Phố cổ Lệ Giang, điển hình của du lịch bền vững

Được UNESCO ghi vào danh mục Di sản thế giới từ năm 1997, đến nay cảnh quan khu phố cổ Lệ Giang (Vân Nam, Trung Quốc) vẫn được gìn giữ một cách chân thực.

Đây được coi là một trong những điển hình về phát triển du lịch hài hòa và bền vững tại một khu phố cổ nơi vẫn còn người dân sinh sống.

Khu phố cổ Lệ Giang nằm trên vùng cao nguyên ở độ cao 2.400 mét ở Vân Nam, Trung Quốc. Khu vực di sản bao gồm 3 thành phần tách biệt là: Đại Nghiên cổ trấn (Dayan), Bạch Sa cổ trấn (Baisha) và Thúc Hà cổ trấn (Shuhe).

Những khu vực này được UNESCO ghi vào danh mục Di sản thế giới từ năm 1997. Tại phố cổ Lệ Giang, cảnh quan vẫn được gìn giữ một cách hiệu quả và chân thực. Kiến trúc tại đây nổi bật nhờ sự pha trộn của nhiều nền văn hóa đã kết hợp với nhau qua nhiều thế kỷ.

Lệ Giang cũng sở hữu một hệ thống cấp nước cổ xưa rất phức tạp và khéo léo vẫn hoạt động hiệu quả cho đến ngày nay.

Trong đó Đại Nghiên cổ trấn là khu vực quen thuộc nhất với du khách, thường là điểm check-in không thể thiếu trong tour Lệ Giang. Vị trí gần trung tâm mua sắm và lưu trú cũng giúp Đại Nghiên cổ trấn thu hút lượng khách du lịch nhiều hơn 2 khu phố cổ còn lại.

Được hình thành từ thời Nhà Minh, Đại Nghiên cổ trấn vẫn còn lưu giữ nhiều di tích lâu đời. Vô số ngôi nhà hai tầng, mái ngói, khung gỗ kết hợp các yếu tố kiến trúc và trang trí của các nền văn hóa khác nhau.

Bạch Sa cổ trấn (trong ảnh) được thành lập trước đó vào thời nhà Tống và nhà Nguyên, nằm cách Đại Nghiên cổ trấn 8km về phía Bắc. Thúc Hà cổ trấn nằm cách Đại Nghiên cổ trấn 4km về phía Tây Bắc cũng là những điểm tham quan đáng chú ý.

Từ thế kỷ 12, phố cổ Lệ Giang là trung tâm phân phối hàng hóa quan trọng cho tuyến thương mại giữa Tứ Xuyên, Vân Nam và Tây Tạng, đồng thời là nơi Con đường tơ lụa ở phía Nam nối với tuyến Trà mã đạo (Trà và Ngựa) thời kỳ cổ đại. Phố cổ Lệ Giang đã từng là một trung tâm quan trọng về giao lưu kinh tế và văn hóa giữa các nhóm dân tộc khác nhau như Nạp Tây (Naxi), Hán, Tạng…

Ngày nay du khách đến thăm các cổ trấn tại Lệ Giang để được chứng kiến một không gian sống hài hòa. Những khu dân cư được xây dựng vừa phải, phù hợp với cảnh quan chung mà vẫn đủ tiện nghi. Môi trường sống dễ chịu, kết hợp với nét văn hóa bản địa, nghệ thuật dân gian mang phong cách độc đáo.

Đến phố cổ ở Lệ Giang, du khách vẫn quan sát được cuộc sống thường ngày của người dân bản địa. Không có những tiếng ồn của xe cộ hay âm thanh chát chúa từ loa công suất lớn, chỉ nghe văng vẳng đâu đó những bài hát nhẹ nhàng kết hợp với tiếng ghi-ta tại các quán cả phê.

Hệ thống nước đóng một vai trò quan trọng trong phong cách kiến trúc, bố cục và cảnh quan đô thị độc đáo của Đại Nghiên cổ trấn, khi đường phố chính và các con hẻm nhỏ hướng ra các kênh đào. Nhiều nhà ở và cây cầu được xây dựng bắc qua các kênh đào một cách hài hòa.

Theo UNESCO, các khu vực Đại Nghiên, Bạch Sa và Thúc Hà mà gọi chung là phố cổ Lệ Giang vẫn giữ nguyên bố cục tổng thể, hình thái đô thị, cảnh quan đường phố và phong cách kiến trúc của các triều đại phong kiến Trung Quốc, bất chấp các biến động trong lịch sử.

Những ngọn núi ở khu vực xung quanh Phố cổ Lệ Giang cũng được bảo tồn tốt. Trong đó có núi tuyết Ngọc Long (Ngọc Long Tuyết Sơn) nằm cách trung tâm Lệ Giang khoảng 1 tiếng chạy xe. Hệ thống núi này có nhiều đỉnh núi cao trên 5.000m, quanh năm tuyết phủ. Vì dãy núi rất lớn nên nhiều điểm có cáp treo, điểm lên cao nhất là hơn 4.506 mét và được coi là cáp treo đạt độ cao cao nhất Trung Quốc hiện nay.

Các di sản phi vật thể tại Lệ Giang bao gồm văn hóa Đông Ba, bản sắc người Nạp Tây và kỹ năng xây dựng khu nhà truyền thống ở phố cổ Lệ Giang đã được kế thừa và phát huy cùng với sự phát triển của xã hội. Những nét văn hóa này được thể hiện rõ hơn qua show nghệ thuật “Ấn tượng Lệ Giang” dưới chân núi tuyết Ngọc Long, khi các diễn viên chủ yếu là người dân địa phương biểu diễn phục vụ du khách.

Để bảo vệ và quản lý, phố cổ Lệ Giang đã tuân thủ nghiêm ngặt các quy định cấp quốc gia và cấp địa phương về bảo vệ di tích văn hóa, bảo vệ các thành phố, thị trấn lịch sử và văn hóa nổi tiếng.

Buổi tối tại Đại Nghiên cổ trấn vẫn sôi động và tấp nập du khách. Những loại hình dịch vụ gây tiếng ồn, như quán bar, nhạc sống… được tập trung tại một khu vực riêng, cách xa các không gian tĩnh lặng khác. Một số hàng quán ở phố cổ Lệ Giang có thể phục vụ khách hàng đến tận 3h sáng.

Những năm gần đây, cơ quan các cấp tại Trung Quốc về quản lý và bảo vệ một Di sản thế giới như Lệ Giang đã thực hiện nhiều biện pháp, trong đó có phản ứng tích cực với hoạt động giám sát của Ủy ban Di sản Thế giới (WHC), thực hiện nghiêm túc các quyết định của WHC, đồng thời tham vấn tổ chức chuyên môn và chuyên gia để bổ sung nghiên cứu về Giá trị nổi bật toàn cầu của phố cổ Lệ Giang.

Các công trình lịch sử như Vạn Cổ Lầu (trong ảnh) hay không gian cây xanh đều được gìn giữ nghiêm túc. Cơ quan chức năng tại Trung Quốc cũng tăng cường kiểm soát và quản lý việc phát triển du lịch và thương mại ở khu vực xung quanh di sản bằng cách điều chỉnh khu vực được bảo vệ. Việc ranh giới di sản và vùng đệm tại phố cổ Lệ Giang đang trong quá trình sửa đổi để bảo vệ tốt hơn Giá trị nổi bật toàn cầu của di sản này.