‘Phi hạt nhân hóa’: Lời giải duy nhất cho ‘bài toán’ Triều Tiên?

Liêu xây dưng môt khu vưc không co vu khi hat nhân (NWFZ) co phai la môt giai phap tôt hơn, thay vì “phi hat nhân hoa”?

Sau môt loat hôi nghi thương đinh liên Triêu va My – Triêu, không nghi ngơ gi nưa, vân đê trong tâm la “phi hat nhân hoa”. Nhưng tai sao khi ta noi đên vu khi hat nhân cua Triêu Tiên la noi vê “phi hat nhân hoa”, trong khi cac trương hơp tương tư trươc đây, như tai Libya hay Iraq, người ta lai noi băng nhưng khai niêm khac như “giai giap” hoăc “không phô biên”?

Tương tư, liêu phi hat nhân hoa co phai la cach tiêp cân đung, hoăc co thê tao ra cac kêt qua tich cưc va lâu dai ma ông Moon, ông Trump va nhiêu ngươi khac mong muôn? Nêu không, giai phap thay thê se la gi? Đê tra lơi cac câu hoi nay, hay nhin lai lich sư.

Trong thơi cao điêm Chiên tranh Lanh, My đa triên khai môt loat vu khi hat nhân chiên thuât va chiên lươc tai Han Quôc, vơi con sô cao nhât la hơn 900 loai vu khi vao cuôi nhưng năm 1960. Cac vu khi hat nhân nay vân ơ lai Han Quôc cho đên đâu nhưng năm 1990.

Đôi măt vơi lưc lương quân sư vươt trôi như vây ngay sat biên giơi cua minh, Triêu Tiên tât nhiên cam thây ro sưc ep. Ho đa tinh đên viêc phat triên vu khi hat nhân cua riêng minh kê tư khi kêt thuc Chiên tranh Triêu Tiên. Tuy nhiên, Chu tich Triêu Tiên Kim Nhât Thanh ngay tư thơi cao điêm cua Chiên tranh Lanh đa tưng đưa ra môt y tương thay thê: môt vung không co vu khi hat nhân (NWFZ) trên ban đao Triêu Tiên.

Co môt sô tiên lê cua kiêu khu vưc như vây, trong đo cac nươc lang giêng, cac khu vưc hay toan bô châu luc đa nhât tri không triên khai vu khi hat nhân ơ sân sau cua minh. Toan bô châu Phi, Trung A, va môt phân lơn Đông Nam A, Mông Cô, cung như toan bô My Latinh đêu đa nhât tri lâp cac vung NWFZ ma cac bên đêu co lơi nay.

NWFZ đươc quôc tê mong đơi va co thê đươc cung cô bơi Hiêp ươc không phô biên vu khi hat nhân (NPT), cac tuyên bô quôc tê, va/hoăc cac nghi quyêt cua LHQ. Bên canh đo, NWFZ tao ra môt nên tang an ninh, trong đo sư an toan cua cac thanh viên la liên đơi va phu thuôc lân nhau.

NWFZ không chi giup xoa bo nguy cơ vu khi hat nhân đươc sư dung do viêc hoach đinh chinh sach vôi vang, sư dung trai phep, hoăc cac sư cô, ma no con giup đây lui nhân tô đe doa cac nươc lang giêng hoăc cac quôc gia co quan hê không tôt.

Tuy nhiên, y tương vê môt NWFZ cho ban đao Triêu Tiên chưa bao giơ đươc My va tông thông thơi đo George H. W. Bush cân nhăc môt cach nghiêm tuc. Măc du vây, nhưng năm 1990, ông đã đông y rut toan bô vu khi hat nhân cua My khoi Han Quôc va tim cach dâp tăt căng thăng đang leo thang liên quan đên viêc Triêu Tiên phat triên vu khi hat nhân.

Ban đâu, điêu nay dương như phat huy tac dung, dân tơi viêc hai miên Triêu Tiên ky kêt Tuyên bô chung 1992 vê phi hat nhân hoa ban đao Triêu Tiên; vê cơ ban la đa đông y biên ban đao nay thanh môt NWFZ. Tuy nhiên, chăng bao lâu sau, ngươi ta đêu thây ro răng khai niêm “phi hat nhân hoa” nay đươc cac bên (My – Han – Triêu) hiêu theo cach khac nhau.

