“Quá nhiều sự thật giật mình về an toàn thủy điện”

“Những con số báo cáo về thủy điện quá nhiều điều phải giật mình. Phải trả lời câu trả lời 20% thủy điện lớn, 55% thủy điện nhỏ chưa có phương án phòng chống lụt bão, ai bảo đảm an toàn của dân?” – đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Minh đặt câu hỏi.

Chiều 1/11, Quốc hội dành thời gian thảo luận tại tổ về quy hoạch tổng thể về thủy điện. Các ý kiến của đại biểu tập trung phân tích những bất cập trong định hướng phát triển thủy điện hiện nay như “phát triển nóng”, “phát triển theo phong trào”… Nhiều sự cố thủy điện đã gây thiệt hại nặng nề cho người dân vùng hạ du.

Đại biểu Huỳnh Minh Thiện (TPHCM) hoan nghênh nội dung xem xét quy hoạch tổng thể thủy điện được đưa vào chương trình nghị sự của Quốc hội kỳ này, hoan nghênh Chính phủ đã rà soát, loại bỏ được khỏi quy hoạch trên 400 dự án. Phát triển thủy điện, theo ông Thiện, có nhiều mặt tích cực, nhưng quy hoạch và phát triển thủy điện hiện nay có quá nhiều bất cập. Rừng bị khai thác tràn lan, nhiều nơi khai thác nhiều hơn so với yêu cầu làm thủy điện, nhiều nơi tận dụng khai thác rừng và khai thác luôn các tài nguyên khoáng sản khác. Nhiều thủy điện có chất lượng xây dựng không bảo đảm, đã có trường hợp vỡ đập gây thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân sống trong khu vực thủy điện.

Đại biểu Huỳnh Minh Thiện: “Người dân nơm nớp lo thủy điện xả lũ, nhiều người trắng tay vì xả lũ của thủy điện”.

“Người dân ở hạ lưu thì luôn nơm nớp lo sợ xả lũ của thủy điện. Nhiều người dân miền Trung đã bị trắng tay sau cả đời chắt bóp chỉ vì xả lũ của thủy điện. Đặc biệt, thủy điện lấy 19.000 ha rừng nhưng chỉ trồng bù 735 ha là điều không thể chấp nhận được, giải thích sao với dân? Rừng không có thì gây ra bao nhiêu hệ lụy. Tôi cũng nghi ngờ độ che phủ rừng đạt 44% như Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn báo cáo, vì hậu quả thiên tai hiện nay quá khủng khiếp” – ông Thiện nêu một loạt câu hỏi.

Cùng đoàn TPHCM, đại biểu Nguyễn Văn Minh bức xúc, làm thủy điện như làm phong trào, không có quy hoạch, thích đưa vào thì đưa vào, không thích thì lại đưa ra. Ông Minh phát biểu: “Những con số trong báo cáo của Chính phủ quá nhiều điều phải giật mình. Phải trả lời câu trả lời 20% thủy điện lớn, 55% thủy điện nhỏ chưa có phương án phòng chống lụt bão, lấy gì bảo đảm đang vận hành thì bão lũ xảy ra và ai bảo đảm an toàn của nhân dân”.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hồng Hà cũng lo ngại tình trạng khi mưa bão thủy điện lại xả nước bừa bãi. “Từ lâu đại biểu Quốc hội đã bức xúc về chuyện chủ hồ không phồi hợp với chính quyền địa phương mà tự ý xả lũ gây thiệt hại lớn tài sản, thậm chí cả tính mạng người dân. Cứ để tình trạng này kéo dài mãi là không thể chấp nhận được. Tôi kiến nghị Chính phủ phải tăng cường kiểm tra, còn Quốc hội phải tăng cường giám sát việc xả lũ tránh gây thiệt hại lớn cho dân”, đại biểu Hà bức xúc nói.

Nhiều đại biểu Quốc hội bức xúc tình trạng thủy điện xả lũ bừa bãi

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hà đánh giá việc loại bỏ 424 dự án thủy điện khỏi quy hoạch cũng gây lãng phí lớn. “Lãng phí tiền doanh nghiệp tư nhân cũng là tiền của xã hội. Bộ Công thương có tính đến chuyện này không?”, Đại biểu Hà đặt vấn đề.

