Phòng trừ sâu keo mùa thu

Mặc dù mới xuất hiện ở nước ta từ đầu tháng 4, nhưng đến nay, sâu keo mùa thu đã gây ảnh hưởng đến khoảng 40 tỉnh, thành phố trên cả nước. Đối tượng gây hại chủ yếu là cây ngô, diện tích ngô bị nhiễm hiện lên tới gần 15.000 ha.

Dự báo trong thời gian tới, loài sâu này tiếp tục phát sinh gây hại trên diện rộng, người dân sẽ phải chịu cảnh thất thu lớn nếu không có giải pháp phòng, trừ kịp thời, hiệu quả.

Nhiều diện tích ngô của nông dân ở Đồng Nai bị sâu keo mùa thu phá hoại.

Bùng phát trên diện rộng

Hai khu vực có diện tích nhiễm sâu keo mùa thu lớn nhất cả nước là Bắc Bộ và Nam Trung Bộ – Tây Nguyên, chiếm hơn 94% tổng diện tích bị nhiễm. Cụ thể, tính đến ngày 12-7, các tỉnh phía bắc (tính từ Ninh Bình trở ra) diện tích nhiễm toàn vùng là 7.053 ha. Phân bố ở 13 tỉnh, thành phố gồm: Sơn La, Điện Biên, Phú Thọ, Yên Bái, Hà Nội, Hà Nam, Thái Bình, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Lai Châu, Lào Cai, Hòa Bình, Cao Bằng. Tại khu vực duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cũng có tới 6.985 ha ngô nhiễm sâu keo mùa thu, phân bố ở 12 tỉnh: Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng, Đác Lắc, Đác Nông. Riêng tại tỉnh Gia Lai, đến nay đã có gần 5.000 ha ngô nhiễm sâu. Tại các tỉnh Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long, sâu keo xuất hiện và gây ảnh hưởng khoảng 519 ha ngô. Phân bố ở chín tỉnh: Đồng Nai, Tiền Giang, An Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Long An, Bạc Liêu, Trà Vinh, Sóc Trăng và Vĩnh Long.

Hiện nay, các hộ trồng ngô tại tỉnh Đồng Nai rất lo lắng khi nhiều diện tích ngô bị sâu keo mùa thu phá hoại. Một tháng trở lại đây, ruộng ngô gần 1 ha của anh Nguyễn Bá Hồng (xã Xuân Đông, huyện Cẩm Mỹ) bị thiệt hại nặng. Anh Hồng cho biết: “Tôi trồng ngô đã nhiều năm nhưng chưa bao giờ thấy loài sâu này, chỉ có năm nay mới thấy xuất hiện. Loài sâu này cắn phá rất nhanh, nhất là ở các ruộng ngô từ 10 đến 35 ngày tuổi, chúng thường ăn cụt đọt ngô, làm cây không phát triển, ra trái được”. Cạnh vườn ngô nhà anh Hồng là năm sào ngô của hộ anh Nguyễn Minh Thiện. “Tôi quan sát nhiều ngày qua thấy sâu keo lây lan nhanh, chỉ sau một đêm là có thêm ruộng ngô mới bị sâu cắn phá. Do mới xuất hiện cho nên tôi cũng như nhiều hộ trồng ngô ở địa phương không biết dùng thuốc gì để diệt” – anh Thiện than thở. Không chỉ riêng huyện Cẩm Mỹ, sâu keo mùa thu đã xuất hiện, tàn phá nhiều diện tích trồng ngô của nông dân các huyện khác như Tân Phú, Định Quán, Thống Nhất, Xuân Lộc, Trảng Bom. Trưởng trạm Kiểm dịch thực vật tỉnh Đồng Nai Nguyễn Tràng Thịnh cho biết, sâu keo mùa thu bắt đầu xuất hiện và tàn phá cây ngô trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ đầu tháng 4. ến nay, đã có hơn 405 ha ngô của người dân bị loài sâu này phá hoại.

Theo đánh giá của Cục Bảo vệ thực vật (BVTV), sâu keo mùa thu có nhiều độ tuổi khác nhau, từ tuổi 1 đến 6, song các thuốc BVTV chỉ có hiệu quả cao đối với sâu keo mùa thu ở giai đoạn tuổi 1 đến 2. Trong khi sâu keo trưởng thành có thời gian sống khá dài, đẻ trứng rải trong khoảng hai tuần khiến trứng nở rải rác, do vậy trong cùng thời điểm sâu non nhưng có nhiều độ tuổi khác nhau dẫn đến hiệu quả của thuốc bị giảm. Ngoài ra, ở một số địa phương có địa hình đồi núi, độ dốc lớn hoặc xa nguồn nước rất khó khăn cho việc phun trừ bằng thuốc BVTV hóa học. Thời vụ trồng ngô kéo dài, liên tục xuống giống, ở vùng đồng bằng, ngô sinh trưởng quanh năm tạo điều kiện cho nguồn sâu keo mùa thu lây lan từ vụ trước sang vụ sau.

