Philippines cử đặc phái viên sang Trung Quốc để “phá băng” quan hệ
Cựu Tổng thống Philippines Fidel Ramos hôm qua bay sang Hong Kong để thực hiện nhiệm vụ hàn gắn quan hệ Philippines-Trung Quốc, sau khi Tòa Trọng tài quốc tế bác bỏ các đòi hỏi quyền lịch sử của Trung Quốc trên biển Đông.
Ngư dân nhiều nước Đông Nam Á thường xuyên tố cáo tàu hải cảnh Trung Quốc quấy phá họ trên Biển Đông. Ảnh: Strait Times
Nhưng ông Fidel Ramos, với tư cách phái viên đặc biệt của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, nhấn mạnh, ông sẽ không đàm phán về tranh chấp trên biển với giới chức Trung Quốc trong dịp này vì ông không có quyền thực hiện điều đó. Thay vào đó, chuyến đi của ông chủ yếu để xây dựng lại quan hệ với Bắc Kinh sau thời gian dài bị tổn hại nghiêm trọng vì tranh chấp trên biển Đông.
“Xin đừng nhầm. Tôi không đến đây để đàm phán. Đó là việc của các quan chức”, ông Ramos nói với hãng thông tấn Philippines. “Điều mà ông ấy (Tổng thống Duterte) thực sự nói với tôi là: Xin hãy nối lại quan hệ hữu nghị với những người bạn từ Trung Quốc”, ông Ramos nói. “Tôi chỉ là người phá băng để hâm nóng quan hệ láng giềng tốt hữu nghị với Trung Quốc và đó là tất cả những điều tôi phải làm. Đó cũng có thể là tất cả những điều tôi có thể làm”, cựu tổng thống nói.
Ông Ramos, năm nay 88 tuổi, là tổng thống Philippines khi Trung Quốc chiếm đá Vành Khăn từ Philippines vào năm 1995, gây ra phản ứng dữ dội từ Philippines. Tuy nhiên, ông Ramos nói rằng, Philippines sẽ không để tranh chấp làm ảnh hưởng đến quan hệ tổng thể với Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, Chủ tịch Trung Quốc hồi đó là ông Giang Trạch Dân đến thăm Manila năm 1996. Trong một khoảnh khắc đáng nhớ, hai nhà lãnh đạo cùng nhảy và hát các bài hát phương Tây, như bài “Love Me Tender” của danh ca Elvis Presley trên du thuyền Vịnh Manila, giúp giảm nhiệt căng thẳng trong quan hệ song phương.
Ông Zhang Mingliang, một chuyên gia về Đông Nam Á tại ĐH Tế Nam (Trung Quốc), cho rằng, Hong Kong là “nơi trung lập” cho cả hai bên. “Trung Quốc có thể mời ông Ramos thăm Bắc Kinh nếu chuyến đi đến Bắc Kinh đạt kết quả tốt. Nếu không, ông Ramos chỉ cần quay lại Manila mà không mất mặt”, ông Zhang nói.
Trong bài bình luận đăng hôm 8/8, hãng thông tấn Xinhua viết rằng, chuyến thăm của ông Ramos “đại diện cho bước đi thực chất đầu tiên từ phía Philippines nhằm tham gia vào quá trình đối thoại song phương với Trung Quốc về biển Đông”. “Nhưng việc trở lại quỹ đạo bình thường để giải quyết tranh chấp phụ thuộc nhiều vào sự thực lòng của Philippines”, Xinhua viết. “Những người ra quyết định ở Manila nên biết rằng, quan hệ mong manh với Bắc Kinh có thể hứng thêm những cú giáng nữa”.
Báo Hong Kong South China Morning Post dẫn lời các nhà phân tích ở Trung Quốc đại lục nói rằng, chuyến thăm của ông Ramos khó có thể tạo nên bước đột phá trong giải quyết tranh chấp biển Đông, nhưng có thể mở đường cho những cuộc trao đổi cấp cao hơn giữa Manila và Bắc Kinh trong các tháng tới. “Việc Philippines có thể cử đặc phái viên đến Bắc Kinh là dấu hiệu cho thấy cả hai nước đều muốn đối thoại”, ông Zhang Mingliang nhận định.
