Quan chức giáo dục ‘ăn bẩn’ 11 triệu USD trong đại dịch

Sanjay Madan là Giám đốc Cục Công nghệ, Bộ Giáo dục, chức vụ chỉ sau Bộ trưởng 3 bậc nhưng lòng tham đã huỷ diệt sự nghiệp và cuộc sống cả gia đình chỉ trong 2 tháng hè.

Madan quản lý nhóm 150 lập trình viên và nhà phân tích am hiểu công nghệ có thể biến ý tưởng của một chính trị gia thành một nền tảng kỹ thuật số ưu việt bậc nhất. Nhiều dự án ông phụ trách đạt giải thưởng quốc gia về số hoá.

Vợ của ông, Shalini, là quản lý công nghệ thông tin cấp cao. Tổng thu nhập thường niên của hai người hơn 300.000 USD và các phúc lợi cán bộ cấp cao. Năm 2011, họ mua ngôi nhà rộng 650 m2 với giá 1,64 triệu USD cùng chiếc du thuyền hạng sang. Madan cũng có hai biệt thự đang xây dựng ở quê, Ấn Độ, và đã mua một căn hộ ở trung tâm thành phố cho mỗi người con trai, hiện cũng làm tại cơ quan nhà nước.

Madan 56 tuổi, là người di cư gốc Ấn, rất thân thiện, nhiều người yêu mến, được biết đến là người làm việc chăm chỉ, luôn đến sớm về muộn. Madan nổi tiếng tiết kiệm và ít quan tâm đến diện mạo công sở của mình, đôi khi đi dép lê đi làm. Nhìn bề ngoài, ông là một quan chức tinh túy: nhân hậu, ít nói, khiêm tốn.

Nhưng sau vẻ ngoài xuề xoà và những tài sản dễ thấy bằng mắt, Madan sở hữu nguồn thu bí mật cho phép ông đầu tư 30 hạng mục bất động sản tổng trị giá hơn 10 triệu USD.

Sanjay Madan. Ảnh: Toronto Star

Đại dịch đã tàn phá nền kinh tế của Ontario, cuộc sống sa sút và khiến các bậc cha mẹ phải vật lộn để đối phó với việc đi học của con cái. Bộ trưởng Giáo dục cho biết sẽ làm “bất cứ điều gì cần thiết” để giúp các gia đình vượt qua giai đoạn khó khăn này.

200 USD không phải nhiều nhưng với các phụ huynh nghèo trong dịch Covid, khoản hỗ trợ này vô giá. Ontario đã chi 340 triệu USD cho chương trình hỗ trợ mua laptop cho trẻ học online tại nhà. Cục Công nghệ Giáo dục của Madan sẽ chịu trách nhiệm chính, đảm bảo việc hỗ trợ chính xác, nhanh chóng.

Qua quá trình làm việc, Madan phát hiện ra hàng loạt sơ hở có thể bị lợi dụng. Quan trọng nhất trong số đó là thực tế là Ontario không có danh sách đầy đủ về số trẻ em đến trường. Chính phủ có một phần danh sách, dựa trên việc đăng ký hệ thống công lập nhưng không có hồ sơ nào về trẻ em Ontario học tại các trường tư thục hoặc trẻ em được học tại nhà, vì vậy không có cách nào để xác minh rằng những người nộp đơn là hợp pháp. Madan cảm nhận, cơ hội của mình đã đến.

Từ tháng 4/2020, ông đã mở một loạt tài khoản phụ từ tài khoản ngân hàng của mình và vợ con, thậm chí, của cả người cha đã chết nhiều năm trước. Quá trình này đặc biệt dễ dàng với người am hiểu công nghệ như Madan, đơn giản, chỉ là một cú nhấp chuột. Song giới hạn thanh toán của một tài khoản này chỉ được 5 khoản, tức là nếu muốn vơ vét hàng ngàn khoản hỗ trợ khống của Bộ Giáo dục, Madan đang gặp khó khăn.

Ông ta nghĩ ra kế, nói với Hong Shi, một thành viên khác của dự án rằng địa phương đang phàn nàn nhiều về quy tắc giải ngân này, làm chậm tốc độ thanh toán. Madan đồng thời yêu cầu nới lỏng nó, vì bộ trưởng đã ra “chỉ thị mật”. Yêu cầu này “rất bất thường”, Shi không hề ngốc. Anh có bằng tiến sĩ về trí tuệ nhân tạo và đã làm việc tại Hội đồng lập pháp từ năm 2003. Shi không bị thuyết phục.

Nhưng Madan là sếp giám sát trực tiếp – người Shi tin tưởng trong nhiều năm. Shi nghĩ mình cũng “chẳng là ai” để chống lại lệnh của Bộ trưởng. Shi đã thay đổi quy tắc giải ngân và tiếp tục công việc, không biết mình vừa gián tiếp nhúng tay vào chuỗi tội ác của cấp trên.