Sớm có giải pháp căn cơ

Theo dự báo của Cục BVTV, hiện nay, ngô hè thu chủ yếu đang ở giai đoạn ngô non, là giai đoạn mẫn cảm nhất với sâu keo mùa thu. Cuối tháng 9, đầu tháng 10 là thời điểm ngô đông sớm sẽ xuống giống, khả năng cao sẽ tiếp tục bị sâu keo mùa thu gây hại.

Mặc dù sâu keo mùa thu sống khỏe, lây lan nhanh, sức tàn phá ghê gớm nhưng nếu kịp thời phát hiện, nhất là giai đoạn tuổi sâu còn nhỏ thì việc phòng, trừ sẽ dễ dàng hơn. Chính vì điều này mà công tác dự báo có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc phòng, trừ sâu keo mùa thu. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) tỉnh Đồng Nai, do chưa tìm ra loại thuốc đặc trị sâu keo mùa thu, cho nên ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo người dân phải thường xuyên thăm đồng, nhất là giai đoạn cây ngô từ ba đến bảy lá, khi có sâu thì bắt sâu trưởng thành và ngắt ổ trứng. Cùng với đó, nông dân cần làm sạch cỏ dại chung quanh để hạn chế nơi sâu non trú ẩn; làm đất, phơi đất, diệt nhộng trong đất…

Trước mắt, để hạn chế sự lây lan của sâu keo mùa thu, đối với các diện tích nhiễm nặng, không có khả năng phục hồi, các địa phương cần tổ chức phá bỏ, làm thức ăn cho gia súc, gia cầm, sẽ triệt tiêu được một lượng lớn trứng và sâu non. Tuy nhiên, cách làm này vẫn sẽ còn tàn dư trên đồng ruộng, chính vì vậy cần có phương án xử lý đất, tránh trường hợp sâu còn tồn tại dưới dạng trứng và lây lan sang các vụ sau. Về lâu dài, cơ quan chức năng cần nghiên cứu, chọn tạo và khuyến cáo người dân sử dụng các loại giống ít bị ảnh hưởng bởi sâu keo mùa thu. Ngoài ra, các địa phương cần khuyến cáo ngươi dân đồng loạt xuống giống để dễ dàng xử lý khi có dịch bệnh; xử lý đất trước khi xuống giống vụ mới; phối hợp cùng các viện nghiên cứu tổ chức tập huấn cho nông dân; nghiên cứu thêm ngoài cây ngô, sâu keo còn gây hại trên các loại cây trồng nào khác để sớm có phương án xử lý, phòng trừ.

Phát biểu ý kiến tại hội nghị tăng cường công tác chỉ đạo phòng, chống sâu keo mùa thu tại các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên diễn ra mới đây tại tỉnh Gia Lai, Thứ trưởng NN và PTNT Lê Quốc Doanh cho rằng, các địa phương cần tập trung tuyên truyền để các cấp chính quyền và người dân nhận thức được mức độ nguy hiểm của loài sâu hại này. Các đơn vị của Bộ cần tiếp tục hoàn thiện các thí nghiệm, thực nghiệm, đánh giá tình hình thực tế tại các địa phương cũng như hoàn thiện các loại thuốc BVTV để khuyến cáo ngươi dân sử dụng. Hiện, thí nghiệm bước đầu dùng bả sinh học đã cho hiệu quả. Do vậy, phải sớm hoàn thiện, nghiên cứu một quy trình sử dụng cũng như mật độ đặt bả trên các ruộng ngô và nhanh chóng khuyến cáo giải pháp này cho người dân, vì đây là giải pháp vừa hiệu quả, vừa an toàn cho môi trường. Đồng thời, Cục BVTV cần sớm thành lập Ban chỉ đạo; Bộ NN và PTNT cũng sẽ thành lập Tổ công tác như đã từng làm với bệnh khảm lá sắn, bệnh tiêu chết nhanh, chết chậm để sớm đưa ra phương án xử lý sâu keo mùa thu hiệu quả.

BÀI VÀ ẢNH: ANH THƯ, THIÊN VƯƠNG

Theo NDĐT