Phía sau cái chết của kẻ cầm đầu mạng lưới phiến quân ở Afghanistan

Kẻ thành lập mạng lưới phiến quân đáng sợ nhất ở Afghanistan, một cựu đồng minh sau biến thành kẻ thù của nước Mỹ, đã chết sau nhiều năm chống chọi với bệnh tật – đại diện nhóm phiến quân Taliban hôm 4/9 xác nhận. Jalaluddin Haqqani đã chết ở tuổi 72.

Jalaluddin Haqqani. (Nguồn: AFP).

Con đường tới phiến quân

Haqqani chết trong hôm đầu tuần này ở Afghanistan – Hãng thông tấn AP dẫn lời người phát ngôn của Taliban cho hay. Người thành lập mạng lưới sống ngoài vòng pháp luật có trụ sở ở Afghanistan, từng có thời được Tổng thống Mỹ Ronald Reagan tung hô là chiến binh tự do, đã bị liệt trong suốt 10 năm nay.

Do tình hình sức khỏe không tốt của Jalaluddin nên mạng lưới khét tiếng Haqqani được dẫn dắt bởi con trai của Jalaluddin là Sirajuddin Haqqani -người đứng ở vị trí thứ hai của Taliban. Được xem là lực lượng chiến đấu đáng gờm nhất của Taliban, mạng lưới Haqqani từng dính líu tới nhiều vụ tấn công khủng bố kinh hoàng ở Afghanistan. Thủ lĩnh Haqqani đã gia nhập Taliban khi tổ chức này chiếm đóng thủ đô Kabul vào tháng 9/2016, quét sạch các nhóm đối lập và biến thành phố thủ đô thành đống hoang tàn.

Kể từ đó, mạng lưới Haqqani trở thành một trong những kẻ thù đáng sợ nhất chiến đấu chống lại quân đội Mỹ và NATO ở Afghanistan.

Jalaluddin Haqqani từng là một trong số các mujahdeen – hay chiến binh thánh chiến – ở Afghanistan mà Mỹ hậu thuẫn trong những năm 1980, sau đó được chính quyền Mỹ lúc bấy giờ hết lời ca ngợi. Nhưng đến năm 2012, Mỹ tuyên bố liệt Haqqani vào danh sách các tổ chức khủng bố. Kể từ đó, Jalaluddin Haqqani biến mất không để lại dấu vết trong vài năm, và lời đồn về cái chết của kẻ này ngày một lan rộng trong năm 2015.

Sinh năm 1947 trong bộ lạc Zardan hùng mạnh vốn thống trị khu vực Đông Bắc Afghanistan gồm tỉnh Paktia và Khost, Haqqani từng là một người bạn thân của trùm khủng bố Osama bin Laden – kẻ thường xuyên lui tới các khu trại của Haqqani ở tỉnh Khost.

Trước khi đối mặt với cái chết, Jalaluddin Haqqani đã hứng chịu căn bệnh Parkinson trong suốt nhiều năm liền, khiến kẻ này phải nhường lại quyền quản lý cá hoạt động của mạng lưới Haqqani cho con trai mình là Sirajuddin.

Jalaluddin Haqqani vốn có liên hệ với Pakistan kể từ thời còn trẻ, khi theo học một dạng đạo Hồi bảo thủ ở trường tôn giáo Darulaman Haqqania, đặt tại khu vực Tây Bắc Pakistan. Trong một cuộc phỏng vấn với Hãng AP, giáo sỹ đứng đầu ngôi trường này là Maulana Sami-ul-Haq, đã mô tả về Haqqani như một cậu học sinh chăm chỉ.

Chính do cách hiểu cứng nhắc về đạo Hồi đã khiến Haqqani đi theo con đường phiến quân vào đầu những năm 1970, khi hắn trở về Afghanistan để mở một trường học tôn giáo và thành lập một phong trào chống lại hoàng tộc Afghanistan, Vua Zahir Shah – theo một số tài liệu được Mỹ công khai sau này.

Khét tiếng

Sau khi bị buộc phải rời khỏi Afghanistan do tư tưởng chống đối hoàng gia, Haqqani đã chuyển tới Miran Shah, khu vực Bắc Waziristan ở Pakistan, để thành lập một trường học tôn giáo.

Trong khoảng những năm 1980, khi chính quyền Washington hậu thuẫn một cuộc lật đổ Chính phủ ở Kabul, chính khả năng quân sự của Haqqani đã giúp hắn nhận được sự quan tâm đặc biệt từ cả Mỹ và Pakistan. Kẻ này sau đó được Chính phủ Mỹ cung cấp tiền và vũ khí.

Những năm 1980 chính là thời điểm mà các chiến binh từ thế giới Hồi giáo đổ tới Afghanistan để tham gia cuộc chiến xảy ra tại nước này. Osama bin Laden nằm trong số những người đầu tiên đăng ký gia nhập. Có rất nhiều chiến binh người Arab đã gia nhập tổ chức của Haqqani bởi hắn là người nói tiếng Arab và cũng là một chiến binh khét tiếng.

Rất nhiều chiến binh Arab, đã ở lại Afghanistan, trong đó có cả thủ lĩnh mới của nhóm al-Qaida, là Ayman al Zawahri, được bảo vệ bởi mạng lưới Haqqani. Mạng lưới Haqqani còn phát triển mối quan hệ mật thiết với cơ quan tình báo Pakistan (ISI) và các nhóm phiến quân người Pakistan.

Sau khi lực lượng thánh chiến mà Mỹ hậu thuẫn lật đổ chính quyền Afghanistan, Jalaluddin Haqqani đã được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tư pháp trong một thời gian ngắn. Nhưng do bị Chính phủ lúc bấy giờ ghẻ lạnh, Haqqani trở về tỉnh Khost để nối lại liên lạc với các nhóm phiến quân, trong đó có cả bin Laden, ở các nước nói tiếng Arab.

Sau khi giành được chính quyền ở Afghanistan vào tháng 9/1996, Taliban đã ca ngợi Haqqani vì những kỹ năng quân sự của hắn.

Vào tháng 8/1998, Mỹ nã nhiều tên lửa hành trình vào một căn cứ của Haqqani trong nỗ lực thất bại nhằm tiêu diệt Osama bin Laden. Tháng 11/2001, khi Taliban bị dồn ép tới mức phải rời khỏi thủ đô Kabul, Haqqani nhận được chỉ thị phải dẫn dắt các chiến binh Arab đi tìm nơi an toàn.

Đã có vô số nạn nhân thiệt mạng dưới tay các chiến binh của mạng lưới Haqqani, trong đó gây chấn động nhất là vụ đánh bom trụ sở Bộ Giáo dục và Bộ Tư pháp Afghanistan vào năm 2009, cướp đi sinh mạng của 28 người.

Linh Chi

Theo daidoanket