Phim càng ăn khách càng dễ bị khai tử và tương lai nào cho các series?

Khác với quá khứ, các bộ phim truyền hình càng hút khách hiện càng dễ bị cho dừng lại sớm. Điều này phản ánh sự thay đổi ngầm trong lĩnh vực truyền hình ngày nay.

Đã qua rồi cái thời một series có thể kéo dài tận 10 mùa, hoặc ít nhất điều đó không còn đúng với Netflix nữa. Ông lớn trong làng dịch vụ chiếu phim trực tuyến những tháng qua đã “thẳng tay” loại bỏ nhiều show truyền hình, bất chấp bình luận tích cực từ giới phê bình hay khán giả.

Lần lượt Dark, Ozark, Dead to Me, Glow hay Chilling Adventures of Sabrina khép lại chỉ sau 3-4 mùa phim. Một số series may mắn hơn thì được tuyên bố sẽ kết thúc trong năm nay, để người xem lẫn ê-kíp có thời gian tạm biệt nhau.

Trong số 40 loạt phim hài / lãng mạn / chính kịch được Netflix đặt hàng trong năm nay, khoảng 35% lượng series kết thúc chỉ sau đúng một mùa phim. Xem ra những thương hiệu càng ra mắt sớm thì càng dễ lọt vào tầm ngắm khai tử.

Chilling Adventures of Sabrina được đón nhận nồng nhiệt. Song, phim không thoát khỏi số phận bị khai tử sớm. Ảnh: Netflix.

Thư viện khổng lồ và thói quen người xem

Một điều chủ chốt giúp Netflix có thể mạnh tay chấm dứt nhiều tựa phim từng ăn khách chính là kho tác phẩm khổng lồ mà họ sở hữu. Quay trở lại năm 2013, khi chỉ nắm trong tay ba series gốc, hãng có thừa động lực để giữ lại và phát triển House of Cards hết mùa thứ 6, Hemlock Grove sang mùa 3, hay Orange Is the New Black tới tận mùa 7.

Ngày nay, với hàng trăm tựa phim gốc lớn nhỏ, chẳng có lý do gì Netflix muốn giữ lại một series không còn đạt đủ chỉ tiêu trên hệ thống. Chỉ tính riêng năm 2019, dịch vụ này ra mắt nhiều chương trình gốc hơn toàn bộ hệ thống truyền hình cáp sở hữu một thập kỷ trước đó.

Kho phim trực tuyến của Netflix khiến bất cứ đối thủ nào cũng phải ghen tị. Ảnh: Outnow.

Vậy thế nào mới là “đạt đủ chỉ tiêu”? Dưới đây là ba tiêu chí mà Netflix đưa ra, dựa trên lá thư họ gửi cho chính phủ Anh quốc:

- Nhóm 1: “Người bắt đầu” – những người xem hai phút đầu của một phim hoặc hai phút đầu một tập trong series

- Nhóm 2: “Người hoàn thành” – những người xem hết 90% tác phẩm

- Nhóm 3: “Người xem” – nhóm theo dõi 70% thời lượng phim hoặc series

So sánh dữ liệu người xem 7 ngày đầu sau khi phim ra mắt và sau đó 28 ngày, những tác phẩm thu hút được lượng lớn nhóm 2 và 3, cũng như có tỷ lệ chuyển đổi người xem từ nhóm 1 sang nhóm 2 cao, sẽ được đánh giá là hiệu quả. Ngoài ra, phía Netflix cũng khẳng định họ còn dựa trên nhiều tiêu chí khác, bao gồm cả đánh giá của giới phê bình lẫn phản ứng từ khán giả, để quyết định xem có nên tiếp tục đầu tư cho nội dung gốc đó hay không.

Bài toán chi phí

Theo đạo diễn kiêm biên kịch Judd Apatow, chiến lược cho nghỉ sớm các show kém ăn khách hoặc quá dài liên quan tới việc thu hút khán giả đại chúng thay vì phục vụ nhu cầu giải trí của một bộ phận người hâm mộ.

Với riêng Netflix, các show phải thật “khủng” như The Crown hay Stranger Things thì hẵng mong vượt mốc 30 tập. Trang Deadline đưa tin cũng bởi thỏa thuận giữa Netflix với những nhà làm phim, chi phí sản xuất của các series sau mùa 3 sẽ trở nên vô cùng đắt đỏ.

Girl from Nowhere là một series ăn khách của Thái Lan và nằm trong chiến lược bành trướng của Netflix. Ảnh: Netflix.

Để cân đối lại ngân sách, series đó trong các mùa 4, 5 phải thu hút được lượng người đăng ký và theo dõi hiệu quả hơn một tựa phim mới tinh nào đó. Chuyện này ít khi xảy ra. Bài toán về thu chi cho thấy Netflix có lợi hơn khi sản xuất một loạt phim mới nhằm thu hút lượng người đăng ký mới, thay vì “cố đấm ăn xôi” làm tiếp một tựa phim dài tập nhằm phục vụ nhóm khán giả sẵn có.

Điều này cũng giải thích tại sao Netflix đang mạnh mẽ rót tiền vào các nội dung gốc không nói tiếng Anh, từ Thái Lan, Nhật Bản, cho tới khối các nước Bắc Âu hoặc Mỹ Latin.

Thị trường tại những khu vực này còn khá màu mỡ với nhiều khách hàng tiềm năng chưa đăng ký dịch vụ. Theo kế hoạch, hãng sẽ đầu tư khoảng 400 triệu USD để phát triển nội dung từ Ấn Độ trong hai năm tới, cũng như sản xuất các series tại châu Phi từ cuối năm nay.

