Pompeo – người trung thành bên Trump đến phút cuối
Giữa lúc từng thành viên nội các rời đi trong những ngày cuối của Trump tại Nhà Trắng, Ngoại trưởng Mike Pompeo vẫn ở lại.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang hứng chịu cơn thịnh nộ cả trong công chúng lẫn chính quyền, từ đảng Dân chủ đến Cộng hòa, sau khi đám đông ủng hộ ông gây ra vụ bạo loạn ở Đồi Capitol hôm 6/1, giữa phiên kiểm phiếu đại cử tri nhằm xác nhận chiến thắng của Tổng thống đắc cử Joe Biden.
Bộ trưởng Giao thông Mỹ Elaine Chao, vợ của lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, là người đầu tiên trong nội các của Trump từ chức để phản đối vụ bạo loạn, kéo theo một loạt quan chức và cố vấn khác hành động tương tự. Gabriel Noronha, cố vấn thuộc nhóm Hành động Iran của Bộ Ngoại giao Mỹ, thậm chí công khai nói Trump “không còn đủ khả năng cầm quyền và cần ra đi”, sau đó bị sa thải.
Mối quan hệ giữa Trump với Phó tổng thống Mike Pence, người được cho là luôn hết lòng phụng sự ông chủ Nhà Trắng, cũng không còn êm ấm, sau khi Pence từ chối tham gia nỗ lực đảo ngược kết quả bầu cử và xác nhận Biden đắc cử tổng thống hôm 6/1. Theo các nguồn tin, Pence cảm thấy “bị tổn thương” và “khó chịu” vì bị gây áp lực phải thực hiện điều mà ông vốn không có thẩm quyền.
Khi tất cả hầu như đều đã quay lưng với Trump, Ngoại trưởng Pompeo vẫn không né tránh việc đề cập đến Tổng thống. Trong cuộc phỏng vấn hôm 12/1, Pompeo lên án những kẻ gây rối ở tòa nhà quốc hội là “tội phạm” cần bị truy tố, nhưng vẫn dành lời tốt đẹp cho Trump.
Tổng thống Donald Trump (phải) tại lễ tuyên thệ nhậm chức ngoại trưởng của Mike Pompeo ở Bộ Ngoại giao Mỹ hồi tháng 5/2018. Ảnh: AP .
“Lịch sử sẽ chứng minh những điều tốt đẹp mà Tổng thống và chính quyền của chúng tôi đã làm”, Ngoại trưởng Mỹ cho hay, nói thêm rằng “sẽ có những cuốn sách viết về sự thay đổi” mà chính quyền Trump đã tạo ra trên thế giới.
Tương tự nhiều đảng viên Cộng hòa khác, Pompeo không phải người ủng hộ Trump ngay từ đầu. Tuy nhiên, từ khi được Trump bổ nhiệm giữ chức ngoại trưởng sau khoảng thời gian làm giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), Pompeo đã trở thành quan chức hiếm hoi trụ vững trong chính quyền, cư xử cẩn trọng và chưa bao giờ thể hiện mâu thuẫn với Tổng thống.
Những chính sách của Trump đã được Pompeo thúc đẩy, đáng chú ý là sự dẫn dắt của Ngoại trưởng Mỹ trong quá trình đàm phán với Triều Tiên, một trong những thành tựu ngoại giao nổi bật dưới thời Trump. Pompeo cũng nỗ lực ủng hộ Israel nhiệt tình và gây áp lực tối đa lên Iran, những vấn đề chủ chốt khác trong chiến lược đối ngoại của Tổng thống.
Sau khi truyền thông xướng tên Biden là người chiến thắng trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng hồi tháng 11, Pompeo đã gây tranh cãi trong một động thái tỏ ý đứng về phía Trump. Ông từ chối công nhận chiến thắng của Tổng thống đắc cử, đồng thời cam kết về “quá trình chuyển giao suôn sẻ sang nhiệm kỳ thứ hai của chính quyền Trump”.
Video đang HOT
“Chúng tôi sẽ kiểm tất cả phiếu bầu. Thế giới nên tin tưởng rằng quá trình chuyển giao cần thiết, giúp đảm bảo hoạt động và thành công của Bộ Ngoại giao hiện nay, cũng như thành công với tổng thống sẽ nhậm chức vào ngày 20/1, cũng sẽ suôn sẻ”, Pompeo phát biểu trong cuộc họp báo ngày 10/11/2020.
Ngay cả khi tất cả đã được an bài, Pompeo vẫn tiếp tục đưa ra các động thái phù hợp với những mục tiêu Trump theo đuổi, như đưa Cuba trở lại danh sách “nước bảo trợ khủng bố”, hay dỡ bỏ toàn bộ quy tắc hạn chế giao thiệp giữa quan chức Mỹ với đảo Đài Loan, khiến Trung Quốc tức giận. Những diễn biến này có khả năng làm phức tạp chính sách đối ngoại của Biden trong tương lai.