Ông Du Jifeng, một chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á tại Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, cho rằng, Philippines khó có khả năng sẽ phớt lờ phán quyết của Tòa Trọng tài trong các cuộc đối thoại với Trung Quốc. Quan chức cấp cao của cả hai nước có thể đối thoại song phương về tranh chấp sau chuyến đi này của ông Ramos, ông Du Jifeng nhận định.
Video đang HOT
Tàu hải quân Mỹ thăm Trung Quốc
Một tàu khu trục tên lửa dẫn đường của Hải quân Mỹ hôm qua cập cảng Thanh Đảo của Trung Quốc để thực hiện chuyến thăm đầu tiên của Hải quân Mỹ đến Trung Quốc kể từ khi Tòa Trọng tài được Liên Hợp Quốc hậu thuẫn bác bỏ đòi hỏi quyền lịch sử của Trung Quốc trên biển Đông.
Cảng Thanh Đảo là cảng chính của Hạm đội Bắc Hải, Trung Quốc. Phát biểu ngắn với báo chí, Chỉ huy tàu USS Just L Harts nói rằng, chuyến thăm nhằm “xây dựng quan hệ” với các đồng nghiệp thuộc Hải quân Trung Quốc. Ông chuyển các câu hỏi về căng thẳng trên biển Đông đến Bộ chỉ huy Thái Bình Dương ở Haiwaii.
Tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho rằng, Mỹ, Nhật Bản và Úc “thổi bùng ngọn lửa” căng thẳng khu vực sau khi ba nước này ra tuyên bố chung thúc giục Trung Quốc không xây dựng các tiền đồn quân sự, không bồi đắp trên vùng biển tranh chấp.
Trung Quốc vẫn đang tăng cường tập trận trên vùng biển tranh chấp. Cuối tuần qua, Bắc Kinh triển khai tuần tra trên không ở biển Đông. Không quân Trung Quốc gần đây đưa các máy bay ném bom tầm xa H-6k, máy bay chiến đấu Su-30 ra quần đảo Trường Sa của Việt Nam và bãi cạn Scarborough.
Nhà khảo cổ Úc tố tàu Trung Quốc quấy rối Một nhà khảo cổ học không chuyên người Úc vừa tố cáo một tàu hải cảnh Trung Quốc quấy rối đội nghiên cứu của ông khi họ đang lặn xuống khảo sát một con tàu chìm ở vùng biển Borneo. Ông Hans Berekoven, một nông dân Úc, nói với đài ABC của Úc rằng, tàu Trung Quốc không can thiệp trực tiếp, nhưng hành động rõ ràng để đuổi họ đi. Ông Berekoven nói rằng, địa điểm xảy ra vụ việc là ở Luconia Breakers – một nhóm bãi san hô và đảo nhỏ cách đảo Borneo 84 hải lý và nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia. Ông Berekoven cũng tố cáo tàu Trung Quốc phá hoại bãi san hô nơi tàu này neo đậu. “Con tàu có chuỗi neo lớn. Mỗi lần có gió hay thủy triều, mỏ neo gây loạn hết cả bãi san hô”, Berekoven nói. Các báo cáo khác cũng cho thấy Trung Quốc quyết độc quyền hoạt động nghiên cứu khảo cổ trên biển Đông – nơi có xác tàu đắm của nhiều quốc gia. Trung Quốc cũng dùng các kết quả khảo cổ để củng cố yêu sách của họ – vẽ bản đồ và đặt tên các thực thể trên biển từ thời cổ đại, rồi tự cho rằng họ có chủ quyền lịch sử trên vùng biển này.
Theo Gia Khánh (Tiền Phong)
Biển Đông: Luận điệu phi lý của Trung Quốc bị 'đập tan' thế nào?
Bài viết này chỉ ra sự phi lý trong những quan điểm của TQ và các học giả thân TQ phản đối Toà Trọng tài.
