Rác vệ tinh đe dọa nghiêm trọng bầu khí quyển

Thanh Tùng08:10 23/11/2024

Hàng trăm vệ tinh hết hạn sử dụng rơi xuyên qua khí quyển Trái Đất mỗi năm, và con số này đang tăng chóng mặt.

Hàng trăm vệ tinh hết hạn sử dụng rơi xuyên qua khí quyển Trái Đất mỗi năm. Ảnh minh họa: Getty Images

Cuộc đua không gian đang diễn ra khốc liệt với sự xuất hiện ồ ạt của các “chòm sao” vệ tinh nhằm cung cấp internet băng thông rộng toàn cầu. Tuy nhiên, điều này đang để lại hậu quả đáng lo ngại cho môi trường.

Theo thống kê, hiện có khoảng 10.000 vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo, trong đó 2/3 thuộc về Starlink của SpaceX. Dự kiến đến thập kỷ 2030, con số này có thể lên tới 100.000 vệ tinh.

Vấn đề nằm ở chỗ các vệ tinh này được thiết kế “dùng một lần” – sau vài năm hoạt động sẽ bị đưa xuống quỹ đạo thấp và cháy rụi trong khí quyển. Mỗi vệ tinh khi phân hủy đều thải ra các kim loại vào bầu khí quyển.

Chuyên gia Daniel Murphy thuộc Phòng thí nghiệm Khoa học Hóa học NOAA cho biết: “Số lượng phóng vệ tinh đang tăng chóng mặt. Hai năm gần đây có khoảng 500 vụ rơi/năm và con số này có thể tăng lên 10.000 trong tương lai gần – tương đương một vụ rơi mỗi giờ”.

Các nghiên cứu mới đây đã phát hiện dấu vết của hơn 20 nguyên tố kim loại khác nhau trong tầng bình lưu, bao gồm niobi và hafni – những kim loại được tinh chế từ quặng để làm hợp kim chịu nhiệt. Lượng kim loại như nhôm, đồng cũng vượt xa mức tự nhiên.

Đáng lo ngại hơn, các mảnh vỡ vệ tinh có thể tác động tiêu cực đến tầng ozon. Oxit nhôm – sản phẩm từ quá trình cháy của vệ tinh – được biết đến như chất xúc tác làm suy giảm tầng ozone.

Video đang HOT

Các nhà khoa học đang gấp rút nghiên cứu để đánh giá đầy đủ tác động của “ rác vệ tinh” này. Chuyên gia José Ferreira, Đại học Nam California đề xuất cần đưa yếu tố môi trường vào giai đoạn thiết kế các sứ mệnh không gian.

“Chúng ta cần tìm hiểu rõ những tác động này trước khi tiếp tục phóng thêm vệ tinh,” ông Murphy nhấn mạnh.

Những kỳ vọng của giới khoa học về nhật thực toàn phần ngày 8/4

Khi nhật thực toàn phần đi qua Bắc Mỹ vào ngày 8/4, các nhà khoa học sẽ có thể thu thập những dữ liệu quý giá - từ bầu khí quyển của Mặt Trời đến hành vi lạ thường của động vật, và thậm chí cả những tác động của hiện tượng này đối với con người.

Hiện tượng nhật thực toàn phần trên bầu trời nhìn từ Piedra del Aquila, tỉnh Neuquen, Argentina ngày 14/12/2020. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Nhật thực lần này diễn ra khi Mặt Trời gần đạt đỉnh của chu kỳ hoạt động 11 năm, điều kiện tạo ra một cảnh tượng kỳ vĩ: Vành nhật hoa (corona) sẽ tỏa sáng rực rỡ quanh "Mặt trời Đen" - hình bóng của Mặt Trăng che khuất Thái Dương - dọc theo đường đi của nhật thực toàn phần, vốn kéo dài từ Mexico đến Mỹ và Canada.

Nhật thực toàn phần mang tới "những cơ hội khoa học phi thường", Phó Giám đốc NASA Pam Melroy nói trong một cuộc họp báo tuần này. NASA là một trong những tổ chức theo dõi sát sao nhật thực, với kế hoạch phóng các loại "tên lửa nghiên cứu" để khám phá những ảnh hưởng đối với thượng tầng khí quyển của Trái Đất.

