Quan hệ Saudi Arabia – Iran ‘ấm’ lên trước thềm trở lại Nhà Trắng của ông Trump

Saudi Arabia và Iran đang xích lại gần nhau, thể hiện qua các cuộc gặp gỡ cấp cao và hợp tác quân sự trong bối cảnh Trung Đông chuẩn bị ứng phó với những thay đổi có thể xảy ra khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.

Phó Tổng thống Iran Mohammad Reza Aref (trái) và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman. Ảnh: IRNA

Theo hãng thông tấn Iran IRNA ngày 12/11, Phó Tổng thống Iran Mohammad Reza Aref đã mời Thái tử Saudi Mohammed bin Salman đến thăm Tehran, nói rằng con đường mới mở ra cho sự phát triển quan hệ Tehran – Riyadh là con đường “không thể đảo ngược”.

Phát biểu trên được ông Aref đưa ra trong cuộc họp với thái tử Saudi Arabia bên lề cuộc họp bất thường của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo và Liên đoàn Arab tại thủ đô Riyadh (Saudi Arabia).

Ông Aref nêu rõ: “Không còn nghi ngờ gì nữa, lợi ích của việc tăng cường quan hệ này không chỉ bao gồm Iran và Saudi Arabia, mà chắc chắn, xét đến đặc điểm và tác động của hai quốc gia lớn này đối với khu vực và thế giới Hồi giáo, điều này sẽ dẫn đến sự tăng cường hợp tác khu vực và đoàn kết giữa các quốc gia Hồi giáo”.

Đài phát thanh tự do châu Âu (RFE/RL) cho rằng các động thái gần đây cho thấy mối quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran đang có dấu hiệu cải thiện, với việc Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Saudi Arabia, Tướng Fayyad al-Ruwaili, vừa thực hiện chuyến thăm hiếm hoi đến Irann.

Những diễn biến này xuất hiện trong bối cảnh tình hình chính trị ở Trung Đông đang thay đổi, đặc biệt là trước sự trở lại Nhà Trắng của Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump.

Saudi Arabia, quốc gia có đa số người Sunni, đã cắt đứt quan hệ với Iran do người Shi’a thống trị vào năm 2016 sau khi các khu liên hợp ngoại giao của nước này ở Tehran và Mashhad bị những người biểu tình tấn công phản đối việc Riyadh hành quyết giáo sĩ Nimr al-Nimr.

Chuyến thăm của Tướng Fayyad al-Ruwaili là một tín hiệu tích cực, sau khi Saudi Arabia và Iran đồng ý khôi phục quan hệ ngoại giao vào tháng 3/2023 thông qua các cuộc đàm phán do Trung Quốc làm trung gian. Sau đó, Bộ trưởng Ngoại giao Saudi Arabia cũng đã đến thăm Iran vào tháng 6/2023.

Nghiên cứu viên Hamidreza Azizi tại Viện các vấn đề quốc tế và an ninh Đức cho rằng thời điểm của chuyến thăm này rất quan trọng, khi nhiều quốc gia đang chuẩn bị cho sự trở lại của ông Trump trên cương vị tổng thống Mỹ. Ông Azizi nhận định rằng Saudi Arabia muốn “cam kết” với tiến trình hòa bình với Iran và không muốn chiến thắng của ông Trump “gây nguy hiểm” cho mối quan hệ vừa được cải thiện.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, chính quyền Trump đã có mối quan hệ tốt với các quốc gia Arab vùng Vịnh và ủng hộ nỗ lực bình thường hóa quan hệ giữa các nước Arab với Israel – đối thủ không đội trời chung của Iran. Mặc dù Saudi Arabia chưa bình thường hóa quan hệ với Israel, con rể của ông Trump, Jared Kushner, được cho là đã thảo luận về khả năng này kể từ năm 2021.

Ngoài ra, tháng trước, Saudi Arabia cũng thông báo đã tổ chức tập trận quân sự với Iran ở Biển Oman, thêm một dấu hiệu cho thấy mối quan hệ giữa hai nước đang trở nên nồng ấm hơn.
Có thể nói việc cải thiện quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran, hai cường quốc khu vực, sẽ có tác động đáng kể đến an ninh và ổn định của Trung Đông, đặc biệt trong bối cảnh sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump.