Quy trình ghép gan: Đánh giá và lựa chọn người ghép gan

Quy trình ghép gan trong phẫu thuật thay thế gan bệnh bằng gan lành khoẻ mạnh từ người hiến tặng khá phức tạp. Trong hầu hết chỉ định, ghép gan là phương thức duy nhất điều trị cũng như kéo dài thời gian sống hiệu quả nhất cho bệnh nhân mắc các bệnh gan.

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện quy trình ghép gan ở người lớn đối với những trường hợp sau đây:

- Xơ gan giai đoạn cuối (mất bù) đã có biến chứng (nguyên nhân do xơ gan rượu, hoặc viêm gan B mạn).

- Suy gan cấp (Ngộ độc thuốc Paracetamol, Đợt cấp viêm gan virus mạn…).

- Ung thư gan (HCC). Chỉ định với tiêu chuẩn Milan ( 1 u đơn độc 5 cm hoặc có đến 3 u 3 cm). Chỉ định với tiêu chuẩn UCSF (1 u đơn độc 5 cm hoặc 3 u, u lớn nhất 4.5 cm tống kích thước u 8 cm). Tiêu chuẩn sinh học (thường áp dụng ở Nhật Bản, Hàn quốc): AFP và PIVKA II

Các trường hợp chống chỉ định thực hiện quy trình ghép gan thường gặp bao gồm:

- Suy gan cấp nặng – hôn mê gan có phù não không hồi phục.

- Ung thư gan quá lớn, vượt quá tiêu chuẩn nêu trên; hoặc đã có di căn xa như xương, phổi….

Vậy quy trình ghép gan được thực hiện như thế nào?

1. Đánh giá trước khi ghép gan

Nếu bệnh nhân có thể trạng yếu, bác sĩ có thể yêu cầu họ nhập viện để theo dõi. Người bệnh sẽ được thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết trước khi thực hiện quy trình ghép gan, xem xét các yếu tố bao gồm:

- Tình trạng sức khoẻ và các loại thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng.

- Thói quen sinh hoạt như uống rượu, dùng chất kích thích hoặc hút thuốc.

- Tiền sử bệnh của các thành viên trong gia đình.

Không phải bất kỳ bệnh nhân nào cũng có thể tiến hành quy trình ghép gan. Tại cơ sở ghép gan, bệnh nhân sẽ được đánh giá một số điều kiện ghép gan nhất định. Nếu đáp ứng đủ những điều kiện sau đây, bệnh nhân mới có thể tiến hành quy trình ghép gan:

- Bệnh nhân đang mắc các bệnh gan nặng mà chữa bằng những phương pháp khác không hiệu quả.

- Không mắc các bệnh tim hoặc phổi nghiêm trọng. Nếu mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cần phải được theo dõi và chú ý nghiêm ngặt.

- Sàng lọc không có ung thư nào khác ngoài ung thư gan.

- Không uống rượu hoặc sử dụng chất kích thích.

- Sẵn sàng với việc uống thuốc suốt đời sau khi phẫu thuật.

Nếu người bệnh đáp ứng được đủ các điều kiện trên thì sẽ được chỉ định thực hiện quy trình ghép gan. Phần lớn người ghép gan đang nhận gan hiến từ người thân trong gia đình. Ví dụ, bố mẹ có thể cho một phần gan của mình để ghép cho con, hoặc con cái trưởng thành hiến gan cho bố mẹ, anh chị em…

Đối với người hiến sống cũng cần được đánh giá phù hợp các tiêu chí sau đây:

- Phù hợp về nhóm máu (ABO, Rh) với bệnh nhân.

- Không mắc viêm gan B, HIV, các bệnh lý ung thư.

- Chụp CT Scan để ước tính thể tích gan và các phần gan phải, trái. Phần gan để lại sau hiến cần đạt>= 40% gan nguyên thủy.

- Không có bất thường quan trọng về cấu trúc giải phẫu động mạch gan, tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch gan..

- Chụp cộng hưởng từ: ước lượng độ nhiễm mỡ gan

2. Quy trình ghép gan đối với người cho

2.1. Lựa chọn người cho

Lấy gan từ người đã mất

Người cho gan thường là những nạn nhân trẻ, dưới 50 tuổi bị chấn thương và có tình trạng mất não không hồi phục, ổn định về huyết động, chức năng gan bình thường. Chống chỉ định của người cho là người dương tính với HIV, có bệnh lý ung thư hoặc nhiễm khuẩn huyết, gan tổn thương nặng hoặc không hồi phục.

Giữa người cho và người nhận cần hòa hợp về nhóm máu hệ ABO. Nếu khác thì phải có sự tương hợp nhất định ví dụ O – A. Phù hợp về kích thước, tuy nhiên về độ chéo độc tế bào (cytotoxic crossmatching) và kháng nguyên bạch cầu người (human leukocyte antigen: HLA) không cần phù hợp.

Người cho là người sống thân thuộc

Gan lấy ghép là thùy bên trái (hạ PT II III). Có thể cắt thùy bên trái ở bên phải dây chằng liềm (phương pháp Boillot). Và đáp ứng đủ những điều kiện cần thiết để có thể thực hiện quy trình ghép gan.

2.2. Kỹ thuật lấy gan từ người cho

Dưới đây là các bước thực hiện quy trình ghép gan đối với người cho gan:

- Mở bụng ngực đường giữa.

- Bóc tách mạc nối nhỏ, cố gắng giữ được ống mật chủ (OMC), động mạch gan và tĩnh mạch cửa càng dài càng tốt, bóc tách động mạch chủ.

- Bóc tách gan tỉ mỉ và làm lạnh bằng dung dịch Ringer Lactat qua tĩnh mạch lách.

- Rửa gan bằng dung dịch Wisconsin (UW) 1000ml bơm qua đường động mạch chủ và tĩnh mạch cửa (trước đó cặp động mạch chủ sát dưới cơ hoành và mở thông tĩnh mạch chủ dưới để dịch rửa chảy ra).

- Lấy gan ra và rửa thêm bằng 1000ml dung dịch UW qua động mạch gan và tĩnh mạch cửa, rồi bảo quản trong túi lạnh (40C). Với dung dịch UW cho phép bảo quản gan tới 18-24h.

Anh Dũng