Cách hành động của Pompeo làm dấy lên suy đoán ông có khả năng đang hướng đến cuộc đua vào Nhà Trắng vào năm 2024. Theo giới phê bình, quan chức 57 tuổi này dường như cũng không giấu tham vọng nắm giữ vị trí cao hơn, thể hiện qua việc ông nhấn mạnh niềm tin vào đạo Tin lành nhằm thu hút người ủng hộ.
Trước vụ bạo loạn ở Đồi Capitol, các cuộc khảo sát cho thấy nền tảng ủng hộ Pompeo khá yếu, không đủ sức cạnh tranh vào năm 2024, khi hầu hết đảng viên Cộng hòa vẫn một lòng với Trump. Tuy nhiên, nếu Trump bị truất quyền tái tranh cử, mục tiêu mà phe Dân chủ đang theo đuổi bằng nỗ lực luận tội, hoặc từ chối chạy đua một lần nữa, Pompeo sẽ có vị thế vô cùng thuận lợi, đặc biệt trong bối cảnh Pence trở thành “con dê tế thần” bị đám đông ủng hộ Trump trút giận.
Stephen Walt, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Harvard, nhận định Pompeo giờ đây còn đảm nhiệm vai trò gây ảnh hưởng trên mạng xã hội, nơi Trump đã bị cấm cửa.
Tuy nhiên, chuyên gia lưu ý Ngoại trưởng Mỹ có nguy cơ “tự đập lưng”, gây ác cảm với các nhà ngoại giao cả trong và ngoài nước, nếu tiếp tục hậu thuẫn Trump.
Trump 'né tránh thực tại' hậu bạo loạn Đồi Capitol
Chỉ sau khi những thiệt hại tại Đồi Capitol trở nên rõ ràng và hàng loạt nghị sĩ kêu gọi lập tức bãi nhiệm ông, Tổng thống Trump mới chấp nhận sự thật.
"Quốc hội đã xác nhận kết quả", Trump nói trong video được ghi hình tại Nhà Trắng hôm 7/1. "Một chính quyền mới sẽ lên điều hành vào ngày 20/1. Giờ đây, tôi muốn tập trung vào đảm bảo quá trình chuyển giao quyền lực diễn ra suôn sẻ, liền mạch và có trật tự. Đây là thời khắc của hàn gắn và hòa giải".
Trump vẫn không nhận thua nhưng đây dường như là phát ngôn rõ ràng nhất cho thấy ông đã sẵn sàng ra đi.
Tổng thống Trump tại một cuộc họp báo ở Nhà Trắng hồi tháng 4 năm ngoái. Ảnh: AFP.
"Chiến dịch của tôi đã theo đuổi mạnh mẽ mọi con đường hợp pháp để thách thức kết quả bầu cử", Trump nói. "Mục tiêu duy nhất tôi hướng đến là đảm bảo tính toàn vẹn của những lá phiếu. Làm vậy, tôi muốn đấu tranh bảo vệ nền dân chủ Mỹ".
Theo giới quan sát, thông điệp này của Trump được đưa ra quá muộn màng do Trump cố tình chối bỏ thực tại và ông chỉ đề cập đến sự hòa giải sau khi nhận ra hậu quả pháp lý, chính trị từ các hành động, lời nói của mình.
Theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề, khi đám đông ủng hộ Tổng thống Trump vượt qua rào chắn, xâm chiếm tòa nhà quốc hội, ông đã không trao đổi với lãnh đạo Lầu Năm Góc về khả năng điều động Vệ binh Quốc gia hỗ trợ cảnh sát Đồi Capitol.
Tình thế đó buộc Phó tổng thống Mike Pence phải liên hệ trực tiếp với quyền bộ trưởng quốc phòng Christopher C. Miller và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark A. Milley cùng Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Charles E. Schumer và lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell, liên quan đến tình hình bất ổn tại Đồi Capitol và phương án triển khai Vệ binh Quốc gia để hỗ trợ cảnh sát quốc hội "dẹp loạn".
Theo một nguồn tin, Tổng thống Trump "hoàn toàn không quan tâm", ngay cả khi an nguy của Phó tổng thống Pence và gia đình tại nghị trường quốc hội đang bị đe dọa. "Ông ấy không tỏ ra muốn liên lạc với họ", người này nói thêm.
Những người xung quanh Tổng thống cho biết họ cảm thấy ông luôn ở trong trạng thái chông chênh, dễ giận dữ. "Nhiều người không muốn nói chuyện với ông ấy", một quan chức cấp cao chính quyền cho hay. "Tổng thống luôn ở trong tâm trạng tồi tệ và có xu hướng tự vệ. Mọi người đều hiểu rằng giao tiếp với ông là một sai lầm khủng khiếp".
