Quay quắt chảo lửa miền Trung: Ao hồ trơ đáy

Hàng nghìn nông dân ở Quảng Ngãi phải bỏ hoang ruộng đồng do nắng hạn kéo dài, không thể xuống giống vì thiếu nước, dù đây là thời điểm bước vào vụ mùa mới.

Ông Bình ngồi trên ao cá trơ đáy của mình. Ảnh: Nguyễn Ngọc

Nông dân điêu đứng

Ở phía nam tỉnh Quảng Ngãi, hơn 1.000 ha đất sản xuất nông nghiệp của nông dân thị xã Đức Phổ đang khô nẻ, không thể canh tác do không có nước. Nắng hạn gay gắt kéo dài biến nhiều cánh đồng ở xã Phổ Cường thành tâm điểm hạn hán. Trong vườn, giếng nước, ao nuôi cá của bà con cũng cạn khô. Gốc rạ và mạ non mọc lên sau vụ đông xuân thành thức ăn cho trâu bò.

Ông Dương Hiển Bình (83 tuổi, trú xã Phổ Cường, thị xã Đức Phổ), cho biết: “Năm ngoái vào thời điểm này gia đình tôi đã xuống giống cho 5 sào lúa nhưng năm nay đành bỏ hoang vì thiếu nước tưới. Nguồn thu nhập còn lại của gia đình là hai ao nuôi cá rộng 4 sào, thì một ao đã cạn trơ đáy, ao còn lại chỉ còn lại lớp nước đủ để vịt bơi không mắc cạn”.

Dưới cái nắng oi bức, ông Bình lội xuống ao cắt rau muống về ăn trưa, nhiều xác cá rô phi, cá lóc chết khô trên mặt đất nứt nẻ. “Tôi đã cải tạo hai cái ao này gần 10 năm qua nhưng chưa thấy năm nào hai ao nuôi cá này lại cạn trơ đáy như năm nay”, ông Bình nói

Bầy vịt hơn 1.000 con của ông Bình, ngày thường ở trong ao bên cạnh thì nay phần lớn phải lùa về kênh mương ở gần đó. “Hơn 2 tháng nay trời không có nổi một giọt mưa, nhiệt độ lúc nào cũng từ 36-39 độ. Các nguồn nước ở sông, hồ đều cạn kiệt và hồ nuôi cá của gia đình tôi cũng vậy. Nếu hai cái ao của tôi có nước để nuôi cá thì mỗi năm tôi cũng kiếm được khoảng 50 triệu đồng”, ông Bình cho biết.

Ở cách đó chừng 100m là cánh đồng thôn Mỹ Trang. Cánh đồng này gần một cống nước dưới chân cầu đường sắt, chưa có năm nào phải dừng sản xuất lúa vụ hè thu. Nhưng năm nay, chỉ còn một vài hộ trên đồng, thay lúa bằng đậu.

Chị Phạm Thị Thấm, chủ 7 sào lúa nay chuyển sang trồng lạc “Nếu tình trạng nắng nóng vẫn kéo dài những ngày tới thì nguy cơ 7 sào lạc của gia đình tôi sẽ chết khô”, chị Thấm lo lắng.

Bỏ hoang đất canh tác

Với địa chất nhiều đất đá trải dài dưới lòng đất, lại xa nguồn nước, xã Phổ Cường, luôn được xem là tâm điểm của hạn hán trên địa bàn Quảng Ngãi. Tuy vậy, chưa năm nào người dân lại lâm vào cảnh quay quắt vì nắng hạn như năm nay.

Ông Võ Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Cường, cho biết: “Vụ lúa hè thu năm nay tại địa phương có 3 hồ nước đảm bảo tưới nước cho khoảng 95 ha, trong đó có khoảng 50 ha trồng lúa và còn lại chuyển đổi qua cây hoa màu, còn 700 lúa bị thiếu nước hoàn toàn phải bỏ hoang”.

Theo ông Cường, đến thời điểm hiện tại, cơ bản các sông, suối trên địa bàn xã đã khô cạn. Về nguồn nước cho gia súc, gia cầm từng gia đình phải tự lo. Nếu tình trạng nắng nóng kéo dài hết tháng 5 chắc phải xin nguồn nước viện trợ từ hồ Liên Sơn xả xuống sông, suối địa phương để cứu đàn gia súc, gia cầm.

“Về nguồn nước sinh hoạt của người dân chúng tôi kiến nghị các cấp thẩm quyền hỗ trợ kinh phí để đóng các giếng khoan để phục vụ cộng đồng. Riêng năm 2019 xã Phổ Cường đã đóng cho người dân trên địa bàn xã 2 giếng khoan sâu trên 80 mét, và người dân tự đóng hơn 10 cái giếng khoan nhưng nước sinh hoạt vẫn thiếu”, ông Cường nói.

Ông Nguyễn Tấn Lái, Trưởng phòng NN&PTNT thị xã Đức Phổ, cho biết: “Đầu năm địa phương xây dựng kế hoạch dự kiến vụ sản xuất lúa hè thu khoảng 4.800 ha. Thế nhưng, hiện đang có khoảng 1.500 ha bị khô hạn, trong đó chuyển đổi cây trồng hoa màu khoảng 300 ha, còn lại hơn 1.000 ha bỏ hoang.

Theo ông Nguyễn Mậu Văn, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi, từ đầu năm 2020 đến nay lượng mưa trong tỉnh thấp hơn trung bình các năm 30%, trong khi nền nhiệt độ cao hơn các năm 0,5-1,5 độ C. Công ty Khai thác công trình thủy lợi của tỉnh đã làm việc với các HTX ở các huyện để chốt lại diện tích cần sản xuất, gieo trồng. Về biện pháp trước mắt, ông Văn cho hay: “Sở đã chỉ đạo sửa chữa các kênh mương để tránh thất thoát nước. Những vùng không có nước tuyệt đối không sản xuất”.