Quân đội Mỹ ‘chia tay’ Humvee, mua xe quân sự mới phục vụ chiến trường tương lai

Lục quân Mỹ đang rục rịch cho biểu tượng Humvee 40 tuổi “nghỉ hưu” và thay thế bằng mẫu xe quân sự mới nhẹ hơn, nhanh hơn, chi phí thấp hơn với thiết kế chuyên biệt cho chiến trường tương lai.

Binh sĩ Mỹ tham gia tập trận của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Ba Lan năm 2023. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Tờ USA Today (Mỹ) đánh giá, xe chiến đấu bộ binh ( ISV ) được coi là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy sự chuyển đổi của Lục quân Mỹ, dần chia tay với những thiết bị quân sự từ thời Chiến tranh Lạnh.

Nhu cầu thay thế Humvee

Cố vấn kỹ thuật cho ban lãnh đạo Lục quân Mỹ về hiện đại hóa trang thiết bị – ông Alex Miller phân tích: “Humvee là chiếc xe biểu tượng gắn liền với hình ảnh binh sĩ Mỹ. Đây là phương tiện đặc trưng của Lục quân, được đưa vào biên chế từ năm 1985 – nghĩa là đã 40 năm. Nó đã đảm nhiệm tốt nhiệm vụ ban đầu: cơ động cao. Nhưng giờ thì không còn phù hợp với cuộc chiến tương lai”.

Lầu Năm Góc đã mua hơn 300.000 chiếc Humvee, và gần 100.000 chiếc vẫn đang được sử dụng. Binh lính từng điều khiển chúng trong các chiến dịch từ Afghanistan đến Alaska. Humvee có nhiều phiên bản, bao gồm cả phiên bản có thể săn lùng và tiêu diệt xe tăng bằng tên lửa.

Tuy nhiên, Humvee đã lộ điểm yếu ở Iraq và Afghanistan. Phiến quân đã liên tục tấn công vào điểm yếu của Humvee là phần đáy phẳng làm bằng nhôm dễ dàng bị phá hủy bởi chất nổ chôn dưới đường. Thiết bị nổ tự chế (IED) đã trở thành sát thủ số một đối với quân đội Mỹ trong cả hai cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan.

Lầu Năm Góc, dưới thời chính quyền cựu Tổng thống George W. Bush, đã coi việc thay thế Humvee là ưu tiên hàng đầu. Xe bọc thép chống mìn (MRAP) – loại xe tải hạng nặng với thân hình chữ V giúp làm chệch hướng sức công phá của bom, đã cứu sống và cứu sống hàng nghìn binh sĩ. Năm 2012, Bộ trưởng Quốc phòng lúc bấy giờ là Ashton Carter đã công bố dữ liệu về hiệu quả của MRAP trong các cuộc tấn công bằng thiết bị nổ tự chế. Ông Carter nói: “Xe MRAP giúp giảm nguy cơ tử vong gấp 9 đến 14 lần so với xe Humvee”.

Nhưng khả năng bảo vệ mà MRAP mang lại lại phải đánh đổi bằng tốc độ và sự linh hoạt. Lầu Năm Góc đã mua xe tải bọc thép nhỏ hơn như Xe Chiến đấu hỗn hợp hạng nhẹ (JLTV). Mặc dù linh hoạt hơn MRAP, nhưng kích thước cồng kềnh của JLTV khiến nó không thể di chuyển nhanh đến chiến trường.

Ông Miller đánh giá tốc độ mới là thứ sẽ cứu mạng binh lính trong xung đột trong tương lai. “Bạn càng ngồi lâu và càng chậm, bạn càng dễ bị tiêu diệt”.

Tiềm năng ISV

ISV đại diện cho dự tính của Lục quân Mỹ về những gì binh lính sẽ cần cho cuộc chiến tiếp theo và phương tiện nào sẽ hiệu quả nhất cho chiến đấu trong tương lai. Theo đó, thiết bị bay không người lái và robot đi kèm xe tải có thể được điều động đi trước để giúp binh lính tránh nguy cơ bị phục kích.

Theo USA Today, ISV là một chiếc xe địa hình được kéo dài, không có cửa hay mui, có thể chở tối đa 9 binh sĩ. Lục quân Mỹ dự định trang bị ISV cho các đơn vị, cùng với hàng trăm thiết bị bay không người lái để do thám và tấn công kẻ thù.

Nhẹ hơn hàng nghìn kg và rẻ hơn 80.000 USD so với Humvee, ISV được thiết kế dựa trên xe tải Chevrolet Colorado sản xuất tại Missouri. Về cơ bản, đây là cùng một chiếc xe tải mà người tiêu dùng có thể mua tại các đại lý địa phương. Chỉ khoảng 20% linh kiện của ISV, bao gồm thiết bị liên lạc và điện tử, là độc quyền của quân đội.

Ông Miller đánh giá về ưu điểm của ISV: “Bạn có thể sửa chữa nó ở bất cứ đâu trên Trái Đất miễn là bạn có thể tiếp cận các linh kiện thương mại, thay vì một chiếc xe quân sự đặc biệt với các linh kiện quân sự đặc biệt”.

Tuy nhiên, theo một quan chức Lầu Năm Góc giấu tên chia sẻ với USA Today, phương tiện này không được thiết kế để chống chịu cuộc tấn công. Nó được thiết kế để đưa binh lính đến gần tiền tuyến trong phạm vi vài km và tạo điều kiện để họ đi bộ một quãng ngắn đến nơi chiến đấu. Vị quan chức này cho biết Lục quân sẽ mua loại phương tiện khác nếu buộc phải tham gia chiến đấu trong đô thị với thiết bị nổ tự chế.

Chuyên gia an ninh Michael O’Hanlon tại Viện Brookings đã hoài nghi về ISV. Ông nhớ lại rằng 20 năm trước, Lục quân đầu tư hàng tỷ USD vào Hệ thống Chiến đấu Tương lai. Sáng kiến này nhằm thay thế xe tăng Abrams và xe chiến đấu bộ binh Bradley bằng một đội xe có người lái và không người lái. Nhưng nó đã thất bại.