Kể từ khi Tòa Trọng tài phụ lục VII Công ước Luật Biển 1982 (sau đây gọi là "Tòa Trọng tài") chính thức được thành lập[1] theo đơn kiện của Philippines, cho đến khi ra phán quyết cuối cùng ngày 12/7/2016, TQ không dưới 5 lần tuyên bố bác bỏ thẩm quyền của Tòa Trọng tài và hiệu lực pháp lý của các phán quyết.
Bài viết này thảo luận những quan điểm của TQ và các học giả thân TQ phản đối phiên Toà; và chỉ ra tại sao những quan điểm này đều không có cơ sở trong UNCLOS nói riêng, luật pháp quốc tế nói chung.
Lập luận 1: Ngoại lệ về quyền lịch sử
Philippines yêu cầu Tòa Trọng tài ra phán quyết về giá trị pháp lý của Đường 9 đoạn và quyền lịch sử của TQ tại Biển Đông[2]. TQ cho rằng yêu cầu này liên quan trực tiếp đến quyền lịch sử của nước này tại Biển Đông, nằm trong ngoại lệ được nêu tại Công ước Luật Biển 1982 (sau đây gọi là "UNCLOS"). Do đó, Tòa Trọng tài không có thẩm quyền giải quyết các vấn đề được Philippines nêu trong đơn kiện.
Tại Phán quyết về thẩm quyền ngày 29/10/2015, Tòa Trọng tài đã bảo lưu, chưa đưa ra quyết định về thẩm quyền của Tòa đối với 2 điểm này[3]. Đến ngày 12/7/2016, trong Phán quyết cuối cùng, Tòa Trọng tài không những tuyên bố có thẩm quyền xem xét vấn đề này mà còn bác bỏ toàn bộ yêu sách về quyền lịch sử của TQ tại Biển Đông, khẳng định sự vô giá trị về mặt pháp lý của Đường 9 đoạn[4].
Trung Quốc liên tục phủ nhận Tòa Trọng tài. Ảnh: Pca-cpa.org
Theo Tòa Trọng tài, ngoại lệ được quy định tại Điều 298 của UNCLOS nhằm loại trừ thẩm quyền của Tòa đối với các tranh chấp liên quan đến "vịnh lịch sử" hay "danh nghĩa lịch sử", và yêu cầu của Philippines không nằm trong phạm vi của ngoại lệ này.
Thứ nhất, Biển Đông không phải là một vịnh dù là về mặt địa lý hay pháp lý[5]. Thứ hai, từ những hành vi của TQ tại Biển Đông (như ban hành lệnh cấm đánh cá, phân lô khai thác dầu khí và những tuyên bố tôn trọng tự do hàng hải và tự do hàng không), Toà kết luận bản chất yêu sách Đường 9 đoạn của TQ tại Biển Đông là quyền lịch sử đối với tài nguyên khoáng sản tại đây[6].
Khái niệm "quyền lịch sử" không đồng nghĩa với "danh nghĩa lịch sử" được quy định tại Điều 298. Danh nghĩa lịch sử gắn liền với chủ quyền của một quốc gia đối với những vùng biển nhất định trong suốt một thời gian dài và phải được thể hiện qua sự kiểm soát độc quyền của quốc gia đó. Bên cạnh đó, Tòa Trọng tài cũng nhấn mạnh việc tuyên bố danh nghĩa lịch sử của các quốc gia phải không bị phản đối từ các quốc gia khác.
Do vậy, từ các hành vi của TQ tại Biển Đông, Toà kết luận yêu sách của TQ thông qua đường 9 đoạn chỉ được xem là tuyên bố về quyền lịch sử và không thể xem là TQ tuyên bố danh nghĩa lịch sử tại đây. Vì vậy, yêu sách này của TQ không phải là một ngoại lệ được quy định tại Điều 298 của UNCLOS[7].
Đi vào vấn đề nội dung về giá trị pháp lý của tuyên bố về quyền lịch sử thông qua yêu sách Đường 9 đoạn, Tòa nhận thấy quyền lịch sử về khai thác tài nguyên sinh vật và khoáng sản đã được nêu ra trong quá trình xây dựng UNCLOS.
