Quân chính phủ Ukraine và phe ly khai trì hoãn rút vũ khí hạng nặng
Quân đội chính phủ Ukraine và phe ly khai tại đông Ukraine đều trì hoãn việc bắt đầu rút vũ khí hạng nặng ra khỏi chiến tuyến dù thời hạn 16/2 được quy định trong thỏa thuận Minsk đã qua. Hai bên hiện đang giữ lập trường khác nhau về thị trấn huyết mạch Debaltseve.
Quân chính phủ Ukraine tại khu vực gần thành phố Donetsk, đông Ukraine ngày 16/2. (Ảnh: AFP)
Hãng tin BBC ngày 17/2 đã khẳng định thông tin trên, bổ sung rằng theo thỏa thuận Minsk đạt được tuần trước, cả 2 bên đã được cho tối đa 2 ngày để rút vũ khí hạng nặng khỏi khu vực chiến sự sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Quá trình trên sẽ tạo ra một vùng đệm rộng từ 50-140km và phải hoàn thành quá trình này trong vòng 2 tuần.
Tuy nhiên, chính phủ Ukraine tuyên bố sẽ không rút các vũ khí cho đến khi chiến sự kết thúc ở “chảo lửa” Debaltseve, thị trấn huyết mạch nối hai thành trì của phe ly khai là Donetsk và Lugansk.
Ngược lại, phe ly khai cho rằng thỏa thuận Minsk không bao gồm thị trấn này vì Debaltseve đã bị bao vây từ trước khi ký kết thỏa thuận ngày 12/2. Hiện lực lượng này đã đề nghị mở một hành lang an toàn cho binh lính chính phủ bị bao vây tại thị trấn rút quân. Hãng tin APcho biết quân chính phủ đã từ chối đề xuất trên.
Bộ tư lệnh quân đội Ukraine cho biết lực lượng ly khai thân Nga đã thực hiện 112 cuộc tấn công từ sáng Chủ nhật 15/2, chủ yếu là ở khu vực Debaltseve. Một sỹ quan Ukraine khẳng định chiến sự vẫn diễn ra ở thành phố cảng Mariupol.
Clip Lệnh ngừng bắn bị vi phạm ở thành phố cảng Mariupol, đông Ukraine
BBC dẫn lời phát ngôn viên quân đội Ukraine Andriy Lysenko cho biết lực lượng này vẫn chưa bắt đầu rút vũ khí hạng nặng, bởi phe ly khai đã vi phạm lệnh ngừng bắn.
Video đang HOT
“Điều kiện cần để rút vũ khí hạng nặng là tuân theo Điểm 1 của thỏa thuận Minsk – lệnh ngừng bắn. 112 cuộc tấn công không phải là tiêu chí của một sự ngừng bắn”, ông Lysenko phát biểu.
Trong khi đó, phe ly khai buộc tội quân đội chính phủ vẫn tiếp tục pháo kích sân bay Donetsk, đông Ukraine. Các chỉ huy của này cũng khẳng định chưa có đủ cơ sở để rút vũ khí hạng nặng khỏi vùng chiến sự.
Vladimir Kononov, Thủ tướng nước Cộng hòa tự xưng Donetsk tuyên bố: “Chúng tôi chỉ rút vũ khí hạng nặng ra khỏi vùng giao chiến nếu có các dấu hiệu cho thấy chính phủ Ukraine cũng đã bắt đầu thực hiện điều tương tự”.
BBC đưa tin lãnh đạo Pháp, Đức và Mỹ đã bày tỏ quan ngại về tình hình chiến sự vẫn diễn ra sau lệnh ngừng bắn.
Trong khi đó, lệnh cấm vận mới do liên minh EU áp đặt lên Nga đã bắt đầu có hiệu lực. Lệnh cấm vận này đã nêu tên 19 vị quan chức, hầu hết là của lực lượng ly khai ở Donetsk và Luhansk, và 2 Thứ trưởng quốc phòng Nga cũng như ca sĩ kiêm nghị sĩ Nga Iosif Kobzon.
