Quảng Nam dời di tích Chăm để làm đường cao tốc

Khu vực 3.000 m2 đã khai quật trong tổng số 3.800 m2 thuộc quần thể kiến trúc Chăm sẽ được bàn giao cho đơn vị thi công vào cuối tháng 8 sau khi dời toàn bộ hiện vật.

Theo nhà chức trách, do vị trí di tích nằm giữa và quá gần với cửa hầm xuyên qua núi nên phải di dời. Ảnh: Tiến Hùng.

Ngày 10/8, ông Đinh Hài, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Nam, cho biết được sự đồng ý của Bộ Văn hóa, tỉnh Quảng Nam vừa tổ chức hội nghị báo cáo kết quả khai quật và góp ý phương án bảo tồn di tích Triền Tranh (xã Duy Trinh, Duy Xuyên). Sau hội nghị, các đơn vị liên quan đã thống nhất phương án dời toàn bộ di tích này để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi.

Theo đó, khu vực 3.000 m2 đã khai quật được trong tổng số 3.800 m2 thuộc quần thể kiến trúc Chăm sẽ được bàn giao cho đơn vị thi công vào cuối tháng 8 sau khi dời toàn bộ hiện vật. 800 m2 còn lại cũng sẽ được Viện Khảo cổ học xin phép Bộ Văn hóa tiếp tục khai quật, xử lý để sớm bàn giao mặt bằng.

Theo lý giải của nhà chức trách, do vị trí phát lộ di tích nằm giữa khu vực cửa hầm xuyên qua núi thuộc đường cao tốc, không thể tránh khỏi việc xâm phạm và phá hủy một phần di tích. “Ở góc độ khoa học, các nhà nghiên cứu bao giờ cũng muốn giữ lại di tích. Với Triền Tranh, chúng tôi rất tiếc vì không phải nơi nào cũng phát lộ di tích như thế. Chuyện di dời là bất khả kháng, tuy nhiên công tác bảo tồn cũng cần phải hài hòa, tính đến yêu cầu phục vụ phát triển đất nước”, ông Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Khảo cổ học Việt Nam, nói.

Về phương án bảo tồn hiện vật, các chuyên gia sẽ lập hệ thống bản ảnh, bản dập hoa văn và thông tin mô tả để lưu lại bằng phương pháp 3D. Khi có điều kiện nghiên cứu tổng thể di tích Triền Tranh, hệ thống này sẽ khớp nối dữ liệu và thực hiện phục dựng mô hình di tích. Toàn bộ hiện vật kiến trúc như gạch, ngói, đá sẽ được lấy lên khỏi lòng đất, chỉnh lý, phân loại, lập hồ sơ khoa học và bàn giao cho Bảo tàng Quảng Nam. Hai đoạn di tích tường thành được cắt nguyên khối để đưa về Bảo tàng Quảng Nam và Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh – Chămpa.

Các hiện vật từ di tích này sẽ được đưa lên khỏi lòng đất mang về Bảo tàng Quảng Nam để sớm bàn giao mặt bằng làm đường cao tốc. Ảnh: Tiến Hùng.

Trước đó khoảng tháng 8/2014, hệ thống kiến trúc nằm sâu dưới lòng đất được các công nhân thi công đường cao tốc phát lộ khi đang san lấp mặt bằng. Sau khi khai quật, Viện Khảo cổ học nhận định đây là kiến trúc Chăm có niên đại vào khoảng thế kỷ 9 đến thế kỷ 12, là nơi tập giảng kinh có quy mô lớn và được sử dụng trong thời gian dài của Vương quốc Chămpa (tồn tại từ năm 192 đến 1832). Hằng năm, từ kinh đô Trà Kiệu, vua sẽ triệu tập giới tăng lữ về đây giảng kinh sách, luyện các nghi lễ thờ cúng….

Ông Lê Đình Phụng, Trưởng phòng Nghiên cứu khảo cổ học lịch sử (Viện Khảo cổ học), người giữ vai trò Trưởng ban cố vấn khoa học trong quá trình khai quật di tích Triền Tranh, cho biết nhiều thành phần kiến trúc gồm: hệ thống tường bao cùng ngói, gạch, thanh đá bậc cửa, đồ đất nung Chăm, gốm sứ Đại Việt thời Trần, gốm sứ nước ngoài (Trung Quốc, Islam) là những hiện vật lần đầu tiên được phát hiện. Đặc biệt, sự phát lộ của kiến trúc chia ô nhỏ ở phía sau đền thờ chính rất quý giá, giúp hình dung về những ngôi nhà lợp ngói đã sụp đổ….

Cũng theo sự phán đoán của các nhà khảo cổ, sự biến mất của cụm di tích này vào khoảng cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ 13 khả năng liên quan đến cuộc chiến tranh giữa người Chămpa và người Khmer.

Tiến Hùng

Theo VNE