Quan nhỏ ngồi trên đống vàng to ở Trung Quốc

Tuy chỉ giữ một chức quan nhỏ ở tỉnh Hà Bắc, nguyên tổng giám đốc một công ty thoát nước lại có thể tích lũy số tài sản khổng lồ nhờ ăn hối lộ, trở thành ví dụ tiêu biểu cho hiện tượng “quan nhỏ, tham to” đang phổ biến ở Trung Quốc.

Mã Siêu Quần, nguyên tổng giám đốc công ty cấp thoát nước tại Bắc Đới Hà, Trung Quốc, đang bị điều tra tham nhũng. Ảnh: Caixin

Cơ quan chống tham nhũng của đảng Cộng sản Trung Quốc hôm 13/11 thông báo đã phát hiện 37 kg vàng, sổ đỏ của 68 ngôi nhà và 120 triệu nhân dân tệ (tương đương 20 triệu USD) bằng tiền mặt tại nhà ông Mã Siêu Quần, 47 tuổi, một quan chức ở thành phố Tần Hoàng Đảo, tỉnh Hà Bắc.

Theo Xinhua, Ông Mã Siêu Quần là nguyên phó nghiên cứu viên Cục Quản lý Đô thị Thành phố Tần Hoàng Đảo, nguyên tổng giám đốc một công ty cấp thoát nước tại quận Bắc Đới Hà của thành phố. Ông đang đối mặt với cáo buộc liên quan đến tội danh nhận hối lộ, tham ô và biển thủ công quỹ.

Người dân Trung Quốc đã quen chứng kiến các quan chức cấp cao bị điều tra khi chiến dịch truy quét tham nhũng “đả hổ diệt ruồi” bắt đầu cuối năm 2012, tiêu biểu như cựu bí thư thành ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai, cựu Ủy viên thường trực Bộ chính trị Chu Vĩnh Khang, cựu phó chủ tịch quân ủy trung ương Từ Tài Hậu. Tạp chí Hong Kong Phoenix Weekly hôm 20/11 đưa tin các công tố viên hồi tháng ba khám xét biệt thự của ông Từ ở Bắc Kinh và phát hiện “hơn một tấn” tiền mặt cùng vô số đá quý và đồ cổ được cất giấu dưới tầng hầm.

Tuy nhiên vụ việc của ông Mã đặc biệt hơn so với các trường hợp kể trên. Ông là một trong nhiều cán bộ cấp thấp của tỉnh Hà Bắc bị buộc tội tham nhũng sau một cuộc điều tra của chính quyền trung ương. Vụ việc này gây sự chú ý mạnh mẽ với người dân, không chỉ vì số tài sản khổng lồ bị phát hiện, mà còn vì ông Mã chỉ là một viên chức nhỏ. Các điều tra viên gọi những trường hợp như ông Mã là “quan nhỏ, tham lớn”.

Số vàng bị phát hiện của ông Mã Siêu Quần. Ảnh: China Daily

Dùng quyền đòi quà

Tần Hoàng Đảo, nơi ông Mã làm việc, là một thành phố cảng lớn, có điểm du lịch nổi tiếng là di tích Sơn Hải Quan, nơi Vạn Lý trường thành tiếp giáp với biển. Theo Xinhua, người dân ở đây cho biết cuộc điều tra ông Mã bắt nguồn từ lời tố cáo của một khách sạn sang trọng mới xây dựng, cho biết ông lợi dụng quyền lực để đòi hỏi hối lộ. Ông Mã yêu cầu khách sạn này “biếu” hàng triệu nhân dân tệ để đổi lấy nguồn cấp nước ổn định. Một đại diện của khách sạn ghi âm lại yêu sách của ông và gửi một bản sao cho chính quyền.

Theo một nguồn tin địa phương, khách sạn nói trên có tên Hoa Mậu Sheraton, nằm tại quận Bắc Đới Hà. Khi Caixin liên lạc với các nhân viên khách sạn vào giữa tháng 11, họ bác bỏ có bất kỳ liên quan nào đến ông Mã.

Ông Mã nhiều năm lợi dụng vị trí là người đứng đầu công ty cấp thoát nước để làm giàu, một nguồn tin địa phương cho biết. Nhân viên của một khách sạn địa phương khác cho biết ông Mã từng dọa cắt nước nếu ông không được biếu tiền.

Công ty của ông trực thuộc Cục Quản lý Đô thị Tần Hoàng Đảo, chịu trách nhiệm cấp nước cho các khu du lịch ở quận Bắc Đới Hà, Nam Đới Hà, cũng như các khu đô thị mới. Đặc biệt, Bắc Đới Hà có một khu nghỉ mát mùa hè dành cho các lãnh đạo chính phủ trung ương.

Một nguồn tin tại ở ngoại ô Bắc Đới Hà cho biết ông Mã sở hữu một nhà nghỉ trên mảnh đất ông có được gần như miễn phí từ trưởng thôn. Một viên chức của thôn xác nhận ông Mã sở hữu tòa nhà và cho biết mảnh đất được cho thuê với “giá tương đối thấp”.

Gia đình biện bạch

Gia đình ông Mã đã lên tiếng bác bỏ cáo buộc ông tham nhũng. Mẹ của ông, Trương Quế Anh, khẳng định tại một cuộc họp báo hôm 13/11 rằng ông Mã bị cấp trên của mình là Mã Tráng, Cục trưởng Quản lý Đô thị Thành phố, gài bẫy. Bà cho biết ông Mã Tráng bắt đầu giữ chức tại cục từ tháng 5/2013. Ông này có mối quan hệ không tốt với ông Mã Siêu Quần. Hai người thậm chí còn từng ẩu đả.