Trúc Bạch
Theo Dantri/BBC
Thỏa thuận hòa bình Ukraine: Mong manh như đèn trước bão
Sau 16 giờ đàm phán căng thẳng, cuối cùng nhóm "Bộ tứ Normandie" cũng đã ký được một thỏa thuận hòa bình toàn diện cho Ukraine, trong đó việc ngừng bắn ở miền Đông. Tuy nhiên, với những mâu thuẫn cốt lõi giữa các bên, tương lai của văn kiện này chẳng khác gì ngọn đèn trước bão.
Lãnh đạo 4 nước đàm phán tại Minsk (Ảnh: AP)
Việc lãnh đạo nhóm "Bộ tứ Normandie" - gồm Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Francois Hollande - đạt được giải pháp tổng thể dài hạn cho cuộc khủng hoảng Ukraine được xem là một thành công vượt mong đợi của các bên. Thành công đó có được nhờ quyết tâm chính trị rất lớn của Nga và Ukraine, cùng sự trung gian hiệu quả của hai "anh cả" châu Âu là Đức và Pháp.
Trong "Tuyên bố chung" ký sau cuộc họp, lãnh đạo 4 nước khẳng định hoàn toàn tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, coi giải pháp hòa bình là phương thức duy nhất cho cuộc xung đột đang diễn ra, ủng hộ văn kiện "Tổng thể các biện pháp thực thi các thỏa thuận Minsk" được "Nhóm tiếp xúc về Ukraine" thông qua cùng ngày và thiết lập cơ chế giám sát thực hiện văn kiện này.
Văn kiện được "Nhóm tiếp xúc về Ukraine" ký (từ đây gọi tắt là "văn kiện tổng thể") quy định rõ các bên xung đột ở Ukraine phải ngừng bắn toàn diện tại một số khu vực ở Donetsk và Lugansk từ 00h00 ngày 15/2 theo giờ Kiev (tức 5h00 cùng ngày ở Việt Nam).
Các bên cũng sẽ rút tất cả vũ khí hạng nặng ra khỏi vùng chiến sự với khoảng cách 50 km đối với hệ thống pháo cỡ nòng 100 mm trở lên, 70 km đối với hệ thống rốc-két đa nòng và 140 km đối với hệ thống rốc-két Tornado-S, Uragan, Smerch và hệ thống tên lửa chiến thuật Tochka-U.
Đường cơ sở để binh sĩ Ukraine rút vũ khí hạng nặng được tính từ giới tuyến giao tranh hiện tại, trong khi đối với lực lượng ly khai là giới tuyến cũ quy định trong Bản ghi nhớ Minsk ký ngày 19/9/2014 (hai giới tuyến này cách nhau khoảng 50 km do trong 5 tháng qua, phe ly khai đã đẩy lùi quân chính phủ lui dần về phía Kiev).
"Văn kiện tổng thể" cũng ấn định việc rút vũ khí hạng nặng phải được triển khai trong vòng 2 ngày kể từ khi lệnh ngừng bắn mới có hiệu lực và kết thúc trong vòng 14 ngày sau đó. Ngoài ra, chính quyền Ukraine phải tiến hành cải cách hiến pháp, thực thi quy chế đặc biệt cho hai vùng Donetsk và Lugansk, đồng thời khôi phục đầy đủ các chương trình phúc lợi xã hội và trao quyền tự quản nhiều hơn cho người dân vùng Donbass.
Có thể nói việc cả "Tuyên bố chung" và "Văn kiện tổng thể" được ký gần như đồng thời tại Belarus tại hai cuộc họp của nhóm "Bộ tứ Normandie" và "Nhóm tiếp xúc về Ukraine" đã tháo được ngòi nổ cho thùng thuốc súng Ukraine. Trước đó, thế giới gần như "ngồi trên đống lửa" khi Mỹ và NATO đã gần như nghiêng về khả năng cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine để có thể đảo ngược cục diện trên chiến trường đang nghiêng về phía quân ly khai.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy những kết quả trên bàn đàm phán chưa đủ để mở "cánh cửa hòa bình lâu dài" cho Ukraine chừng nào quan điểm và cách nhìn của các bên về thỏa thuận mới vẫn còn nhiều cách biệt. Các bên chắc hẳn vẫn chưa quên việc "Bản ghi nhớ Minsk" đã bị vô hiệu hóa ngay khi chưa ráo mực hôm 19/9 năm ngoái.
