Rạng sáng ở pháp trường

Theo thông lệ, không biết đã có từ bao giờ mà tất cả các cuộc thi hành án tử hình đều diễn ra vào lúc tờ mờ sáng để đến lúc mặt trời lên là tất cả đều đã hoàn tất.

Trường bắn Cầu Ngà nằm ngay phía sau Trại tạm giam Hà Nội. Nếu đi đường vòng phía ngoài cổng trại thì chỉ hơn một cây số. Trại giam chuyển từ đường Hỏa Lò về đây năm 1993 thì Trường bắn Cầu Ngà cũng bắt đầu có từ khi ấy. Có một điều kỳ lạ là con đường dẫn đến trường bắn là độc đạo và trường bắn là điểm cuối cùng của con đường ấy. Thế nên, tử tù đã bị đưa đến đây là… phải ở lại.

Theo thông lệ, các cuộc thi hành án tử hình đều diễn ra vào lúc tờ mờ sáng để đến lúc mặt trời lên là tất cả đều hoàn tất. Thế nên, ở trường bắn, ban ngày yên tĩnh, vắng lặng đến u buồn. Những ngôi mộ tử tù xếp thành hàng, im lìm.

Theo trí nhớ của những cán bộ công an ở Trại tạm giam Hà Nội thì tử tù “xông” trường bắn Cầu Ngà là Huỳnh Thức. Cuộc chuyển tù từ trại giam cũ ở đường Hỏa Lò về trại mới hoàn tất hồi tháng 3/1993 thì tháng 4 năm ấy, tử tù Huỳnh Thức bị thi hành án và trở thành tử tù đầu tiên thi hành án ở trường bắn Cầu Ngà.

Lấy dấu vân tay của một tử tù trước khi ra trường bắn.

Mỗi tử tù khi bị đưa vào đây là một số phận, con đường sa ngã khác nhau. Có tử tù ở đây lâu, chỉ cần nghe tiếng giày khua trên hành lang phía ngoài buồng giam trong những ca đi tuần tra là biết của cán bộ nào. Nhiều khi, từ trong buồng giam vọng ra, hỏi thăm cán bộ. Có quản giáo bị ốm, nghỉ làm mấy hôm, thấy vắng tiếng giày là tử tù lại vọng ra băn khoăn, cán bộ đi đâu mà không thấy. Cán bộ cũng quen giọng nói của từng tử tù. Chỉ cần nghe tiếng thôi, vọng từ trong buồng giam, cách mấy lần cửa sắt vẫn nhận ra là của tử tù nào mà không cần thấy mặt.

Ngày nào cũng xuống buồng giam, tử tù nào có gì đó bất thường về tâm lý, về sức khỏe là cán bộ biết ngay. Hỏi về bất kỳ một tử tù nào đang còn sống trong khu giam thì tất cả các quản giáo ở đây đều biết rõ tội trạng, hoàn cảnh gia đình, tình trạng sức khỏe, tinh thần mà không cần phải mở hồ sơ hay bất kỳ một thứ sổ sách ghi chép nào.

Tử tù Hoàng Thị Tiến.

Tử tù Hoàng Thị Tiến, gần 3 năm sống ở khu giam này mà chỉ được thăm nuôi vài lần. Nhà Tiến ở mãi Sơn La, vợ bị bắt một mình chồng Tiến chật vật nuôi hai đứa con nhỏ nên chả có điều kiện lặn lội xuôi về Hà Nội thăm nuôi vợ. Không có tiếp tế, Tiến sống hoàn toàn nhờ vào tiêu chuẩn của trại, từ bữa ăn hàng ngày cho đến những vật dụng nhỏ nhất dành riêng cho đàn bà.

Quản giáo Nguyễn Thị Hạnh, Đội phó Đội quản giáo bảo: “Tiến cô đơn trong cả những ngày sống cuối cùng này, họa hoằn lắm mới được gia đình xuống thăm nuôi”.

