Quan hệ Trung Quốc-Ukraine ảnh hưởng thế nào sau chính biến ở Kiev?

Quan hệ kinh tế và quân sự giữa Trung Quốc và Ukraine có nguy cơ bị tổn hại nếu Kiev xích lại gần Liên minh châu Âu.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống lâm thời Ukraine Olexsandr Turchynov.

Các nhà quan sát nhận định mối quan hệ Bắc Kinh-Kiev đang đối mặt với tương lai mơ hồ sau khi quốc hội Ukraine bổ nhiệm tổng thống lâm thời thân phương Tây Olexsandr Turchynov.

Video “Tổng thống Ukraine chạy trốn”

Việc bổ nhiệm ông Turchynov diễn ra 3 tháng sau làn sóng biểu tình về một “cuộc đấu” gay go giữa Nga và EU, vốn khiến Kiev bị tê liệt.

Mối quan hệ kinh tế và quân sự của Bắc Kinh với Ukraine đang bị đe dọa nếu các lãnh đạo tại Kiev quay lưng lại với Nga và xích lại gần Liên minh châu Âu.

“Điều này sẽ có ảnh hưởng tiêu cực lên sự hợp tác giữa Trung Quốc và Ukraine về ngắn hạn”, Cui Hongjian, giám đốc trung tâm nghiên cứu châu Âu tại Viện nghiên cứu quốc tế Trung Quốc, nhận định.

Cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraine đã có bước ngoặt quan trọng hôm 23/2, khi chủ tịch quốc hội Oleksandr Turchynov được bổ nhiệm làm tổng thống lâm thời.

Các cuộc biểu tình đã nổ ra sau khi cựu Tổng thống Viktor Yanukovych, người được tin là đã chạy khỏi đất nước và hiện đang đối mặt với các cáo buộc hình sự, từ chối một thỏa thuận thương mại quan trọng với EU để không làm phật lòng Nga, vốn đề nghị trợ giúp Kiev hàng tỷ USD.

Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết tại một cuộc họp báo ngày 24/2 rằng Bắc Kinh đang theo dõi chặt chẽ tình hình tại Ukraine và kêu gọi giải quyết cuộc khủng hoảng thông qua tham vấn.

“Trung Quốc sẽ không can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Ukraine, tôn trọng quyết định độc lập của người dân Ukraine và sẵn sàng thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược với phía Ukraine trên nền tảng công bằng”, bà Hoa nói.

EU đã áp đặt lệnh cấm vận vũ khí đối với Trung Quốc vào năm 1989 sau vụ Thiên An Môn tại Bắc Kinh, ngăn Trung Quốc khỏi các vụ chuyển giao trực tiếp các vũ khí và công nghệ quốc phòng.

Nhưng sự hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc đã ít phụ thuộc hơn vào vũ khí của nước ngoài.

Có một sự hối thúc mạnh mẽ tại Ukraine nhằm gia nhập EU, và nếu điều này xảy ra, Kiev có thể phải từ bỏ thương mại vũ khí với Trung Quốc để tuân thủ lệnh cấm vận của EU.

Ukraine đã trở thành nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ 4 vào năm 2012, sau Mỹ, Nga và Trung Quốc, theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm.

Tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc là một trong các biểu tượng cho quan hệ quốc phòng giữa Bắc Kinh và Kiev.

Ukraine đã đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất động cơ và bảo dưỡng các máy bay chiến đấu của Trung Quốc và các máy bay khác. Trên thực tế, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc, Liêu Ninh, đã được chế tạo tại Ukraine.

Trung Quốc cũng hợp tác với Ukraine về các tuốc-bin khí trên tàu khu trục Aegis của Trung Quốc, và động cơ diesel cho xe tăng Al-Khalid được phát triển cho Pakistan.

Kiev và Bắc Kinh cũng xích lại gần nhau hơn hồi đầu năm nay với một thỏa thuận an ninh. Hiệp ước được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Yanukovych ký kết hồi tháng 1 ở Bắc Kinh sẽ đảm bảo an ninh cho Ukraine nếu nước này bị đe dọa bởi một cuộc xâm lược hạt nhân.

Về mặt kinh tế, Trung Quốc cũng đẩy mạnh thương mại với Ukraine. Hồi tháng 12 năm ngoái, Tổng thống Yanukovych cho biết ông đã được hứa hẹn 8 tỷ USD trong các khoản đầu tư của Trung Quốc nhằm thúc đẩy nền kinh tế trì trệ sau các cuộc hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Bắc Kinh.

Nhưng ông Yang Cheng, phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu Nga tại Đại học Hoa Đông ở Thượng Hải, cho hay tình hình tại Ukraine vẫn hỗn loạn dù Kiev lựa chọn thân Nga hay thân EU.

“Sự thay đổi chính phủ tại Ukraine hẳn sẽ gây ra tình trạng không chắc chắn về việc liệu quan hệ kinh tế giữa Kiev và Bắc Kinh có vững mạnh như trước kia hay không”, ông Yang nhận định.

Nhưng ông Yang cho hay, Ukraine, dù có lựa chọn chính trị nào đi chăng nữa, cũng sẽ vẫn chào đón sự đầu tư từ Trung Quốc vì hợp tác kinh tế riêng với EU hoặc Nga sẽ không đủ để phục hồi nền kinh tế yếu kém của nước này.

Zhang Shengjun, phó giám đốc Viện nghiên cứu khoa học chính trị và quốc tế tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, cho rằng Trung Quốc sẽ phụ thuộc ít hơn vào Ukraine về phát triển quân sự nhưng sẽ tiếp tục đầu tư vào Ukraine để duy trì sự ảnh hưởng.

An Bình

Tổng hợp

Theo Dantri