Dưới đây là những yếu tố mà các nhà nghiên cứu hy vọng học hỏi từ nhật thực lần này:

Bầu khí quyển Mặt Trời

Khi Mặt Trăng chặn ngay trước Mặt Trời, rìa ngoài cùng khó quan sát của bầu khí quyển Mặt Trời, hay còn gọi là vành nhật hoa (corona), sẽ được nhìn thấy "một cách rất đặc biệt," bà Melroy nói. Nữ phi hành gia này cho hay: "Có những điều đang xảy ra với vành nhật hoa mà chúng ta không hiểu đầy đủ".

Nhiệt độ bên trong vành nhật hoa tăng dần khi ở xa bề mặt Mặt Trời - một hiện tượng trái ngược với hiểu biết thông thường mà các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực tìm lời giải thích. Bên trong vành nhật hoa là nơi xuất hiện các quầng lửa mặt trời (solar flare) - vụ nổ năng lượng đột ngột giải phóng bức xạ vào không gian, và các sợi mặt trời (solar prominence) - cấu trúc plasma khổng lồ nổi lên từ bề mặt Mặt Trời.

Trong thời gian diễn ra nhật thực, phần dưới cùng của vành nhật hoa - nơi xuất hiện rất nhiều quầng lửa hay sợi mặt trời - được quan sát rõ ràng hơn so với khi sử dụng các thiết bị chuyên dụng để che khuất Mặt Trời.

Theo bà Shannon Schmoll - giám đốc Cung thiên văn Abrams tại Đại học Bang Michigan, đây là cơ hội vàng cho giới nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đặc biệt phấn khích về việc Mặt Trời gần đạt đỉnh của chu kỳ 11 năm. Bà Melroy bày tỏ lạc quan: "Cơ hội chúng ta sẽ thấy điều gì đó tuyệt vời là rất cao".

Bầu khí quyển Trái Đất

Nhật thực toàn phần cũng sẽ mang lại cho các nhà khoa học cơ hội nghiên cứu những thay đổi trong tầng điện li - một phần của thượng tầng khí quyển Trái Đất, vốn rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến sóng vô tuyến được sử dụng cho thông tin liên lạc và định vị.

Bà Kelly Korreck, quản lý chương trình nhật thực tại trụ sở NASA, giải thích: "Những rối loạn trong tầng này có thể gây ra vấn đề với GPS và thông tin liên lạc". Tầng điện li, nơi khí quyển Trái Đất tiếc xúc với không gian vũ trụ, bị ảnh hưởng khi Mặt Trời "sạc điện" cho các hạt ở tầng này vào ban ngày. Ba tên lửa nghiên cứu của NASA sẽ được phóng trước, trong và ngay sau nhật thực từ Virginia để đo lường những thay đổi. Việc ánh sáng mặt trời giảm mạnh do nhật thực gây ra - nhanh và cục bộ hơn khi Mặt Trời lặn - sẽ giúp các nhà nghiên cứu tìm hiểu thêm về cách thức ánh sáng ảnh hưởng đến tầng điện li, từ đó có thể dự đoán tốt hơn những hiện tượng rối loạn tiềm ẩn.

Hành vi của động vật

Những hành vi bất thường của động vật đã được ghi nhận trong nhật thực: Hươu cao cổ phi nước đại, gà trống gáy và dế kêu. Ngoài giảm ánh sáng thì nhiệt độ và gió - những yếu tố khiến động vật nhạy cảm - cũng có thể giảm đáng kể khi diễn ra nhật thực.

Andrew Farnsworth, nhà nghiên cứu về chim tại Đại học Cornell ở bang New York, muốn khám phá tác động của nhật thực đến các loài chim thông qua radar giám sát thời tiết để phát hiện chim đang bay. Ông tiết lộ với các phóng viên, khi diễn ra nhật thực toàn lần gần nhất có thể quan sát nhìn thấy từ Mỹ vào tháng 8/2017, các nhà khoa học đã chứng kiến "sự giảm số lượng động vật đang bay".

