Phim Ký sự khám phá – Vòng quanh thế giới, trở về Việt Nam

Trải qua thời gian hình thành và phát triển, dòng phim Ký sự khám phá ngày càng tạo được dấu ấn mạnh mẽ đối với công chúng.

Nhìn ra thế giới

Bất cứ ai từng ngồi hàng giờ trước màn hình để theo dõi kênh truyền hình Discovery hay National Georaphic đều có thể lý giải được sức hấp dẫn của cái gọi là khám phá, tìm hiểu. Vũ trụ, thiên nhiên ẩn chứa vô vàn những câu chuyện kỳ thú mà con người chưa biết và luôn muốn được biết. Làm thỏa mãn những mong muốn đó của con người chính là nét ưu việt của thể loại phim ký sự khám phá – dòng phim có những đặc trưng riêng, được ví như những kho báu hình ảnh có thể lưu giữ cho các thế hệ mai sau.

Một đoàn làm phim Ký sự về địa lý biến đổi khí hậu của kênh National Geographic Channel

Không có mục đích nào khác ngoài việc tập trung vào yếu tố cốt lõi là làm thỏa mãn sự tò mò của người xem, đến cùng với cảm giác ngạc nhiên và thích thú, tất cả các phim ký sự khám phá của hai kênh truyền hình nổi tiếng Discovery Channel và National Geographic Channel đã làm tốt một điều: chuyển tải thông tin bằng phương pháp giải trí. Trong đó, người xem có cảm giác, bản thân những người làm phim chính là các nhà mạo hiểm thực thụ khi leo lên những vách núi cao hàng ngàn mét so với mực nước biển, hay chinh phục những vùng rừng rậm hoang sơ nơi có những thác nước và những dòng sông hiểm trở. Họ cũng giống như những nhà điều tra thông thái khi làm loạt phim ký sự về các vụ giết người hàng loạt bí ẩn, một vùng đất chết bị ám ảnh bởi các lời nguyền hay là các các nhà khoa học chinh phục đáy đại dương và thậm chí đủ rảnh để tìm ra ai là người đã nói thế giới sẽ kết thúc vào năm 2012.

Ký sự khám phá của Bear Grylls trong chương trình Man Vs Wild trên kênh Discovery Channel đã khiến khán giả không thể rời mắt

Với phương châm, đó là những câu chuyện hay nhất và tuyệt vời nhất, các series phim ký sự khám phá phát sóng trên 2 kênh truyền hình này đã đem đến cho người xem một sự trải nghiệm chân thực về các hiện tượng thiên nhiên kỳ thú cũng như các lĩnh vực khoa học, công nghệ, phiêu lưu. Tất cả đều được lý giải thông qua các câu hỏi To chừng nào? Cao bao nhiêu? Nhanh như thế nào?… Về phương pháp làm phim, đa số các phim ký sự này đều sử dụng đến các phương tiện hiện đại để tìm kiếm và tiếp cận với những gì thuộc về nguyên bản, qua đó kể những câu chuyện về chủ đề chính. Các nhà làm phim đều hiểu rằng, người xem ký sự khám phá là những khán giả sành điệu. Họ mong đợi các chương trình mang tính giải trí và lồng ghép và đó những bức thông điệp về khoa học thông qua những thước phim đậm chất phiêu lưu như trong các phim điện ảnh hành động bom tấn.

DVD Ký sự Tân Đảo của HTV cũng được phát tán rộng rãi đến người xem

Phim ký sự Việt Nam: Đi và Ghi (Chép)

Có thể nói rằng, hiện nay khi gameshow trở nên bão hòa, truyền hình thực tế khiến người xem thấy nhàm chán thì ký sự khám phá – một thể loại phim không mới của thế giới – bắt đầu lên ngôi ở Việt Nam. Ngược dòng thời gian 8 năm về trước, 70 tập phim Mekong ký sự do hãng phim TFS sản xuất đã làm nên dấu ấn đặc biệt cho thể loại phim ký sự khám phá “made in Vietnam” để rồi từ đó đến nay, hàng loạt phim ký sự về các dòng sông, các vùng đất địa linh nhân kiệt lần lượt được giới thiệu đã thực sự khắc họa bức tranh tương đối trọn vẹn về phim ký sự dành cho khán giả Việt do chính người Việt Nam thực hiện. Có thể kể đến như Sông Đà ký sự, Sông Hồng ký sự, Ký sự Sông Hằng, Ký sự Thăng Long, Ký sự Amazon, Ký sự Tân Đảo… Cùng với đó, TFS không còn là đơn vị độc quyền làm phim ký sự khám phá, rất nhiều công ty, hãng phim tư nhân đã quyết định dốc tiền bạc, nhân sự vào lãnh địa mới này. Tuy nhiên, ngoài một số phim, chủ yếu là nói về các vùng đất mới bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, gây được chú ý bởi yếu tố ngoại mới lạ: Huyền bí sông Hằng, Ký sự Amazon, Ký sự Tân Đảo đa số các phim đã đi theo lối mòn: tận dụng hình ảnh sẵn có của thiên nhiên cùng với lời giới thiệu kiểu du lịch qua màn ảnh nhỏ sau đó làm thành một tập phim. Nguyên do có lẽ do sự bùng nổ về số lượng phim ký sự khám phá, bản thân các hãng phim chạy đua về thời gian lên sóng nên nên có những phim giống như là truyền hình thực tế đi đến đâu, dựng và phát ngay tại chỗ, ngay trong ngày không tránh khỏi lỗi và sơ sài.

Cảnh làm phim Ký sự nước Lào

Ngoài ra, không thể kể đến nguyên do, đa số các hãng phim làm ký sự khám phá chỉ với mục đích tạo dựng uy tín và mở rộng đối tác bởi lẽ nhìn từ thực tế làm phim ký sự vừa khó, vừa vất vả, tốn kém thời gian và hầu như không có lãi. Ngoài Mekong ký sự bán được một số lượng lớn, chủ yếu các phim ký sự sau này sản xuất chỉ để phát sóng trên truyền hình. Cũng sau Mekong ký sự, các bộ phim mới được hình thành dạng giới thiệu ghi chép đều na ná nhau, không có gì mới, đều rất lan man và nặng về giới thiệu đến người xem. Nội dung thường giống một cẩm nang chỉ dẫn du lịch đường xa, nếu không thì cũng nặng tính đối ngoại. Ví dụ như các tập phim giới thiệu Hệ thống khách sạn của người Việt ở Lào hay nói về Tình sâu hơn nước Hồng Hà – Cửu Long (thuộc series phim Ký sự nước Lào do đài THVN sản xuất).

Cảnh trong phim HUyền bí sông Hằng

Với thể loại phim Ký sự khám phá thì đi cũng như di chuyển là một yếu tố quyết định thành công. Nhưng đi đến vùng đất mình chưa từng biết nó sẽ như thế nào, thậm chí chưa có nhiều bằng chứng cho thấy sự tồn tại của sự sống quả là một thử thách không nhỏ đối với những người làm ký sự khám phá. Vậy nên, một kịch bản thay đổi gần như toàn bộ so với dự kiến ban đầu, một lịch trình ít khi khớp với sự tính toán của con người là điều đương nhiên xảy ra. Đó cũng là một trong những lý do khiến phim ký sự Việt còn nhiều hạn chế nhưng đồng thời cũng là động lực để các nhà làm phim chinh phục và khám phá theo đúng nghĩa của những từ này.

Theo TGĐA