Với quy tắc thanh toán không giới hạn, trò chơi của Madan đã được bật công tắc. Ông ta liên lạc với một người bạn lâu năm. “Có muốn kiếm tiền không?”, Madan hỏi, rồi thuê người này mở 60 tài khoản ngân hàng chỉ trong tháng 6/2020 để nhận khống tiền hỗ trợ. Lòng tham của Madan chưa dừng lại.

Madan tạo ra một cơ sở dữ liệu tên giả, tra Google những cái tên phổ biến ở Canada, không quên thêm vài cái tên Trung Quốc, Ấn Độ và Ả Rập để phản ánh sự đa dạng chủng tộc của đất nước này. Việc này thường được ông ta làm sau giờ làm việc và vào cuối tuần.

Madan lập được 8.000 địa chỉ cư trú và gần 9.000 họ tên, sau đó “trộn” chúng một cách cẩn thận để đảm bảo các cái tên giả không quá chướng tai. Sau đó, Madan tạo ra một chương trình để tự động tải thông tin lên trang web ứng dụng, mỗi lần 500 thông tin. Tuy nhiên, trang web có yêu cầu gõ xác minh bằng mã CAPTCHA, nhưng Madan không có thời gian cho việc này, quyết định thuê một người nào đó trong nhóm.

Madan gọi cho Verma, nhân viên hành chính và nhờ cô hỗ trợ cho các Gia đình đang gặp vấn đề với việc nộp đơn đăng ký. Ông nói cô thay mặt những phụ huynh nhập hồ sơ theo cách thủ công và giải thích rằng nhiệm vụ này “rất bí mật”. Verma nghĩ đang “hỗ trợ” cho chương trình, vui vẻ nhận lời. Verma ước tính mình đã thực hiện từ 7.000 đến 8.000 lượt nhập hồ sơ, trong tháng 5 và tháng 6/2020.

Qua vợ mình, Madan biết một sinh viên ở Ấn Độ có mọi thành viên trong gia đình đều đã mất việc làm do Covid-19 và đang gặp khó khăn về tài chính. Madan đã trả cho sinh viên này tổng 300 USD trong vòng 2 tháng để làm công việc y như Verma.

Với hai sự “hỗ trợ” này, hơn 43.000 đơn xin viện trợ khống đã được nộp. Từ tháng 4 đến tháng 8, theo cơ quan điều tra, gần 11 triệu USD từ chương trình Hỗ trợ của Bộ Giáo dục đã đổ vào 2.982 tài khoản ngân hàng đứng tên các thành viên gia đình Madan. Madan biết những gì mình làm là sai, nhưng sự cám dỗ đơn giản là quá lớn. Thêm vào đó, các biện pháp phát hiện của tỉnh quá lỏng lẻo nên ông ta thậm chí không nghĩ đến việc bị bắt.

Tháng 7 năm ngoái, Ngân hàng nhận thấy sự khác biệt trong một số giao dịch của Madan liên quan thanh toán kỳ lạ từ chính quyền thành phố Ontario. Ngoài ra, một loạt khoản tiền gửi đến tài khoản của Madan với tên người nhận thanh toán không khớp với tên người nhận. Nhân viên này muốn biết tại sao Madan lại tạo nhiều tài khoản như vậy, và quyết định sắp xếp cuộc hẹn với Madan. Nhận cuộc gọi, Madan mồ hôi ướt trán. Ông ta vội vàng đăng nhập vào ngân hàng trực tuyến của minh nhưng chúng đã bị khóa.

Madan quyết định cách duy nhất để thoát khỏi cái hố của mình là tiếp tục đào. Ba ngày sau cuộc gọi, ông đã đích thân đến ngân hàng để nói với người quản lý rằng những người thuê nhà nợ anh ta tiền. “Những người này đều được nhận khoản hỗ trợ của Bộ Giáo dục, do đó, họ quyết định chuyển nó cho tôi để bù nợ”. Madan nói dối một cách bình thản, tuyên bố muốn làm việc với ngân hàng để trả lại tiền này cho chính phủ. Người quản lý ngân hàng cảm thấy khó hiểu “nếu số tiền đó là hợp pháp, tại sao phải trả lại?”.

Ngày hôm sau, để củng cố cho tuyên bố của mình, Madan đã cung cấp cho ngân hàng các đoạn email giả mạo người thuê nhà, trong đó nói họ sẽ chuyển tiền hỗ trợ của Bộ Giáo dục cho ông. Song ông ta vẫn lo lắng, tìm cách “chữa cháy”.

Tại cuộc họp của nhóm dự án, ông ta sau đó đề nghị cần có một cơ chế để người nhận hỗ trợ hoàn lại tiền. Song không ai cảm thấy thuyết phục.

Madan bị dồn đến đường cùng, liền xóa cơ sở dữ liệu tên giả của mình trên laptop, làm trắng tất cả bộ nhớ và điên cuồng gọi cho ngân hàng mong xoay chuyển câu chuyện của mình. Nhưng đến cuối tháng 7/2020, ngân hàng đã ngừng trả lời các cuộc gọi của Madan.

