Quản lý thị trường gas: Bao giờ hết vấn nạn sang chiết trái phép?

Cùng với việc giá gas và khí hóa lỏng tăng mạnh, đã khiến cho vấn nạn sang chiết gas trái phép diễn biến khó lường, gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp gas chân chính, dẫn đến việc cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động kinh doanh gas và ảnh hưởng nặng nề đến quyền lợi người tiêu dùng.

Vấn đề đặt ra, tuy không mới song vẫn rất thời sự là bao giờ hết vấn nạn sang chiết gas trái phép? Trách nhiệm thuộc về ai?

Doanh nghiệp phải “chạy trốn” vì gian lận thương mại

Theo báo cáo của Bộ Công Thương về tình hình ngành công nghiệp khai khoáng trong nửa đầu năm 2018, khai thác khí đốt thiên nhiên ước đạt 5,3 tỷ m3, tăng 1% ; khí hóa lỏng ước đạt 437,6 nghìn tấn, tăng 18,5% so với cùng kỳ năm 2017.

Nhiều ý kiến cho rằng cần tăng cường truy xuất nguồn gốc để bảo vệ thị trường gas.

Điều đó cho thấy bức tranh toàn cảnh về ngành công nghiệp khai khoáng nói chung, ngành công nghiệp khí nói riêng đang ngày càng được phát triển, cơ bản đáp ứng yêu cầu, không xảy ra thiếu hụt nguồn cung. Tuy nhiên trong năm nay, các doanh nghiệp kinh doanh khí hóa lỏng đang cạnh tranh quyết liệt nhằm giành thị trường bằng nhiều thủ đoạn khác nhau rất khó kiểm soát, dẫn đến có những thời điểm thị trường không ổn định…

Đề cập đến thực trạng thị trường kinh doanh gas tại Việt Nam, tại Hội thảo “Thách thức và Triển vọng thị trường Gas”, ông Đỗ Trọng Hiếu, Phó Trưởng phòng Phân phối hàng hóa và Dịch vụ thương mại, Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, hiện tốc độ tăng trưởng thị trường gas và khí hóa lỏng cao, 5 năm gần đây tăng 12%, trong đó, cơ sở công nghiệp và giao thông vận tải tiêu thụ khoảng 35%, 65% còn lại thuộc về cơ sở thương mại, dịch vụ và hộ gia đình. Tuy nhiên, kinh doanh gas vẫn gặp rất nhiều khó khăn như chi phí kinh doanh, bán hàng cao; đặc biệt khó khăn do cạnh tranh không lành mạnh.

Để tăng cường các biện pháp phòng chống gian lận thương mại trong kinh doanh gas, cần phải xây dựng và ban hành thông tư về xử lý trách nhiệm hình sự đối với một số hành vi vi phạm kinh doanh gas.

Tình trạng thu gom vỏ bình gas, sang chiết, nạp trái phép là hành vi vi phạm phổ biển nhất hiện nay. Ông Hữu đề nghị tịch thu bình gas vi phạm trả lại chủ sở hữu vì thực chất, các chủ sở hữu đã phải bỏ ra một nguồn vốn lớn mới có có thể kinh doanh, đi kèm đó là chi phí cho các công tác quản lý, định kỳ kiểm tra bảo dưỡng…

Liên quan đến vấn đề kinh doanh không lành mạnh, ông Trần Trọng Hữu, Tổng thư ký Hiệp hội Gas Việt Nam cũng khẳng định, vấn đề nổi cộm trong suốt thời gian qua và liên tục kéo dài đến hiện nay là tình trạng sang chiết nạp gas trái phép, thu gom, chiếm dụng bình gas của nhau, thậm chí có những đơn vị, cá nhân đã mài chữ nổi trên vỏ bình của các hãng khác, cắt tai, mài vỏ, thay đổi kết cấu, logo để biến thành bình gas của mình, tung ra trên thị trường. Chính vì những hành vi gian lận như vậy đã làm thiệt hại cho doanh nghiệp kinh doanh gas chân chính.

Mặt khác tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong kinh doanh đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng, Nhà nước thất thu thuế và đặc biệt những mầm mống gây ra những vụ tai nạn, cháy nổ, gây bất bình trong dư luận, xã hội. Các hình thức gian lận thương mại này đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường kinh doanh gas tại thị trường của Việt Nam. Điển hình là các thương hiệu nổi tiếng như Shell gas, Total gas, BP gas, Thăng Long gas phải thu gọn lại hoặc phải rút khỏi Việt Nam do tình trạng gian lận thương mại.