“Người xem ngày càng ít kiên nhẫn hơn”

Trong một thế giới giải trí ngày càng vội vàng, ngay cả những phim bộ điện ảnh chiếu rạp cũng ngày một ngắn đi. Việc quảng bá rầm rộ nhằm thu hút sự quan tâm của khán giả về một series mới sẽ dễ dàng hơn tìm cách hâm nóng lại một loạt phim đã đi đến mùa thứ 5, thứ 6.

Bạn sẽ làm gì để khiến khán giả chú ý đến một series mà họ đã tường tận tiểu sử của cả nhân vật phụ? Những chiêu trò như giết chết rồi hồi sinh nhân vật chính, hé lộ câu chuyện bất ngờ về nhân thân của phản diện… dường như đã bị lạm dụng trên sóng truyền hình.

Phim càng dài càng hay rất khó kiếm. Hẳn ai cũng nhớ trường hợp mùa cuối Game of Thrones. Ảnh: HBO.

Đổi lại, người xem cũng được lợi không ít từ cách làm tưởng như lạnh lùng này. Nhà sản xuất phải cân nhắc cái kết trọn vẹn thay vì dông dài chèn thêm một vài tình tiết kiểu câu khách để có thứ mà “bôi vẽ” ở mùa tiếp theo.

Các series không còn rơi vào tình trạng “đầu voi đuôi chuột”, làm cho cố đến tận tập thứ 50 để mất chất, hay khán giả cũng không còn phải vò đầu bứt tai chờ đợi một mùa phim sau với nhiều câu hỏi hơn mùa trước.

Mặt trái của tình trạng này chính là văn hóa “mỳ ăn liền” đã ảnh hưởng đến cả cách công chúng thưởng thức phim truyền hình. Các series mới càng nhiều thì mặt bằng chất lượng càng bị đặt dấu hỏi. Những loạt phim được đầu tư bài bản như The Sopranos hay Breaking Bad càng trở nên hiếm có khó tìm.

Tương lai của phim dài tập

Trong quý II năm 2020, Netflix có thêm 10,1 triệu lượt theo dõi mới giữa cuộc khủng hoảng gây ra bởi đại dịch Covid-19 trên toàn cầu. Thật khó để nói trước về tương lai của dịch vụ trực tuyến trong bối cảnh phức tạp hiện nay. Tuy nhiên, CEO Reed Hastings tuyên bố sẽ bổ sung thêm nhiều nội dung gốc vào kho phim trong năm 2021.

Người xem sẽ có thêm nhiều lựa chọn để giải trí, trong số đó hẳn có những tác phẩm mang đậm dấu ấn địa phương. Trong tương lai không xa, khán giả Việt Nam có thể được thưởng thức các bộ phim gốc trên Netflix, được sản xuất tại Việt Nam với dàn diễn viên thân quen, như cách mà dịch vụ này đã và đang thành công tại Thái Lan hay Hàn Quốc.

Truyền hình từng là điều gì đó đơn giản. Bạn có một chiếc TV, bạn theo dõi các bộ phim vào giờ ăn tối trước khi đi ngủ, chờ đến hôm sau để xem tập tiếp theo vào đúng khung giờ đó. Hàng xóm, đồng nghiệp, bạn bè, mọi người đều cũng vậy.

Giờ không chỉ có hàng nghìn kênh truyền hình trên thế giới, nội dung số đã bước qua khung hình bó hẹp của chiếc TV để đến với khán giả theo nhiều cách khác nhau: mạng xã hội, dịch vụ trực tuyến, ứng dụng điện thoại… Dần dà, địa lý và khoảng cách trở nên vô nghĩa. Trên Netflix, các series có sẵn với đủ tập, mang đến thói quen “binge watch” – xem liền mạch cả một mùa phim mà không cần phải chờ đợi.

Cuộc chiến giữa truyền hình truyền thống và trực tuyến sẽ tiếp diễn hết sức cam go. Ảnh: The Verge.

Hàng loạt nền tảng video xuất hiện với vô vàn lựa chọn, như HBO Max, Disney , Netflix, Amazon Prime, Apple TV , Hulu, Crackle, Sling TV, Crunchy Roll… Năm 2020, 1/5 số hộ dân Mỹ chỉ xem truyền hình qua mạng Internet. Người ta bắt đầu nghĩ rằng tại sao phải trả tiền cho 12 kênh truyền hình trong khi có thể xem tất cả trên mạng?

Truyền hình cáp và vệ tinh sẽ không biến mất chỉ sau một đêm. Nhưng về lâu dài, sân chơi của nội dung sẽ do Internet làm chủ và nội dung trực tuyến sẽ lên ngôi. Để cạnh tranh, nhiều hãng truyền hình buộc phải sáp nhập, như trường hợp của đài FX đang cân nhắc kết hợp với Hulu.

Các bộ phim truyền hình trong những năm tới đây có thể vô cùng sẵn có, nhưng liệu khán giả có thực sự hào hứng? Theo khảo sát của YouGov, chỉ 15% người được hỏi cho biết họ cảm thấy hào hứng trước một series mới trên HBO Max.

Trong tương lai, người xem không chỉ muốn có nhiều sự lựa chọn hơn. Họ muốn có thể tự thiết kế cho mình mạng trực tuyến 24/7 nhờ sự phát triển của công nghệ cho phép cá nhân hóa trải nghiệm người dùng tối đa.

Tuy nhiên, đó là câu chuyện của tương lai. Còn bây giờ, người xem vẫn đang chứng kiến cuộc chạy đua thị trường và nội dung giữa hàng loạt nền tảng mới và cũ, giữa truyền hình truyền thống và dịch vụ trực tuyến.