Vì vậy, tuy khái niệm "quyền lịch sử" tồn tại trong luật biển quốc tế, nhưng khi trở thành thành viên của UNCLOS, các quốc gia đã từ bỏ quyền lịch sử đối với các vùng biển để chấp nhận các quyền của quốc gia ven biển đối với tài nguyên trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa được thiết lập theo quy định của Công ước.
Đồng thời, Tòa cũng phân tích các quy định của UNCLOS về quyền chủ quyền và quyền tài phán của quốc gia ven biển tại EEZ và thềm lục địa và khẳng định các quyền này không đồng nghĩa với khái niệm "quyền lịch sử" hình thành từ trước khi Công ước có hiệu lực[9].
Trên cơ sở đó, Tòa khẳng định UNCLOS chỉ cho phép các quốc gia thành viên có quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với tài nguyên nằm trong EEZ và thềm lục địa của mình. Do đó, cái gọi là "quyền lịch sử" mà TQ tuyên bố là hoàntoàn không phù hợp với UNCLOS. Từ đó, Tòa khẳng định yêu sách Đường 9 đoạn của TQ tại Biển Đông hoàn toàn không có giá trị pháp lý[10].
Lập luận 2: TQ có ngoại lệ về chủ quyền đối với các thực thể tại Trường Sa
Trong đơn kiện gửi đến Tòa Trọng tài, Philippines yêu cầu Tòa làm rõ bản chất pháp lý của tám thực thể tại quần đảo Trường Sa là đảo, đá hay những thực thể lúc nổi lúc chìm. Theo TQ, vấn đề này liên quan đến việc xác định chủ quyền đối với các thực thể và liên quan đến việc phân định các vùng biển tại khu vực Trường Sa.
Ảnh chụp từ vệ tinh về hiện trạng bãi Đá Chữ Thập ở Trường Sa. Nguồn: Guardian/ VietnamPlus
TQ cho rằng theo quy định của UNCLOS, Tòa không có thẩm quyền giải quyết cả hai vấn đề này. Tuy nhiên, trong Phán quyết về thẩm quyền, Tòa Trọng tài đã khẳng định một tranh chấp có thể bao gồm nhiều vấn đề pháp lý khác nhau, việc một hoặc một số vấn đề nằm ngoài thẩm quyền giải quyết của Tòa, không làm mất đi thẩm quyền của Tòa đối với các vấn đề còn lại[11]. Quan điểm này đã nhiều lần được các Tòa án quốc tế khẳng định trong các án lệ trước đây[12].
Vì việc xác định bản chất pháp lý của các thực thể tại Trường Sa chính là giải thích và áp dụng các điều 13 và điều 121 của UNCLOS nên Tòa Trọng tài hoàn toàn có thẩm quyền giải quyết vấn đề này.
Trong Phán quyết ngày 12/7/2016, Tòa Trọng tài đã có quyết định cực kỳ quan trọng về bản chất pháp lý của không chỉ với tám thực thể Philippines yêu cầu. Theo đó, sau khi xem xét các bằng chứng xác thực và đáng tin cậy nhất về địa lý, địa chất và địa mạo, Tòa đã khẳng định không một thực thể nào tại Trường Sa hội đủ các yếu tố để được coi là "đảo" theo quy định tại Điều 121 của UNCLOS[13].
Kết luận này của Tòa đồng nghĩa với việc khẳng định không một đảo nào thuộc quần đảo Trường Sa tạo cho Trung Quốc quyền có vùng đặc quyền kinh tế. Từ đó, gián tiếp loại bỏ yêu sách chủ quyền của TQ tại các thực thể mà Philippines nêu trong hồ sơ kiện.
Theo Vietnamnet
Sự cẩn trọng của Philippines sau chiến thắng pháp lý ở Biển Đông Sự thận trọng của Manila sau phán quyết của Tòa Trọng tài xuất phát từ tâm lý muốn hạ nhiệt căng thẳng, nhằm đạt được thỏa thuận chấp nhận được với Bắc Kinh trên Biển Đông. Tân Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Ảnh: AP Sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết có lợi có lợi cho Philippines, bác bỏ tính pháp lý...