Phát triển hài hòa thủy điện – Bài cuối: Khắc phục các tác động
Một thực tế là hiện nay, các tác động tiêu cực từ các công trình thủy điện vừa và nhỏ đều đến từ chính đơn vị chủ đầu tư trong quá trình thi công và vận hành công trình.
Vì nhiều lý do, một số chủ đầu tư đã không thực hiện đúng quy định, dẫn đến những tác động cho hệ sinh thái và đời sống của người dân vùng hạ du. Vì vậy, các chuyên gia cho rằng cần phát triển thủy điện hài hòa để ngành công nghiệp thủy điện phát triển bền vững.
Khắc phục tác động
7 thủy điện lớn nhỏ trên dòng sông Đăk Psi đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái của dòng sông này. Ảnh: Dư Toán/TTXVN
Quay trở lại với dòng sông Đăk Psi, vụ việc Thủy điện Đăk Psi (bậc 1, 2) và Thủy điện Đăk Psi 5 sai sót trong quá trình vận hành xả lũ trong cơn bão số 9 năm 2020 đã gây hiện tượng lũ chồng lũ, khiến gần 100 hộ dân tại hai xã Đăk Pxi và Đăk Long của huyện Đăk Hà bị ngập lụt. Điều này đã được Sở Công Thương tỉnh Kon Tum nêu rõ tại báo cáo số 296/BC-SCT gửi UBND tỉnh.
Bên cạnh đó, theo quy định, hai đơn vị này phải thông báo cho chính quyền và nhân dân địa phương trong khu vực công trình thủy điện trước khi vận hành chống lũ, xả lũ. Ông Nguyễn Thanh Minh, Giám đốc Nhà máy Thủy điện Đăk Psi 5 cho biết đơn vị đã thực hiện thông báo cụ thể cho người dân.
Tuy nhiên, ông Võ Hữu Thành, thôn Đăk Wét, xã Đăk Pxi – một trong các hộ dân bị ảnh hưởng bởi lũ lụt cho biết, ông không nhận được thông báo về việc xả lũ của các công trình thủy điện. Vì vậy, khi lũ đổ về, gia đình ông chỉ kịp rời khỏi nhà để bảo vệ tính mạng, còn tài sản gần như bị ngập hoàn toàn làm thiệt hại lớn kinh tế gia đình.
Theo Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Kon Tum Lê Như Nhất, việc các chủ đầu tư, chủ đập, hồ chứa thủy điện thực hiện không đúng các quy định, quy trình hồ chứa gây ngập lụt, ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản của người dân, thì tùy theo quy mô, mức độ gây thiệt hại, Sở Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan và chính quyền địa phương yêu cầu các chủ thể này phải thực hiện bồi thường, hỗ trợ, khắc phục hậu quả theo quy định. Trường hợp vượt thẩm quyền, Sở sẽ tham mưu, báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định.
Riêng đối với tác động môi trường do các thủy điện mang lại, trước khi đầu tư xây dựng, các dự án thủy điện đã thực hiện lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường để đánh giá các tác động, ảnh hưởng và đưa ra các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường của dự án trình cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt theo quy định.
Video đang HOT
“Sở Công Thương tiếp tục phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, chính quyền địa phương và các sở, ngành liên quan kiểm tra, đề nghị chủ đầu tư thực hiện tuân thủ và đầy đủ các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường, chương trình giám sát môi trường của dự án theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường được cấp có thẩm quyền phê duyệt”, ông Lê Như Nhất cho biết thêm.
Phát triển gắn với lợi ích
Theo Sở Công Thương tỉnh Kon Tum, quy hoạch phát triển hệ thống thủy điện của tỉnh Kon Tum, việc đầu tư phát triển thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới phải phù hợp với Quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh, Quy hoạch sử dụng đất, Quy hoạch phát triển thủy điện của cả nước, Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia, Quy hoạch phát triển điện lực tỉnh, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên năng lượng phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Ông Lê Như Nhất phân tích, bên cạnh việc phát triển theo quy hoạch, Sở Công Thương tỉnh Kon Tum sẽ tăng cường quản lý nhà nước đối với các công trình hiện có; đảm bảo vận hành hiệu quả, an toàn, hài hòa giữa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân.
Cùng đó, phát triển các công trình thủy điện vừa và nhỏ ít tác động tiêu cực đến sinh kế người dân và môi trường sinh thái, hiệu quả cao và thuận tiện trong quá trình đấu nối lên lưới điện quốc gia. Đặc biệt, tỉnh sẽ kiên quyết loại bỏ các vị trí dự án không đáp ứng được các tiêu chí trên.
Mới đây, việc khảo sát chủ trương xây dựng thủy điện Đăk Bla 3 trên dòng sông Đăk Bla cũng không được người dân tại làng Kon Kơ Tu, xã Đăk Rơ Wa, thành phố Kon Tum đồng tình do lo ngại trong quá trình xây dựng cũng như đi vào vận hành, thủy điện này sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến diện tích đất sản xuất của người dân.
