Phim Cult trong điện ảnh và những điều chưa chắc bạn đã biết

Âm thầm, nhẹ nhàng len lỏi vào ngóc ngách của điện ảnh, không rầm rộ, nhưng một khi đã người ta ngoái nhìn thì hình ảnh sẽ in đậm vào trong trí óc, đó chính là phim Cult. Hôm nay đẹp trời, Moveek mời bạn cùng tìm hiểu về thể loại phim rất thú vị này nhé.

Lịch sử phim Cult

Phim Cult hay phim Thiêng, là một thể loại phim có cộng đồng hâm mộ/tín đồ cực kỳ vững chắc trong thế giới điện ảnh nói riêng và phim ảnh nói chung (được gọi là Cult Followers). Thời kỳ đầu, phim Cult thường được dùng để chỉ các bộ phim gây tranh cãi trong lịch sử, nhưng vẫn lôi kéo được một lượng fan trung thành, lưu trữ và nhớ đến. Sau này khi xem lại những bộ phim này, nhiều tác phẩm đã được xét lại và đưa lên hàng kinh điển như The Shining, Blade Runner 1984…

Blade Runner 2049 – Phim Cult rất hay nhưng đáng tiếc không được khán giả chú ý nhiều. (Variety)

Phim Cult từng có một khoảng thời gian hoàng kim vào những năm 1970, trở thành món lợi nhuận cao cho các nhà làm phim Hollywood. Sử dụng từ Cult vô tội vạ và gắn mác Cult cho bất cứ bộ phim nào có chút kỳ dị khiến người yêu phim Cult phẫn nộ. Khi nền công nghiệp phim ảnh càng lúc càng thay đổi, song song đó là sự phát triển của rạp phim, mạng internet… người ta cho rằng phim Cult đã chết. Tuy nhiên, có vẻ như phim Cult vẫn đang sống, len lỏi trong nền điện ảnh ngày nay, không đi chung đường với Hollywood nhưng phim Cult luôn khiến người ta phải ngoái nhìn.

Fight Club – Phim kinh điển một thời mang nhiều thông điệp xã hội. (IMDb)

Đặc điểm của phim Cult và phân loại

Một bộ phim được gắn mác Cult thông thường không theo tiêu chuẩn chính thống và dám thể hiện những gì mà một bộ phim đại chúng không dám thể hiện. Bạo lực, tình dục, máu me, nhiều biểu tượng, hình ảnh gợi dục, chết chóc… là những yếu tố thường thấy trong một phim Cult. Thêm nữa là phim Cult thường rất khó hiểu (tuy nhiên, cũng có nhiều phim khá dễ hiểu và không phải phim nào khó hiểu cũng có thể được coi là phim Cult), nhịp phim chậm, nhiều hình ảnh, màu sắc và rất kén khán giả.

Phim Cult nói chung

Phim Cult có phim hay, có phim dở, có phim không làm ra tiền nhưng cũng có phim rất thành công cả về phê bình lẫn thương mại. Đa phần phim Cult đều là phim có kinh phí thấp nên được thực hiện bởi các studio độc lập, không nhiều người hoặc chưa nhiều người biết đến. Studio A24 hiện nay là một trong số ít các studio độc lập có các phim Cult rất hay và đang dần trở thành một trong các studio được giới phê bình rất yêu thích.

Phim của A24 – Tương lai Hollywood

A24 mặc dù mới thành lập cách đây 6 năm, nhưng đã nắm trong tay nhiều bộ phim chất lượng như Hereditary, The Witch, Room, Under the Skin, Lady Bird…

Phim Cult Classic

Pulp Fiction – Một trong những phim Cult nổi tiếng của đạo diễn Quentin Tarantino. (IMDb)

Có những phim Cult ban đầu chỉ chiếu giới hạn ở một số rạp, tuy nhiên, sau hiệu ứng truyền miệng, phim được nhiều người biết đến và yêu thích, kể cả đó có phải là một Cult Follower hay không. Các phim thế này được gọi là phim Cult Classic. Các phim Cult Classic tiêu biểu có thể kể đến như Pulp Fiction, Kill Bill, Scarface, Texas Chainsaw Massacre, The Nightmare Before Christmas, Evil Dead… Nhiều phim Cult có tiềm năng trở thành kinh điển và chuẩn mực đánh giá cho nhiều phim sau này.

Phim Cult Blockbuster

Cult Blockbuster là khái niệm mới được đưa vào khoảng thời gian sau, chỉ những bộ phim Cult kinh phí lớn, trở thành bom tấn. Thông thường Cult Blockbuster có nhiều phần và tạo thành một tiểu văn hóa, các hình ảnh nhân vật, phân cảnh, câu nói trong phim được lưu trữ và sử dụng nhằm chế ảnh, lưu truyền trên mạng… nếu không theo dõi từ đầu thì rất khó có thể gia nhập cộng đồng tiểu văn hóa của các phim này. Các phim có thể được coi là Cult Blockbuster tiêu biểu có thể kể đến như Star Wars, The Lord of the Ring, Harry Potter…

Đối nghịch với dòng phim Cult?

Đối nghịch với dòng phim Cult là phim Paracinema hay còn gọi là Mainstream. Phim Mainstream do các hãng lớn thực hiện và được quảng bá rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. Phim Mainstream thường phải theo một chuẩn mực nào đó có phần chính thống, ngược lại với phim Cult. Mặc dù các phim rating R như Deadpool chẳng hạn vẫn có khá nhiều máu me, cảnh nóng… nhưng không được coi là phim Cult bởi nó vẫn theo hướng giới hạn và chuẩn mực nhất định. Chẳng hạn như các tình tiết phải có logic, phải nối tiếp nhau sao cho khán giả có thể dễ dàng hiểu được.

Texas Chainsaw Massacre – Phim Cult kinh dị hay thực sự vượt khỏi tiêu chuẩn của một phim kinh dị thông thường. (IMDb)

Tuy nhiên, phim Cult có thể vượt qua những chuẩn thông thường này, các tình tiết trong phim có thể cực kỳ phi logic mà nếu hiểu theo cách nghĩ thông thường, bạn sẽ thấy bộ phim chẳng có ý nghĩa gì cả. Nhưng nếu nhìn sâu vào lớp nghĩa ở dưới thì sẽ hiểu được thông điệp sâu xa mà phim muốn truyền tải. Đa phần các phim ngoài rạp hiện nay của các ông lớn trong ngành phim như Disney, Warner Bros… đều là phim Mainstream.

The Lord of the Rings được xếp vào Cult Blockbuster. (Slash Film)

Phim Mainstream nhằm yếu tố giải trí và thương mại là chính, trong khi phim Cult hướng nhiều hơn đến yếu tố nghệ thuật và thông điệp nhà làm phim muốn truyền tải như phê phán xã hội, phê phán con người, ẩn dụ về nhân sinh, trả thù, tình yêu, phản bội…

Một số phim Cult hay nên xem

Hereditary thuộc A24 là phim Cult gần đây gây được tiếng vang. (IMDb)

The Shawshank Redemption (1994)

Fight Club (1999)

A Clockwork Orange (1971)

Pulp Fiction (1994)

Kill Bill Vol. 1 và Vol. 2 (2003)

Reservoir Dogs (1992)

Donnie Darko (2001)

Blade Runner 1982 và Blade Runner 2049

Texas Chainsaw Massacre

Theo moveek.com