Thư trương Quôc phong cua ông Bush, la Paul Wolfowitz, lâp luân răng My se không thê “tiêu hoa” đươc khai niêm Triêu Tiên trơ thanh môt nha nươc hat nhân, cung như môt khu vưc không co vu khi hat nhân trên ban đao Triêu Tiên. Thay vao đo, ông gơi y răng Washington nên tâp trung vao môt chinh sach phi hat nhân hoa Triêu Tiên.

Cây gây phi hat nhân hoa nay đa đươc chinh quyên tân bao thu cua Tông thông George W. Bush (Bush con) sư dung năm 2003. Ho đa đây chinh sach phi hat nhân hoa lên môt mưc mơi: CVID (tưc la phi hat nhân hoa môt cach hoan toan, co thê kiêm chưng va không thê đao ngươc).

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un (trái) trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Singapore ngày 12-6-2018. Ảnh: TTXVN

Nhiêu điêu đa thay đôi đôi vơi hai miên Triêu Tiên, va My, kê tư sau thơi cha con ông Bush. Tuy nhiên, niêm tin vưng chăc răng “phi hat nhân hoa” la khai niêm, cach tiêp cân đung đăn đê giai quyêt vơi Triêu Tiên, va con đương đung đê tăng cương an ninh va ôn đinh trên ban đao Triêu Tiên vân manh me như xưa. Mặt khác, My không hê muôn đông y vơi môt NWFZ trên toan ban đao Triêu Tiên. Nhưng tai sao vây?

Trươc tiên, đê môt NWFZ đươc thiêt lâp trên ban đao Triêu Tiên, My se buôc phai thưa nhân Triêu Tiên la môt quôc gia hat nhân – điêu ma Washington cho đên nay rât không muôn lam.

Thư hai, Triêu Tiên đa đăt điêu kiên cho viêc pha bo vu khi hat nhân cua minh tư năm 2016, bao gôm: My va Han Quôc phai châp nhân sư kiêm chưng quôc tê vê viêc vu khi hat nhân tưng đưa tơi Han Quôc phai đươc rut vê hoan toan, va phai rut toan bô vu khi hiên đang con; Đam bao răng My se không bao giơ triên khai trơ lai cac vu khi tân công hat nhân trên ban đao Triêu Tiên va khu vưc lân cân; Cam kêt răng không sư dung hoăc đe doa sư dung vu khi hat nhân chông Triêu Tiên; Tuyên bô rut binh linh My, vôn đang co quyên sư dung vu khi hat nhân tai Han Quôc.

Noi ngăn gon la môt vung không co vu khi hat nhân trên ban đao Triêu Tiên se tao ra cac nghia vu không chi đôi vơi Triêu Tiên, ma ca Han Quôc va My.

Tuy nhiên, cac điêu kiên trên it kha năng se đươc My quan tâm hay châp nhân. Ho hiên đang co nhưng lơi thê chiên lươc lơn khi cho quân đôi đôn tru va triên khai khi tai quân sư tai Han Quôc.

Không chi Washington se không săn long tư bo dê dang cac lơi thê nay, ma môt khi vu khi hat nhân va tên lưa cua Triêu Tiên, cung như môi đe doa ma cac vu khi nay gây ra, biên mât thi tinh hơp phap va ly do cho sư hiên diên quân sư cua My tai Han Quôc cung se không con.

Tom lai, moi chuyên không hê dê dang đôi vơi My, ngay ca dươi thơi Tông thông Trump, người có cach tiêp cân vân đê hat nhân Triêu Tiên khac biêt so vơi những ngươi tiên nhiêm.

Môt ngươi chơi quan trong khac, Tông thông Han Quôc Moon Jae-in, tưng noi răng cân cac bươc đi “sang tao” va “lơn” đê tim môt giai phap cho vân đê Triêu Tiên. Liêu đây co nên đươc hiêu la cach tiêp cân môt chiêu vê phi hat nhân hoa se không con chô đưng?

Ông Trump nôi tiêng la môt nha thương thuyêt tai ba, vi vây hăn la ông biêt răng cac thoa thuân đêu cân sư thoa hiêp giưa cho va nhân. “Phi hat nhân hoa” không đoi hoi bât cư sư nhương bô nao tư My hay Han Quôc, chi Triêu Tiên bi đoi hoi. Trong khi đo, môt khu vưc không co vu khi hat nhân đoi hoi sư thoa hiêp va nhương bô tư tât ca cac bên, moi ngươi đêu phai kiêm soat kho vu khi hat nhân cua minh.

Cach tiêp cân NWFZ co le la “quân bai” ma My co thê “xuât” đê tao tiên triên trong viêc giai đap bai toan hat nhân hoc bua keo dai./.

Diêu An

Theo Vietnamnet