Nhật thực năm 2017 đã làm gián đoạn hoạt động hàng ngày của côn trùng và chim, nhưng không kích hoạt hành vi động vật về đêm thông thường như việc chim di cư hoặc xuất hiện dơi. Lần này, có thể chim sẽ di cư nhiều hơn trong nhật thực, vì nó diễn ra vào tháng 4.

"Những xu hướng hành vi này rất quan trọng để giúp chúng ta hiểu cách động vật nhận thức thế giới của chúng," ông Farnsworth nói.

Kỳ quan đối với con người

Khoảng 40 dự án khoa học dân sự đã được thiết lập để nghiên cứu về nhật thực ngày 8/4, từ việc sử dụng ứng dụng điện thoại để ghi lại nhiệt độ và độ che phủ của mây đến việc ghi âm tiếng ồn xung quanh trong sự kiện. Giám đốc NASA Bill Nelson khuyến khích người dân giúp NASA theo dõi cảnh vật và âm thanh. Tuy nhiên, nhật thực không chỉ đem lại cho nhân loại hứng thú về khoa học.

"Nhật thực có một sức mạnh đặc biệt. Nhật thực khiến mọi người cảm thấy tôn kính vẻ đẹp của vũ trụ chúng ta," nhà lãnh đạo NASA nói với các phóng viên. Giới khoa học đã nghiên cứu về cảm xúc này vào năm 2017, sử dụng dữ liệu từ gần 3 triệu người dùng Twitter, nay được gọi là X. Những người ở trong "con đường toàn phần," nơi Mặt Trăng sẽ hoàn toàn chặn ánh sáng Mặt Trời, có xu hướng sử dụng đại từ "chúng ta" (thay vì "tôi") và bày tỏ sự quan tâm đến người khác, theo Paul Piff, giáo sư tâm lý học tại Đại học California, Irvine.

"Chúng tôi phát hiện ra rằng những trải nghiệm mang lại cảm giác kinh ngạc... dường như điều chỉnh con người và kết nối chúng ta với nhau, kết nối chúng ta với các thực thể lớn hơn bản thân mình," ông Piff nhận định.

Năm nay, ông dự định nghiên cứu xem trải nghiệm này có ảnh hưởng gì đến sự chia rẽ chính trị trong xã hội hay không.

Nhóm hợp chất làm suy giảm tầng ozone, gây ra mối đe dọa đối với khí hậu Một nghiên cứu đăng trên trang mạng abc.net.au ngày 4/4 cho thấy một nhóm chlorofluorocarbons (CFC) gồm 5 hợp chất hữu cơ halogen oxi hóa, trong đó có carbon, clo và flo, đã tăng đáng kể trong bầu khí quyển của Trái Đất từ năm 2010-2020. Nhóm CFC này làm suy giảm tầng ozone, gây mối đe dọa đối với khí hậu. Một...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Thực hư tin Campuchia điều binh sĩ tới biên giới với Thái Lan sau vụ đối đầu08:43

Đòn giáng của ông Trump vào Ukraine trước ngưỡng cửa đàm phán với Nga09:07

Xung đột Nga - Ukraine trước bước ngoặt08:59

Lãnh đạo Mỹ - Ukraine khẩu chiến kịch liệt08:41

'Ông Trump rất thất vọng về ông Zelensky, muốn Ukraine thỏa thuận khoáng sản 500 tỉ USD'09:08

Ông Trump sẽ đích thân kiểm kê kho vàng trị giá 425 tỉ USD của Mỹ09:43

Ông Trump bất ngờ nặng lời về ông Zelensky, nhiều bên bị sốc08:41

Đặc phái viên Mỹ hé lộ điều Nga - Ukraine phải làm để đạt thỏa thuận hòa bình07:56

Vụ trộm bồn cầu làm bằng 98 kg vàng: nghi phạm ra tay trong 5 phút09:08

Xe mất thắng lao xuống rãnh ven đường, ít nhất 18 người thiệt mạng tại Thái Lan01:07

Tàu ngầm 161 tỷ đồng: Lặn sâu 200m, biến thành quầy bar dưới đáy biển03:14

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tổng thống Trump có thể ký sắc lệnh ghi nhận tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức của Mỹ

13:09:29 01/03/2025

Tài liệu đồng thời đề cập rằng mục tiêu biến tiếng Anh thành ngôn ngữ quốc gia là nhằm thúc đẩy thống nhất, tạo hiệu quả trong chính phủ, và mở con đường tham gia vào cộng đồng cho người nhập cư.

