Phát hiện xác tàu nô lệ hiếm
Các nhà khảo cổ Mexico lần đầu tìm thấy một con tàu đắm từng được sử dụng để chở những người nô lệ Maya ở ngoài khơi bán đảo Yucatan.
Xác tàu La Unión dưới đáy biển Mexico. Ảnh: INAH.
Con tàu chạy bằng hơi nước và có mái chèo được phát hiện dưới đáy vịnh Mexico cách thị trấn Sisal ở Yucatán khoảng hai hải lý vào năm 2017, nhưng phải mất ba năm nghiên cứu, các nhà khảo cổ mới xác định được nó là con tàu nô lệ có tên “La Unión”.
Theo thông cáo báo chí trong tuần này của Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH), con tàu đã bị đắm vào ngày 19/9/1861 khi đang chở những người Maya bán sang Cuba, chứng minh chế độ nô lệ vẫn tiếp diễn ở Mexico bất chấp lệnh bãi bỏ vào năm 1829.
Video đang HOT
La Unión đã được sử dụng làm phương tiện vận chuyển nô lệ trái phép trong khoảng thời gian từ năm 1855 đến năm 1861, thời kