Quản lý thuốc lá thế hệ mới, tranh cãi chưa dứt

Gần đây, các quan điểm mới dành cho thuốc lá điện tử liên tục xuất hiện, đáng chú ý có WHO chuyển sang khuyến nghị quản lý thuốc lá điện tử chặt chẽ thay vì cấm.

Ở thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử không diễn ra quá trình đốt cháy mà dùng sức nóng của nhiệt từ thiết bị điện tử để tạo ra làn hơi. Do không có quá trình đốt cháy, không tạo ra khói, nên hàm lượng các chất từ làn hơi thuốc lá thế hệ mới hoàn toàn khác với khói thuốc lá truyền thống.

Trong các chiến lược y tế cộng đồng, giảm tác hại của thuốc lá bắt nguồn từ quan niệm rằng phần lớn tác hại của hút thuốc lá phát sinh từ việc hít phải khói thuốc – chứ không phải do nuốt phải nicotin.

Trước đây, quan điểm thường thấy trong cuộc chiến với khói thuốc của WHO được coi là khá khắt khe với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng, khi tổ chức này nhân định các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cũng gây hại cho sức khỏe không kém thuốc lá truyền thống, và khuyến nghị chính phủ các quốc giá cấm thuốc lá điện tử.

WHO đã vấp phải nhiều chỉ trích của giới chuyên môn trong lĩnh vực kiểm soát tác hại khói thuốc bởi đã có không ít các nghiên cứu độc lập cho thấy mức độ gây hại từ thuốc lá điện tử thấp hơn nhiều so với việc hút thuốc lá điếu truyền thống.

Hình minh họa: cdc.gov

Đối mặt với những chỉ trích gay gắt, quý I/2020, WHO thay đổi đáng kể các quan điểm cứng rắn, đưa ra khuyến cáo “quản lý chặt chẽ thay vì cấm thuốc lá điện tử”.

Trường hợp tương tự ở góc độ quốc gia, tại New Zealand, Bộ Y Tế nước này đã thay đổi quan điểm sau nhiều năm bài trừ thuốc lá điện tử. New Zealand hiện là một trong những quốc gia thay đổi quan điểm về quy định sử dụng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Nếu như tại Mỹ, khung pháp lý dành cho thuốc lá điện tử còn chưa hoàn thiện và thị trường “chợ đen” buôn bán sôi động các sản phẩm thuốc lá điện tử “hệ thống mở”, để người dùng có thể pha trộn hoặc sử dụng loại phụ gia và hương vị theo sở thích; Thì tại Anh, Úc, việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới được quản lý và áp dụng khá rành mạch.

Trong Kế hoạch Kiểm soát Thuốc lá Anh quốc lộ trình 2017 – 2022 cũng đề xuất: “Hỗ trợ người tiêu dùng cai nghiện thuốc lá điếu truyền thống và tiếp cận sử dụng các sản phẩm thuốc lá ít độc hại, đặc biệt là thuốc lá điện tử”.

Một số loại thuốc lá điện tử – Hình minh họa: publicnewsservice.org

Đáng chú ý, tờ Medical News cho biết, những người tham gia trong ngành công nghiệp thuốc lá cho rằng việc điều tiết thị trường cho thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng theo cùng một quy tắc là không thực tế.

Tại Việt Nam, Chính phủ vẫn chưa có chính sách quản lý cụ thể đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cùng Nghị định 67 khi được xây dựng và ban hành chưa hề tính đến các sản phẩm thế hệ mới.

Nhiều ý kiến đồng thuận rằng cần thiết phải xây dựng văn bản pháp luật để quản lý đối với những sản phẩm này. Các thành viên của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam mới đây đã đề xuất chương trình thí điểm dành cho cả sản phẩm thuốc lá làm nóng lẫn thuốc lá điện tử trước khi xây dựng khung pháp lý áp dụng cho 2 dòng sản phẩm thế hệ mới này.

Theo những nghiên cứu của quốc tế cho tới thời điểm này, các chuyên gia chưa có đầy đủ bằng chứng về tác động của thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng lên sức khoẻ con người để đưa vào khung pháp lý như với thuốc lá điếu truyền thống.

Thêm vào đó, các thành viên của Hiệp hội cũng cho rằng, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khi tham gia thị trường chung, sẽ mang đến các tác động kinh tế, xã hội nhất định, việc luật hoá dòng sản phẩm này cần được đánh giá một cách đầy đủ.

Giai đoạn thí điểm vì thế là phương án cần thiết để giúp Chính phủ các cơ quan quản lý có thêm thời gian để đánh giá mức độ rủi ro của sản phẩm nhằm xây dựng chính sách phù hợp nhất, đảm bảo được tính phổ quát và khả năng áp dụng lâu dài.

An Nguyễn