Quốc gia phải trả nợ Mỹ quá nhiều nước, dân nổi giận chiếm luôn con đập

Chính phủ quốc gia này đã phải huy động cả lực lượng vệ binh quốc gia nhằm giải tán nông dân, chủ trang trại khi họ chiếm giữ một con đập quan trọng và phản đối việc trả nợ nước cho Mỹ.

Đập La Boquilla, Mexico đã bị người dân chiếm nhằm phản đối việc trả nợ nước cho Mỹ (ảnh: SCMP)

Nhiều vụ đụng độ đã nổ ra giữa vệ binh quốc gia Mexico với người biểu tình khi con đập La Boquilla ở bang Chihuahua bị người dân chiếm từ hôm 11.9. Trong vụ đụng độ, một bà mẹ 35 tuổi, có 3 con đã bị bắn chết.

Người biểu tình và một số quan chức khác cho biết, họ cảm thấy tức giận khi chính quyền của Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador bơm nước quá nhiều cho Mỹ. Người biểu tình cho rằng, vì Mexico phải trả nợ nước cho Mỹ quá nhiều, nên năm nay họ bị hạn hán và mất mùa.

“Chúng tôi phải bảo vệ nguồn nước đến cùng. Nước rất quan trọng đối với tương lai của chúng tôi. Không trả nợ nước cho Mỹ nữa”, Alejandro Aguilar, 57 tuổi – một nông dân trồng cà chua, hành ở bang Chihuahua – nói.

Đập La Boquilla bị người biểu tình chiếm từ hôm 11.9 và vẫn đang trong sự kiểm soát của họ, bất chấp có tin đồn rằng, chính phủ Mexico có thể triển khai quân đội tới để ổn định tình hình.

Theo Tổng thống Lopez Obrador, nông dân ở bang Chihuahua “không hề thiếu nước” và “có kẻ đang đứng trong bóng tối để kích động nổi loạn”.

Một hiệp ước ký với Mỹ 76 năm trước quy định, Mexico phải bơm đủ nước cho Mỹ sử dụng trước hạn tháng 10 hằng năm.

“Chúng ta phải tuân thủ thỏa thuận. Trả nợ nước cho Mỹ không dẫn tới tình trạng hạn hán cho Mexico ở cả hiện tại và tương lai. Chúng ta sẽ không bao giờ bỏ lại Chihuahua trong hạn hán”, ông Lopez Obrador tuyên bố.

Năm ngoái, Mexico chưa trả đủ nợ nước cho Mỹ nên năm nay nước này phải bơm cho người láng giềng phía Bắc nhiều nước hơn. Trong khi đó, nhiều nông dân ở bang Chihuahua cho biết, họ đang chịu cảnh hạn hán tồi tệ nhất trong 10 năm qua.

Theo Tổng thống Lopez Obrador, nếu Mexico không hoàn thành đủ khoản nợ nước năm nay, Mỹ có thể “không hài lòng” và có động thái đáp trả.

“Chúng tôi không muốn có thêm lệnh trừng phạt. Nếu không tuân thủ, Mỹ có thể đóng cửa biên giới với Mexico”, ông Lopez Obrador nói với các phóng viên.

Một người đàn ông cầm gậy đụng độ với vệ binh quốc gia ở đập La Boquilla (ảnh: SCMP)

Trong vài tháng gần đây, Mexico đã cố gắng hoàn thành nghĩa vụ với Mỹ bằng cách bơm nước, xả nước vào sông Rio Grande để Mỹ có thể sử dụng. Nước từ Mexico là nguồn tưới tiêu quan trọng cho bang Texas của Mỹ.

“Mexico cần tuân thủ nghĩa vụ và tăng xả nước cho Mỹ ngay lập tức. Mexico không nên trì hoãn, họ có thể không đáp ứng đủ nguồn cung nước cho Mỹ vào năm nay”, Jayne Harkins – ủy viên thuộc Ủy ban vấn đề Biên giới và Nước với Mexico (Mỹ) – phát biểu hồi tháng 7.

Năm 1944, Mexico ký thỏa thuận cấp nước cho Mỹ qua sông Rio Grande. Đổi lại, Mỹ cũng sẽ cấp nước cho Mexico qua sông Colorado. Theo các chuyên gia, Mexico hưởng lợi từ thỏa thuận này vì Mỹ khá “rộng rãi” và xả nước nhiều gấp 4 lần lượng nước mà Mexico có nghĩa vụ cấp cho Mỹ.

Năm ngoái, Mexico vẫn còn nợ Mỹ 379,6 triệu m3 nước.

“Mexico cần bù lại số nước còn nợ. Họ không thể chỉ đơn giản đá cái lon nước xuống đường”, Sally Spener – phát ngôn viên Ủy ban vấn đề Biên giới và Nước với Mexico – nói bóng gió về việc Mexico không làm tròn nghĩa vụ.

Người dân bang Chihuahua của Mexico chủ yếu canh tác nông nghiệp. Họ trồng rau, ngũ cốc, chăn nuôi gia súc và rất cần nước tưới tiêu.

Hàng nghìn người biểu tình đã mang theo đá, gậy gộc và vũ khí tự chế chiếm đóng đập La Boquilla. Vệ binh Mexico cố gắng giải tán đám đông bằng hơi cay, dùi cui nhưng bất thành. Hiện lực lượng vệ binh đã rút lui theo lệnh của Tổng thống Lopez Obrador.