Đặc biệt, thủy điện này xây dựng gần làng sẽ gây ảnh hưởng đến cảnh quan, khiến việc phát triển làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu gặp nhiều khó khăn.
“Hiện nay, Thủy điện Đăk Bla 3 vẫn đang trong quá trình khảo sát, chưa có quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư. Sở Công Thương sẽ tiến hành lấy ý kiến người dân, nếu nhân dân không đồng tình, ủng hộ, Sở cũng không trình UBND tỉnh phê duyệt dự án này”, ông Lê Như Nhất nói.
Đây được xem là động thái cần thiết của tỉnh Kon Tum nhìn nhận lại việc phát triển hệ thống thủy điện, bởi rõ ràng, những năm qua, các tác động tiêu cực từ một số công trình thủy điện vừa và nhỏ đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân trong vùng dự án. Vì vậy, việc “trưng cầu dân ý” để đưa ra quyết định có phê duyệt chủ trương đầu tư dự án thủy điện hay không sẽ góp phần giảm các tác động tiêu cực mà các thủy điện có thể mang lại cho người dân.
Giữa tháng 8/2022, UBND tỉnh Kon Tum cũng đã có Kế hoạch 2653/KH-UBND về việc ứng phó với thảm họa động đất trên địa bàn để triển khai các nhiệm vụ, giải pháp phòng ngừa và ứng phó thảm họa động đất, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người, tài sản và môi trường. Đây cũng là động thái nhằm ứng phó với những tác động môi trường, được xác định do ảnh hưởng của hoạt động tích nước của các hồ chứa thủy điện gây nên những trận động đất kích thích.
Phát triển hài hòa thủy điện - Bài 1: Nhiều lợi ích
Các công trình thủy điện sau khi được hoàn thành đã và đang mang lại nhiều lợi ích về kinh tế cho cả địa phương và người dân sinh sống gần vùng thủy điện, nhưng cũng để lại nhiều hệ lụy, gây khó khăn cho một bộ phận người dân.
Vì vậy, việc phát triển thủy điện gắn liền với lợi ích của người dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân được xem là yếu tố quyết định mang đến sự ổn định, lâu dài, bền vững cho ngành công nghiệp thủy điện ở tỉnh Kon Tum.
Theo thống kê của Sở Công Thương tỉnh Kon Tum, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 81 vị trí thủy điện vừa và nhỏ được phê duyệt quy hoạch với tổng công suất lắp máy trên 870 MW.
Cụ thể, tỉnh có 28 dự án đã hoàn thành với tổng công suất 329,4 MW; 12 dự án thực hiện báo cáo khởi công xây dựng, tổng công suất 193,1 MW; 37 dự án đang lập dự án đầu tư xây dựng, tổng công suất 328,6 MW.
Bài 1: Nhiều lợi ích
Cống xả của Thủy điện Thượng Kon Tum. Ảnh: Cao Nguyên/TTXVN
Ông Lê Như Nhất, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Kon Tum cho biết, các công trình thủy điện trong quá trình xây dựng đã tạo ra một nguồn việc làm ổn định cho người dân trong vùng dự án. Khi triển khai, các nhà đầu tư sẽ phối hợp với chính quyền địa phương thiết kế hệ thống giao thông phục vụ thi công. Sau khi các nhà đầu tư thi công xong công trình sẽ bàn giao cho ngành điện lực quản lý, vận hành, phục vụ điện trực tiếp cho người dân. Từ đó, góp phần giảm bớt việc đầu tư hệ thống lưới điện đến các thôn, làng ở vùng sâu, vùng xa.
Kon Plông là một trong những địa phương có số lượng công trình thủy điện lớn của tỉnh Kon Tum, với 5 dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động, tổng công suất 325,3 MW. Ngoài ra, có 4 dự án đang triển khai xây dựng với tổng công suất 38,2 MW; 14 dự án đang lập dự án đầu tư với tổng công suất 158,5 MW.
Ông Lê Đức Tín, Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông cho biết, các dự án thủy điện đã hỗ trợ huyện trong chính sách về đền bù, định canh định cư và nâng cấp nhiều cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, phục vụ đi lại của người dân và đường dây điện phụ tải.
Đơn cử, tuyến đường Tỉnh lộ 676 nối thị trấn Măng Đen đi các xã Măng Cành, Đăk Ring, Đăk Tăng, Măng Bút phục vụ đi lại và vận chuyển nông sản của hàng nghìn hộ dân. Trước đây, tuyến đường này chủ yếu là đường đất, nhỏ hẹp, lầy lội, gây khó khăn cho người dân. Tuy nhiên, kể từ khi Thủy điện Thượng Kon Tum được khởi công vào năm 2009, Công ty Cổ phần Thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh (chủ đầu tư dự án) đồng thời tiến hành cải tạo, nâng cấp tuyến đường Tỉnh lộ 676.
