thời ưu tiên sử dụng các giống lúa có khả năng chống chịu tốt với rầy nâu và bệnh VL-LXL.

Người trồng lúa cũng phải tuân thủ kỹ thuật “1 phải 5 giảm”, đặc biệt giảm lượng giống lúa gieo sạ còn 80-100 kg/ha/vụ và giảm lượng phân đạm. 40 ngày đầu sau khi xuống giống, cần chăm sóc lúa kỹ bằng các biện pháp điều tiết nước hợp lý, phát triển các thiên địch có lợi bằng các công nghệ sinh thái như trồng hoa ở bờ ruộng…; thường xuyên thăm đồng để phát hiện sâu, bệnh hại và có biện pháp xử lý kịp thời.

Giải pháp tốt nhất là gieo sạ né rầy Trong vụ lúa hè thu vừa qua, dịch rầy nâu đã gây thiệt hại hơn 300.000ha lúa ở ĐBSCL. Ông Trần Ngọc Thể – Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Hậu Giang cho biết, khi lúa nhiễm rầy nâu với mật độ từ hai tới ba phần trăm thì bà con cần quản lý chặt rầy nâu trên ruộng lúa này, phun thuốc t.iêu d.iệt ngay không để chúng di chuyển sang nơi khác. Tuy nhiên, giải pháp tốt nhất là gieo sạ né rầy, hoặc là mật độ gieo sạ hay sử dụng phân bón vừa phải, hợp lý, tránh để cho lúa quá xanh tốt, nếu bón phân quá nhiều cũng làm cho rầy nâu phát triển mạnh hơn. Biện pháp cuối cùng là khi mật độ rầy nâu tăng quá cao, không kiểm soát được, nguy cơ lúa bị cháy rầy, thì sử dụng thuốc bảo vệ vệ thực vật theo phương pháp 4 đúng.

Theo Danviet