Trump dành cả buổi chiều và buổi tối ngày 6/1 thu mình trong Nhà Trắng và chỉ lắng nghe một nhóm nhỏ phụ tá trung thành, bao gồm Chánh văn phòng Mark Meadows, Phó chánh văn phòng Dan Scavino, Giám đốc nhân sự Johnny McEntee và cố vấn chính sách Stephen Miller.
Tổng thống Trump "đang có tâm lý trốn tránh, thực sự như vậy", một cố vấn thân cận với ông tiết lộ.
Trong suốt thời gian cuộc bạo loạn Đồi Capitol diễn ra, các cố vấn cho hay Trump đã từ chối yêu cầu của họ về việc lên án những kẻ bạo động, nhưng từ chối đưa ra lý do.
"Ngài ấy liên tục nói 'Đa số họ đều ôn hòa. Thế còn những cuộc bạo động hồi mùa hè thì sao? Phía bên kia thì sao? Chẳng ai quan tâm khi họ bạo loạn. Người dân của tôi đều ôn hòa, họ không hề côn đồ'", một quan chức chính quyền thuật lại cuộc trò chuyện với Trump.
Một số trợ lý cảm thấy thất vọng khi Trump quá chậm trễ trong việc đưa ra lời kêu gọi những người ủng hộ ông rời Đồi Capitol và họ tin rằng điều này sẽ gây ra thiệt hại không thể sửa chữa cho nhiệm kỳ tổng thống cũng như di sản của ông.
Các cố vấn cùng hàng loạt nhà lập pháp đã cầu xin Trump kêu gọi đám đông ngừng cuộc bạo loạn. Một số cựu trợ lý lặp lại lời cầu xin đó trên Twitter, gắn kèm tên Tổng thống với hy vọng ông có thể đọc tin nhắn của họ.
Các cố vấn Nhà Trắng đã cố gắng thuyết phục Trump gọi cho kênh Fox News, nhưng ông từ chối. Ông ban đầu không muốn nói bất cứ điều gì, nhưng về sau đã đồng ý đăng những dòng tweet. Họ lên phương án ghi hình một video, trong đó Trump đưa ra các thông điệp xoa dịu công chúng và Tổng thống đồng ý đăng lên Twitter.
Tuy nhiên, ông lại phá vỡ kịch bản bằng cách lồng vào dòng tweet những cáo buộc về gian lận bầu cử, điều mà các cố vấn khuyên ông không nên làm. Twitter sau đó khóa tài khoản, khiến Tổng thống giận dữ.
Dường như để quên đi thực tại, một ngày sau bạo loạn, Tổng thống Trump đã cố gắng khắc họa một hình ảnh bình thường, theo bình luận viên Betsy Klein từ CNN.
Hôm 7/1, ông tổ chức lễ trao Huân chương Tự do Tổng thống cho tay golf Annika Sorenstam và Gary Player và cố vận động viên golf Olympic Babe Didrikson Zaharias.
Cùng ngày, ông gọi điện đến cuộc họp của Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa, trò chuyện ngắn gọn với các thành viên mà không đề cập tới sự việc ngày 6/1.
Dù vậy, Trump không thể chối bỏ một thực tế là nền tảng ủng hộ ông đang ngày càng bị xói mòn nghiêm trọng.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell đã nói với các thượng nghị sĩ và những người thân tín khác rằng ông không có kế hoạch nói chuyện lại với Tổng thống Trump.
Thậm chí thượng nghị sĩ Cộng hòa bang Nam Carolina Lindsey O. Graham, một trong những đồng minh trung thành, bạn chơi golf thân thiết nhất với Trump, cũng quyết định rời xa Tổng thống.
"Khi đề cập đến trách nhiệm, Tổng thống cần hiểu rằng những hành động của ông ấy chính là vấn đề, không phải giải pháp", Graham nói tại một cuộc họp báo ngày 7/1.
Phát biểu tại phiên họp của Thượng viện tối 6/1, Graham cũng thẳng thừng thể hiện thái độ "quay ngoắt" với Tổng thống. "Tôi và Trump, chúng tôi từng có mối quan hệ tốt. Tôi ghét phải làm điều này, nhưng tất cả những gì tôi có thể nói là hãy loại tôi ra. Đã quá đủ rồi", ông tuyên bố.
Quốc hội Mỹ họp trở lại sau bạo loạn đồi Capitol Việc kiểm phiếu đại cử tri đã được nối lại, các kế hoạch phản đối trước đó của những nghị sỹ ủng hộ Trump cũng thay đổi. Nghị sĩ lưỡng đảng tiếp tục kiểm phiếu đại cử tri trong phiên họp chung ngày 6/1, vài giờ sau khi đám đông ủng hộ Tổng thống Donald Trump xông vào đồi Capitol, khiến một phụ...