Chính vì vậy, trong phản ứng đưa ra sau khi các thỏa thuận mới được ký kết, cả Mỹ và Ukraine đều có những tuyên bố khá thận trọng, đặc biệt khi cả hai nước này đều chưa tin tưởng Nga và các văn kiện lại có những điều khoản có lợi cho Nga và phe ly khai ở Đông Ukraine nhiều hơn.
Tuyên bố của Nhà Trắng nêu rõ: "Thỏa thuận là một bước tiến đáng kể có khả năng hướng tới giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột và khôi phục chủ quyền của Ukraine. Tuy nhiên, Nga phải ngừng tiếp tay cho lực lượng ly khai, rút binh lính và thiết bị quân sự của mình ra khỏi miền Đông Ukraine".
Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko thậm chí còn tỏ ra hoài nghi hơn khi ông nói rằng "không có gì đảm bảo thỏa thuận mới sẽ được thực thi". Theo nhà lãnh đạo Ukraine, cuộc đàm phán đã rất khó khăn nhưng quá trình thực thi thỏa thuận còn khó khăn hơn nhiều.
Ở góc độ nào đó, những tuyên bố trên cũng không hẳn không có cơ sở. Để thỏa thuận được thực thi hiệu quả, một trong những yếu tố cốt yếu là Nga và phương Tây phải sử dụng ảnh hưởng của mình để ép các bên xung đột ở Ukraine tuân thủ chặt chẽ các điều khoản đề ra, đồng thời xúc tiến nhanh các thỏa thuận hợp tác năng lượng và thương mại để đặt nền móng cho tiến trình phát triển và hòa bình lâu dài.
Nhưng với cơ chế can dự xung đột đa tầng hiện nay, dù muốn nhưng Nga và phương Tây cũng sẽ khó có thể đảm bảo chắc chắn rằng mọi diễn biến trên thực địa tới đây sẽ không đi chệch hướng. Đơn cử, Nga có thể ép lực lượng ly khai tạm thời rút vũ khí hạng nặng ra khỏi vùng chiến sự nhưng không có gì đảm bảo Kiev sẽ cải cách hiến pháp theo hướng cân bằng (một điều kiện tiên quyết đối Mátxcơva).
Về phía phương Tây cũng vậy, Mỹ và châu Âu có thể ép được chính quyền Kiev chấp nhận nhượng bộ một phần trước các yêu sách tự quản của vùng Donbass, nhưng lại không dám chắc về việc phe ly khai có ngừng ý đồ mở rộng diện tích lãnh thổ kiểm soát ở miền Đông Ukraine hay không. Tương tự, trong quan hệ giữa Nga và phương Tây, dù hai bên cùng chẳng có lợi ích gì khi Ukraine ngày càng chìm sâu vào khủng hoảng song những chiến lược tăng cường ảnh hưởng địa chính trị của mỗi bên đang khiến cho đối thủ và cũng là đối tác phải dè chừng, cảnh giác.
Chính sự nghi ngờ và thận trọng dò xét lẫn nhau đó đã khiến cho việc tuân thủ các thỏa thuận hòa bình trở nên khó khăn và mong manh. Các thỏa thuận vừa mới được ký cũng không ngoại lệ. Việc giao tranh tại miền Đông Ukraine vẫn tiếp diễn ác liệt ngay khi các cuộc đàm phán đang diễn ra ở Belarus và sau khi các thỏa thuận mới đã được ký càng làm tăng thêm những quan ngại về tương lai mịt mờ của các thỏa thuận này.
Đức Vũ
Theo Dantri
Điều gì xảy ra khi Kiev-Donbass vi phạm thỏa thuận ngừng bắn? Tình hình tại miền đông Ukraine trong ngày thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực, vẫn tiếp tục căng thẳng tại một số địa điểm ở khu vực Lugansk và Donetsk. Phe ly khai cảnh báo sẵn sàng đáp trả Theo thỏa thuận đạt được hôm 12-2 tại cuộc hội đàm của "Bộ tứ Normandy", gồm Nga, Pháp, Đức và Ukraine, thỏa thuận...