Bộ trưởng Anh từ chức sau khi Thủ tướng Keir Starmer cắt giảm viện trợ để tăng chi tiêu quốc phòng

13:07:57 01/03/2025

Trước đó, vào năm 2021, chính phủ Đảng Bảo thủ đã giảm ngân sách viện trợ phát triển từ 0,7% xuống 0,5% tổng thu nhập quốc dân để đối phó với đại dịch Covid-19, đồng thời bãi bỏ bộ phận chuyên trách về viện trợ của Anh.

Tổng thống Brazil tuyên bố BRICS cần thoát khỏi đồng USD

13:06:04 01/03/2025

Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều đồn đoán về khả năng BRICS phát triển một đồng tiền chung. Năm 2023, ông Lula từng bày tỏ ủng hộ ý tưởng này, so sánh với đồng euro của Liên minh châu Âu.

Iran khẳng định sẵn sàng đàm phán hạt nhân

13:04:21 01/03/2025

Kể từ đó, Washington đã áp đặt 2 vòng trừng phạt đối với hàng chục cá nhân, công ty và nhà môi giới với cáo buộc đã tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng triệu thùng dầu thô của Iran.

Mục đích của Mỹ khi tăng cường các thỏa thuận Shiprider tại Thái Bình Dương

13:02:51 01/03/2025

Hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp gây thiệt hại từ 10-23,5 tỷ USD mỗi năm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế khu vực. Với EEZ rộng lớn, nhiều quốc đảo không có đủ năng lực giám sát mà không có sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Nhật Bản đối mặt vụ cháy rừng nghiêm trọng nhất trong hơn 30 năm

13:01:17 01/03/2025

Chính quyền Thủ tướng Shigeru Ishiba đã chỉ đạo tăng cường các biện pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời, Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản đã kêu gọi sự hỗ trợ khẩn cấp của các chính quyền địa phương.

Hơn 100 nhân viên tình báo Mỹ bị sa thải vì 'chat khiêu dâm'

10:30:31 01/03/2025

Hơn 100 nhân viên thuộc Cơ quan Tình báo Mỹ bị sa thải vì sử dụng hệ thống liên lạc bảo mật của chính phủ, vốn thường được dùng trao đổi thông tin nhạy cảm, để tham gia các cuộc hội thoại với nội dung khiêu dâm.

Mỹ xúc tiến đối thoại quân sự với Trung Quốc, hội đàm với Nga ở Istanbul

10:27:19 01/03/2025

Hôm (27.2), người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm cho biết nước này đang xúc tiến đối thoại quân sự song phương với Mỹ, trong khi đó Mỹ-Nga cùng ngày gặp nhau ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) bàn chuyện cải thiện quan hệ.

Nhiều người được giải cứu từ các trung tâm lừa đảo ở Myanmar

10:24:31 01/03/2025

Hơn 7.000 người nước ngoài được giải cứu khỏi các trung tâm lừa đảo qua điện thoại ở thành phố Myawaddy của Myanmar đang chờ được hồi hương, theo Lực lượng Biên phòng Karen (BGF).

EU hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ để đảm bảo hòa bình tại Ukraine

10:18:31 01/03/2025

Trước đó một ngày, Tổng thống Erdogan tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ "kiên quyết" ủng hộ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine và sẽ nỗ lực hết sức để thúc đẩy các giải pháp đàm phán nhằm chấm dứt cuộc xung đột.

Chương trình phòng thủ tên lửa Vòm Sắt của Mỹ đổi tên thành Vòm Vàng

10:15:59 01/03/2025

Hiện chưa rõ lý do Mỹ đổi tên chương trình phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa từ Vòm Sắt sang Vòm Vàng nhưng Tổng thống Donald Trump yêu thích màu vàng.

Tổng thống Philippines giữ lập trường về tên lửa Mỹ trước Trung Quốc

09:52:21 01/03/2025

Văn phòng Tổng thống Philippines ngày 27.2 khẳng định rằng lập trường của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. liên quan việc triển khai tên lửa Typhon của Mỹ vẫn không thay đổi , theo Đài GMA News.