Ông A In, thôn Kon Chênh, xã Măng Cành, huyện Kon Plông chia sẻ, trước đây, người dân gặp rất nhiều khó khăn khi di chuyển trên tuyến đường Tỉnh lộ 676. Khi đến mùa thu hoạch nông sản như lúa, sắn, ngô... các phương tiện vận tải lớn không thể vào được đến rẫy của người dân, nên buộc phải tự vận chuyển bằng các phương tiện thô sơ, thậm chí dùng gùi, vận chuyển bộ ra thị trấn Măng Đen để bán cho các thương lái.
"Tuyến Tỉnh lộ 676 được xây dựng không chỉ là niềm vui của bà con nhân dân tại xã Măng Cành, mà còn là niềm vui chung của bà con các xã Đăk Ring, Đăk Tăng, Măng Bút. Bây giờ thu hoạch nông sản, thương lái vào tận nơi, không phải vất vả như trước nữa. Đời sống của người dân bây giờ đã tốt hơn gấp nhiều lần so với trước đây rồi", ông A In vui vẻ nói.
Cũng chính việc đầu tư, xây dựng các tuyến đường giao thông và hệ thống lưới điện của các đơn vị chủ đầu tư thủy điện, nên các xã được hưởng lợi đã đạt được nhiều tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Qua đó, thay đổi bộ mặt nông thôn, đưa đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày một nâng cao.
Theo ông A Xinh, Phó Chủ tịch UBND xã Măng Cành, huyện Kon Plông, xã có trên 20 km đường giao thông được sửa chữa, nâng cấp bởi các chủ đầu tư thủy điện. Kể từ khi được đầu tư, việc đi lại, vận chuyển nông sản của bà con thuận lợi hơn rất nhiều, nên thu nhập bình quân đầu người cũng tăng lên. Đến năm 2020, xã Măng Cành đã đạt chuẩn nông thôn mới.
Còn ông Nguyễn Ngọc Xuân, Chủ tịch UBND xã Măng Bút, huyện Kon Plông chia sẻ, trước đây, mỗi lần di chuyển từ thị trấn Măng Đen đến xã Măng Bút phải mất một ngày đường, chủ yếu là đi bộ, rất khó sử dụng phương tiện. Nhưng từ khi tuyến Tỉnh lộ 676 được xây dựng, việc đi lại đã dễ dàng, thuận tiện hơn và ông chỉ mất hơn một giờ đồng hồ để di chuyển từ thị trấn Măng Đen về xã.
"Tuyến đường Ngọc Hoàng - Măng Bút được kiên cố hóa đã giúp cho hàng hóa được thông thương, tạo điều kiện cho nhân dân trên địa bàn xã phát triển đa ngành, đa nghề, tạo nhiều việc làm cho nhân dân tại chỗ. Nhờ sự thông thương đó, đời sống của hơn 1.200 hộ dân, chủ yếu là dân tộc thiểu số Xê Đăng của xã đã dần được cải thiện, thu nhập bình quân đầu người tăng lên gần 30 triệu đồng/người/năm. Đến nay, xã đã đạt 15/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới", ông Nguyễn Ngọc Xuân cho biết thêm.
Bên cạnh việc hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, lưới điện cho khu vực đầu tư, các công trình thủy điện còn mang về khoản thu ngân sách lớn cho tỉnh Kon Tum. Theo ông Lê Như Nhất, mỗi năm, các công trình thủy điện đã đóng góp từ 1.200 - 1.300 tỷ đồng, chiếm 40 - 45% tổng thu ngân sách của toàn tỉnh.
"Các dự án thủy điện khi đi vào hoạt động đã tạo ra nguồn thu ngân sách tương đối lớn cho huyện Kon Plông. Trong đó, khoản thu hàng năm từ các dự án thủy điện đạt 250 tỷ đồng, ngân sách huyện Kon Plông được hưởng là 160 tỷ đồng. Nhờ nguồn thu này, huyện đã có thêm nguồn tài chính để thực hiện phát triển cơ sở hạ tầng, thay đổi bộ mặt địa phương, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân", ông Lê Đức Tín, Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông khẳng định.
Động đất liên tiếp xảy ra ở Kon Tum, chuyên gia lý giải nguyên nhân Các trận động đất liên tiếp xảy ra ở Kon Tum, thậm chí một số nơi ở Quảng Nam, Đà Nẵng cũng cảm nhận được sự rung lắc. Theo Viện vật lý địa cầu, chiều nay (23/8), chỉ trong vòng khoảng 2 giờ đồng hồ (từ 14h08 đến 16h15), 5 trận động đất liên tiếp đã xảy ra tại khu vực huyện Kon...