Đại biểu Đinh Xuân Thảo cũng cho rằng việc dừng lại các thủy điện không hiệu quả là cần thiết, đặc biệt là việc loại bỏ thủy điện Đồng Nai 6 và 6A ra ngoài quy hoạch. Qua việc này ông Thảo đề nghị phải thận trọng hơn trong việc phát triển thủy điện. Hơn nữa, ông Thảo cũng lưu ý các bên liên quan phải chú ý nhiều hơn ý kiến của nhà khoa học vì trước nay đã được cảnh báo việc phát triển ồ ạt thủy điệm là chỉ chạy theo cái lợi trước mắt mà quyên cái hại lâu dài.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng (đại biểu của tỉnh Hà Tĩnh) tỏ ra rất lo lắng khi 65% công trình thủy điện chưa có quy chế phòng chống lụt bão, rất dễ làm phát sinh ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống nhân dân. “Thủy điện Sông Tranh 2 đến giờ này cũng chưa ai khẳng định an toàn hay chưa? Không có giấy chứng nhận an toàn là không được. Không thể để tình trạng người tháo nước cứ tháo nước, người tích nước cứ tích nước. Cần ban hành quy chế để quản lý. Chính phủ, Bộ Công thương… phải rà lại toàn bộ để người dân yên tâm” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Đại biểu Phạm Huy Hùng nhận thấy báo cáo kết quả rà soát quy hoạch thủy điện chưa chỉ ra đầy đủ những vấn đề liên quan đến thủy điện. “Việc làm thủy điệm bằng mọi giá gây ra hậu quản rất nghiêm trọng. Một số dự án xảy ra sự cố như vụ ở thủy điện Sông Tranh 2 gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân”, Đại biểu Hùng nói. Để xảy ra những sự cố này, Đại biểu Hùng chưa nhận thấy việc quy trách nhiệm rõ ràng cho đơn vị nào đặc biệt là bên quy hoạch và chủ đầu tư.

Thủy điện Ia Krêl 2 (tỉnh Gia Lai) bị vỡ đập cách đây chưa lâu

Đồng quan điểm trên, Đại biểu Nguyễn Phi Thường cũng đưa ra nhận định công tác quy hoạch đang đáng báo động. Đối với thủy điện nhỏ, ông Thường lo ngại công suất không đạt hiệu quả khi hòa vào mạng lưới điện quốc gia. Ông Thường cũng lưu ý nhiều chủ đầu tư lợi dụng việc phát triển thủy điện nhỏ để phá rừng trục lợi trước mắt.

“Phó mặc cho các địa phương mới dẫn đến tình trạng với đập thủy điện. Việc phát triển thủy điện một cách ồ ạt chưa tính toán thấu đáo nó hủy hoại rừng, ảnh hưởng đến người dân trong khu vực như thế nào?”, Đại biểu Nguyễn Phi Thường lo ngại. Ngoài ra, Đại biểu Thường còn lưu ý tiềm năng phát triển thủy điện ngày càng cạn kiệt do vậy đất nước cần tìm hướng phát triển điện năng mới.

Đại biểu Đỗ Văn Đương (TPHCM) tán thành nhận định, thủy điện nhỏ chủ yếu do tư nhân làm, mà tư nhân làm thường chỉ tính đến hiệu quả kinh tế, bỏ qua tác hại môi trường. Dự án kiểu này do chủ tịch UBND tỉnh ký duyệt, nhiều ông cứ mong thu được nhiều ngân sách cho địa phương chứ không quan tâm hậu quả.

Đọc tài liệu, ông Đương cho rằng, các địa bàn làm dự án thủy điện nhỏ kiểu này đều là những cánh rừng già, nhiều gỗ quý. Như vậy, để có được 1MW điện thì phải mất 2ha rừng. Quy hoạch thủy điện, theo ông Đương, phải đặt trong mối quan hệ quy hoạch tổng thể về năng lượng. 815 dự án thủy điện còn lại phải tiếp tục rà soát để loại tiếp.

“Đồng tình là phải loại bỏ các dự án thủy điện, nhưng không chỉ giơ tay đồng ý là xong, phải truy trách nhiệm và làm rõ” – đại biểu Nguyễn Phước Lộc (TPHCM) để cập. Báo cáo thủy điện nêu ra nhiều bất cập, phải loại bỏ hơn 400 dự án ra khỏi quy hoạch nhưng không hề đề cập đến việc xử lý trách nhiệm.

Theo Dantri