Mà không phải chỉ một mình Tiến. Tất cả các tử tù chờ chết ở trong khu giam này đều được chăm sóc tận tình. Ngày nào quản giáo cũng xuống buồng giam làm nhiệm vụ, họ quen tử tù đến từng nét mặt, giọng nói, tính cách. Thế nên, một người quản giáo đã làm việc trong khu giam tử tù nhiều năm đã nói mỗi buổi sớm tinh sương, khi có bất kỳ một tử tù nào phải “xuất buồng” là trong chị dường như có khoảng trống mơ hồ nào đấy ập đến khiến lòng chị nặng trĩu.

Vẫn biết rằng cái ngày họ đền tội sẽ phải đến mà sao chị vẫn không thể xua đi được cảm giác ấy. Làm việc trong khu giam mãi rồi, từng chứng kiến nhiều buổi sớm tinh sương như thế mà chị vẫn không thể nào quen được. Nỗi buồn cứ từ đâu bỗng dưng xộc đến thôi. Nhất là lúc nghe mơ hồ thấy tiếng súng nổ, xa xa. Có tử tù xuất buồng đến mấy năm rồi mà khi tôi hỏi đến, chị vẫn nhớ vanh vách số giam và chị bảo rằng, chỉ cần nhắm mắt lại là chị hình dung thấy gương mặt của người ấy, lúc khóc, lúc cười…

Trong tất cả các buổi thi hành án tử hình thì theo luật định, Hội đồng thi hành án sẽ gồm nhiều cơ quan, nhưng không bao giờ vắng mặt cán bộ quản giáo. Quản giáo sẽ là người đầu tiên phải vào buồng giam tử tù trong những buổi sáng tinh mơ như thế. Quản giáo cũng là người đầu tiên cất tiếng gọi, đánh thức tử tù. Và, câu nói quen thuộc bắt đầu bao giờ cũng là: “Hôm nay đi trả án nhé”, khẽ khàng khi tiếng khóa lách cách đã va vào không gian buốt nhói, khi cánh cửa sắt nặng nề của buồng giam đã mở.

Đa số các tử tù sẽ bật dậy và hầu hết họ đều trở nên luống cuống. Có người chân tay trở nên mềm nhũn, không thể tự đi được, quản giáo phải dìu từng bước. Họ được làm vệ sinh cá nhân, được thay quần áo mới trước khi “xuất buồng”. Trong tất cả nhưng giây phút khó khăn đầu tiên này, người quản giáo bao giờ cũng là người ở sát bên tử tù. Chỉ đến khi đưa được tử tù ra khỏi khu giam một cách an toàn thì nhiệm vụ của người quản giáo mới kết thúc.

Tử tù sẽ được bàn giao cho Hội đồng thi hành án tiến hành các thủ tục tiếp theo. Khoảng sân chờ ở phía cuối hành lang, ban ngày hoa hồng vẫn nở và tiếng chim từ đâu tụ về vẫn hót ríu ran nhưng trong những buổi sớm mờ sương như thế, vắng lặng thinh không trở thành điểm chia tay. Tử tù thì đi tiếp còn những người quản giáo sẽ quay trở về phòng làm việc trong khu giam, tiếp tục nhiệm vụ của mình. Họ đã nói gì với nhau vào khoảnh khắc ấy?

Một quản giáo tâm khi khi rời tay ra khỏi tử tù, chị thường chúc họ ra đi thanh thản. Còn họ, thường lập cập cảm ơn và hứa “ở thế giới bên kia sẽ phù hộ cho các thầy” (ở trại giam các phạm nhân thường gọi quản giáo là “Thầy”). Con chim sắp chết sẽ hót tiếng hay, người sắp chết sẽ nói lời phải. Thế nên, những người quản giáo tin đó như một lời tri ân cuối cùng của các tử tù dành cho họ…

Theo An Ninh Thế Giới