Truy xuất nguồn gốc gas để bảo vệ thị trường?

Trước thực trạng thị trường gas tại Việt Nam những năm gần đây xuất hiện ngày càng nhiều các thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh, nhằm bảo vệ thị trường, Chính phủ đã có những biện pháp xử lý đối với những hành vi gian lận thương mại. Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế, các nhà làm luật chia sẻ, thì hệ thống văn bản pháp lý bảo vệ thị trường gas chưa thật sự chặt chẽ, chưa có chế tài đủ mạnh sức răn đe.

Ông Trần Trọng Hữu cũng cho biết, khi bước chân vào thị trường kinh doanh gas, thương nhân phải đầu tư rất lớn, lên đến hàng trăm tỉ đồng vào bình gas. Thực tế họ là chủ sở hữu bình gas, đăng kí nhãn hiệu, bảo dưỡng, sửa chữa, kiểm định định kì theo quy định và phải chịu trách nhiệm về an toàn khi sử dụng bình gas đi vào từng hộ người tiêu dùng với hàng trăm ngàn bình nên chủ sở hữu rất khó khăn trong công tác quản lý.

Trong khi đó, các đối tượng kinh doanh trái phép lại không chịu sự quản lý này và tiến hành thu lợi bất chính bằng cách giả các nhãn hiệu lớn, uy tín, hoán cải bình gas, chiếm giữ bình gas trái pháp luật. Dù công tác kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm đã ngày càng tăng nhưng không xuể vì đối tượng gian lận rất nhiều mánh khóe để qua mặt các cơ quan chức năng. “Ngoài ra, đặc biệt phải nhắc đến chuyện xử lý sau kiểm tra đang là vấn đề khiến nhiều thương nhân kinh doanh gas thấy khó hiểu” – ông Hữu nói.

Trên thực tế, việc xử lý các vỏ bình gas bị tịch thu đã diễn ra rất khác nhau, tùy từng địa phương dù cùng một hành vi vi phạm.Ví như có nơi trả lại bình gas cho đối tượng vi phạm (sau khi phạt vi phạm hành chính), có nơi lại lại đem tiêu hủy, có địa phương thì trả lại chủ sở hữu, có địa phương lại mang bán đấu giá, điều này gây nên nhiều hạn chế về hiệu quả, hiệu lực về thực thi pháp luật kinh doanh gas.

Do đó, theo ông Hữu, để tăng cường các biện pháp phòng chống gian lận thương mại trong kinh doanh gas, cần phải xây dựng và ban hành thông tư về xử lý trách nhiệm hình sự đối với một số hành vi vi phạm kinh doanh gas. Tình trạng thu gom vỏ bình gas, sang chiết, nạp trái phép là hành vi vi phạm phổ biển nhất hiện nay. Ông Hữu đề nghị tịch thu bình gas vi phạm trả lại chủ sở hữu vì thực chất, các chủ sở hữu đã phải bỏ ra một nguồn vốn lớn mới có có thể kinh doanh, đi kèm đó là chi phí cho các công tác quản lý, định kỳ kiểm tra bảo dưỡng…

Ngoài ra, còn một cách khác nữa có thể tiến hành quản lý thị trường gas để đảm bảo lợi ích cho các doanh nghiệp kinh doanh chân chính. Đó là truy xuất nguồn gốc. Ông Trần Hữu Tuấn, Trưởng phòng Phát triển Kinh doanh Công ty Alttek Global JSC cho rằng, có thể áp dụng các công cụ truy xuất nguồn gốc, các mã điện tử sản phẩm để quản lý từ khâu xuất nhập hàng đại lý đến các sản phẩm bán lẻ.

Ông Tuấn khẳng định, bằng một chiếc điện thoại thông minh, người tiêu dùng hoàn toàn có thể kiểm tra đơn giản, nhanh chóng xem bình gas sử dụng trong gia đình có phải hàng sở hữu chính hãng hay không, tương tự như truy xuất nguồn gốc các mặt hàng nông sản đang được áp dụng khá rộng rãi hiện nay.

Tuấn Minh

Theo laodongthudo