Em dâu của Mã Siêu Quần, Mạnh Thu Hồng hôm 14/11 công khai cáo buộc Mã Tráng tham nhũng và cho biết ông gài bẫy anh rể cô để ngăn chặn sai trái của mình bị phơi bày.

Bà Trang và cô Mạnh cũng khẳng định ông Mã Siêu Quần không sở hữu bất kỳ thứ nào trong số tài sản khổng lồ bị phát hiện.

“Tất cả số tiền và tài sản bị tịch thu từ nhà cha mẹ Mã Siêu Quần được tích lũy một cách hợp pháp bởi người cha quá cố”, Bà Trương nói và cho biết chồng mình đã qua đời hơn một năm trước.

Mẹ của ông Mã Siêu Quần, Trương Quế Anh (trái) và em dâu ông, Mạnh Thu Hồng. Ảnh: Sohu

Quá trình thăng tiến

Ông Mã Siêu Quần là người gốc Tần Hoàng Đảo và dành toàn bộ sự nghiệp của mình trong công ty cấp nước. Năm 1997, ông được được bổ nhiệm vị trí đứng đầu chi nhánh tại quận Bắc Đới Hà.

Tháng 1/2011, chi nhánh trở thành một công ty độc lập và ông Mã giữ chức tổng giám đốc. Một năm sau đó, ông được thăng chức làm phó nghiên cứu viên tại Cục Quản lý Đô thị Tần Hoàng Đảo, biến ông chở thành một quan chức nhà nước cấp cơ sở. Đồng thời, ông vẫn tiếp tục giữ vị trí đứng đầu công ty cấp thoát nước .

Nhiều người thân trong gia đình ông Mã cũng làm việc trong ngành thủy lợi ở địa phương, gồm em dâu và em trai. Người em này cũng đang bị điều tra tham nhũng.

Do Bắc Đới Hà là một khu nghỉ mát được nhiều quan chức chính phủ trung ương lui tới, ông Mã có cơ hội xây dựng mối quan hệ tốt với “các nhân vật thế lực”, một nguồn tin địa phương cho biết.

Những nhà điều tra tham nhũng gọi trường hợp của ông Mã là “quan nhỏ, tham to”, một hiện tượng rất phổ biến tại Hà Bắc. Các quan chức cấp tỉnh cho biết các nhà điều tra phát đã phát hiện một cảnh sát giao thông thành phố ăn hối lộ và tích lũy được hơn 10 triệu nhân dân tệ (khoảng 1,6 triệu USD), một cán bộ Cục An sinh Xã hội biển thủ 20 triệu nhân dân tệ (khoảng 3,2 triệu USD) từ quỹ trợ cấp, và các cán bộ thôn nhận hối lộ lớn trong các vụ chuyển nhượng đất đai.

“Của bố, công con”

Tại buổi họp báo ngày 13/11, mẹ của ông Mã Siêu Quần cho biết số tài sản khổng lồ bị phát hiện không thuộc về ông. Bà Trương cho biết người chồng quá cố của bà là một bác sĩ đông y rất giỏi đầu tư, đó là nguyên nhân gia đình bà trở nên giàu có. Theo bà, ông Mã biết rất ít về tài sản của cha mẹ.

Bà Trương cho biết chồng bà, Mã Bỉnh Trung là một bác sĩ nổi tiếng thường xuyên đến Bắc Kinh điều trị cho các quan chức cấp cao. Ông bắt đầu mua bất động sản trong những năm 1960 và sở hữu nhiều tòa nhà, trong đó có 6 căn hộ nhỏ ở trung tâm thành phố Bắc Kinh. Ông cũng đầu tư vào một công ty khai thác mỏ vào năm 1983 và sau đó bán cổ phần của mình, thu được 60 triệu nhân dân tệ (khoảng 9,8 triệu USD)

Trong cuộc phỏng vấn với Caixin, bà Trương từ chối cung cấp thêm chi tiết về tài sản của gia đình. “Chồng tôi đã chết và không ai biết rõ về tài sản. Nhiều tài liệu và biên lai đã bị đốt cháy”, bà nói.

Bà Trương cho biết con gái mình, Mã Thanh Như biết nhiều về tài sản hơn vì cô từng làm việc cho cha mình trong lĩnh vực đầu tư bất động sản. Cô này đã bị bắt, các nhà điều tra đã tịch thu những hồ sơ tài chính của cô.

Bà Trương cũng nói rằng chồng bà không muốn gửi tiền vào ngân hàng vì muốn có sẵn để dễ dàng chi tiêu và cho vay. Điều này có nghĩa là số tiền mặt bị phát hiện được cất giữ tại nhà trong nhiều năm, “nhiều tờ tiền đã bị mục nát”.

Tờ China Youth Daily ở Bắc Kinh hôm 16/11 dẫn lời một công tố viên tham gia điều tra vụ việc của ông Mã Siêu Quần cho biết “số tài sản bị phát hiện không hề liên quan đến cha ông”. Các đồng nghiệp cũ của cha ông Mã cho biết ông là một bác sĩ bình thường làm việc cho Cục Vệ sinh Môi trường, “chưa bao giờ nghe nói ông Mã Bỉnh Trung đầu tư vào khai thác mỏ và đi chữa bệnh cho các quan chức tại Bắc Kinh”.

Số tiền mặt tịch thu từ nhà ông Mã Siêu Quần. Ảnh: China Daily

Phương Vũ

Theo Caixin