Quyết định chưa có tiền lệ cứu sống em bé tim đập bất thường

Quãng đường chỉ vài trăm mét nhưng bé sơ sinh với trái tim chỉ đập 35-50 nhịp/phút có thể không qua khỏi trước khi lên bàn can thiệp.

Bác sĩ hai viện Sản Hà Nội , Nhi Trung ương quyết định lập ngay phòng mổ đặc biệt để giữ mạng sống cho trẻ.

Mang thai ở tuần thứ 22, chị T.L (33 tuổi, Hà Nội) phát hiện em bé trong bụng bị rối loạn nhịp tim. Thông thường, tim thai dao động từ 120 – 160 lần/phút nhưng nhịp tim của con chị rất chậm, 50 – 60 lần/phút.

Bác sĩ Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội chẩn đoán thai nhi có tiên lượng nặng, chậm phát triển, tim to, tràn dịch màng ngoài tim số lượng nhiều, có tình trạng block nhĩ thất cấp độ III. Đây là bệnh lý rối loạn nhịp tim rất trầm trọng.

Có tiền sử Lupus ban đỏ, chị L. được chỉ định nhập viện ngay. Các bác sĩ kỳ vọng sẽ giữ thai đến 37 tuần để em bé đủ trưởng thành và trải qua cuộc phẫu thuật đặt máy tạo nhịp. Nhưng khi thai kỳ ở tuần thứ 35, chức năng tim thai diễn biến xấu rất nhanh, thai chậm tăng trưởng ngày càng nặng.

“Với nhịp tim rất chậm, trái tim của bé có thể ngừng ngay trong bụng mẹ hoặc những giờ đầu sau khi chào đời. Kể cả vận chuyển nhanh sang Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ cách vài trăm mét, có bác sĩ hồi sức theo sát, nhưng bé vẫn có nguy cơ trụy tuần hoàn, trụy tim mạch, ngừng tim ngay trên đường, trước khi được bác sĩ tim mạch can thiệp”, GS.TS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, chia sẻ chiều 7/11.

GS.TS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội. Ảnh: Võ Thu

Giáo sư Ánh nói vậy bởi những ca bệnh rối loạn nhịp tim nặng nề như bé M.A không hiếm gặp. Nhưng đáng buồn là hầu hết không đón được em bé thành công.

“Đã có những ca, bác sĩ tim mạch Bệnh viện Nhi Trung ương rửa tay sẵn, đi găng tay sẵn, chờ sẵn ở phòng phẫu thuật, chỉ đợi em bé được vận chuyển tới sẽ mổ ngay, nhưng không thể… Có gia đình tốn tiền tỉ đưa em bé sang nước ngoài nhưng vẫn thất bại”, ông chia sẻ.

Chỉ di chuyển mấy tầng trong tòa nhà thôi cũng có thể khiến bé mất cơ hội sống. Giải pháp được hội đồng chẩn đoán liên viện đặt ra là phải thiết kế ngay một phòng mổ đặc biệt: bàn mổ tim nhi khoa ngay cạnh bàn mổ đẻ tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, bởi với những trường hợp này, từng giây, từng phút là “vàng”.

Chỉ có 16 giờ đồng hồ (thay vì 2 tuần) để chuẩn bị phòng mổ đảm bảo yêu cầu ngặt nghèo. Hàng chục thầy thuốc từ nhiều chuyên khoa của hai viện được huy động chạy đua xuyên đêm để 2 ca mổ bắt thai và phẫu thuật đặt máy tạo nhịp tim có thể tiến hành nối tiếp vào sáng hôm sau.

“Quyết định chưa có tiền lệ này của hai viện đã cứu sống em bé có bệnh lý tim phức tạp”, bác sĩ Ánh nói. Tại Việt Nam, chưa một bệnh viện phụ sản nào có phòng mổ đặc biệt như vậy.

8h20 sáng ngày 10/10, ca mổ bắt thai diễn ra. Bé M.A chào đời, nặng hơn 2,1kg, nhịp tim chỉ khoảng 50 lần/phút, có khi xuống 35 lần/phút, suy tim. Rất nhanh chóng, trẻ được đặt ống nội khí quản, làm xét nghiệm, siêu âm tim, đánh giá tình trạng nhịp,…

15 phút sau chào đời, bé gái với quả tim chỉ bằng đốt ngón tay bắt đầu được các chuyên gia Bệnh viện Nhi Trung ương đặt máy tạo nhịp tim tạm thời. Khi nhịp thất được nâng lên 120 lần/phút, bé M.A được chuyển sang Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục chăm sóc, điều trị tích cực rối loạn chức năng các cơ quan, điều trị nhiễm trùng, thở máy và hỗ trợ vận mạch.

Nhịp tim bé M.A đã ổn định nhờ sự hỗ trợ của máy tạo nhịp tim được đặt ngay lúc chào đời. Ảnh: BVCC

14 ngày sau cuộc phẫu thuật, nhịp tim của em bé đã trở về ổn định sau khi có sự hỗ trợ của máy tạo nhịp. Em bé đã được ghép mẹ. Ngày 7/11, sau gần 1 tháng, cân nặng của bé gái đã tăng lên 2,5kg, tình trạng sức khỏe ổn định.

GS.TS Nguyễn Duy Ánh gọi đó là bước đột phá. “Đây là em bé sơ sinh đầu tiên mắc bệnh lý rối loạn nhịp nặng nề, suy tim, được cứu sống thành công, mở ra trang mới cho việc phối hợp sản – nhi, tăng cơ hội cứu sống mới cho những em bé có bệnh tương tự mà bao năm nay chỉ đón bằng cái chết”, ông Ánh chia sẻ.

Mỗi năm, khoảng 30.000-40.000 em bé sơ sinh chào đời tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, 1% trong số đó có dị tật tim bẩm sinh.

Tiến sĩ Đinh Thúy Linh, Giám đốc Trung tâm Sàng lọc, Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh, cho biết có những em bé mắc tim bẩm sinh có thể can thiệp trong năm đầu sau sinh, tuy nhiên, nhiều trường hợp tối cấp cứu như rối loạn nhịp (như bé M.A) sự sống chỉ tính bằng giây, phút. Đây là thách thức lớn cho cả bác sĩ sản và nhi khoa.

Theo bác sĩ Linh, nhiều bệnh tim bẩm sinh có thể phát hiện khi thai ở tuần thứ 18-22, có thể từ tuần thứ 12-16 phụ thuộc bệnh lý mắc phải, thiết bị chẩn đoán và thầy thuốc. Tuy nhiên, mới chỉ 70% bệnh lý tim bẩm sinh được phát hiện.

Từ thành quả của ca bệnh khó này, ông Ánh cho hay bệnh viện có đề xuất định hướng thiết kế buồng mổ chuyên sâu (như tim mạch) đặt ngay cạnh các phòng mổ đẻ để tăng cơ hội cứu sống những em bé sự sống tính bằng từng giây, phút.