Ngày 10/8/2020, quản lý cấp cao của ngân hàng đã gọi điện cho trợ lý Thứ trưởng Bộ Giáo dục và cùng ngày hôm đó, Madan thấy mình bị khóa khỏi hệ thống dữ liệu của nhân viên chính phủ. Sau đó, Madan nhận được cuộc gọi từ giám đốc điều hành của Bộ. “Ông bị đình chỉ công tác trong khi Bộ tiến hành điều tra các cáo buộc ông xung quanh dự án Hỗ trợ tài chính cho học sinh mua laptop học online”, vị này nói.

Trong khi đó, Shalini, vợ Madan nói rằng cuộc hôn nhân của họ là một sự sắp đặt theo truyền thống của Ấn Độ, trong đó Madan là người “nắm quyền” tài chính do ông ta độc quyền quản lý. Bà nói không biết gì về hơn 1.000 tài khoản ngân hàng đứng tên mình. Bà và con trai lớn làm việc ở các bộ phận hoàn toàn khác với chồng. Shalini nói sau khi phát hiện ra hành động của chồng, bà đã khó ngủ và khóc liên tục. Bà và các con trai nói họ bị các triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng, lo âu và rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

Biệt thự 7 phòng ngủ, một trong hơn 30 bất động sản của gia đình Madan. Ảnh: Estate digital media

Chinmaya, con trai lớn của Madan, khi đó đang hoàn thành bằng thạc sĩ và làm việc toàn thời gian tại Hội đồng lập pháp Ontario, trong khi chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn xin việc với Microsoft.

Chinmaya kể, một ngày tháng 6 năm ngoái, anh ta đăng nhập vào tài khoản ngân hàng của mình và nhận thấy số dư của anh ta cao hơn vài nghìn USD so với mức đáng lẽ phải có, có nhiều tài khoản phụ đứng tên mình. Sau khi gọi cho em trai, anh ta nhận ra, em trai cũng gặp tình trạng tương tự.

Họ khẳng định, sau đó hỏi cha về các khoản tiền, song ông lảng tránh. Cuối cùng, khi Madan nói rõ về những gì ông ấy đã làm, hai anh em “sốc và tức giận”. “Tôi làm việc nhiều giờ để khởi động một sự nghiệp đầy hứa hẹn trong một lĩnh vực cạnh tranh cao, và cha tôi đã đổ bể mọi thứ”, Chinmaya nói.

Về phần mình, Madan khẳng định gia đình không liên quan gì đến vấn đề này. Madan đã thừa nhận gian lận nhưng có vẻ còn cay cú. “Nếu tôi biết rằng những giao dịch này sẽ bị phát hiện, tôi đã không bao giờ làm điều đó”.

Trước đó, Madan đã rút 80.000 đô la tiền mặt và chuyển phần lớn số tiền đó đến Ấn Độ hoặc nhờ người thân làm hộ. Hai tháng sau khi vụ việc vỡ lở, chính quyền Ontario đã khởi kiện để thu hồi số tiền này và đệ đơn lên tòa án yêu cầu đóng băng toàn bộ tài sản của gia đình này.

Thành phố ngay sau đó đã sa thải cả vợ và con trai Madan.

Cuối năm 2020, khi chính phủ cố gắng phân loại bao nhiêu thu nhập của ông ta là hợp pháp và bao nhiêu là gian lận, tòa án hầu như đã phải kê biên toàn bộ. Trong quá trình tố tụng sau đó, Madan đã tiết lộ một bí mật động trời: Đây không phải là lần đầu tiên ông ta bòn rút tiền của chính phủ. Đây đơn giản là lần đầu tiên ông ta bị bắt. Và do đó, cuộc điều tra mở rộng vẫn đang tiếp tục.

Tính đến cuối tháng 1 năm nay, chính quyền Ontario đã thu hồi được 11 triệu USD trong quỹ Cứu trợ Covid 19 bị Madan ăn cắp.

Madan lúc này quay ra đổ lỗi cho cấp trên vì đã thuê “những nhân viên yếu kém” để thực hiện dự án Hỗ trợ giáo dục này. Ông ta tiếp tục đổ lỗi cho những sơ hở của hệ thống bảo mật, cho rằng cấp trên “lẽ ra phải biết rằng những nhân viên vô đạo đức như tôi, có thể cố gắng khai thác những lỗ hổng này”.

Một phiên xét xử rất dài đang ở phía trước, bên cạnh một cuộc điều tra mở rộng vẫn chưa kết thúc. Mọi thứ có thể sẽ mất nhiều năm để giải quyết. Trong khi đó, từ một gia đình danh giá bậc nhất, những đứa con giỏi giang, tương lai xán lạn của Madan, giờ đây sẽ phải chịu cảnh thanh danh, sự nghiệp dập vùi.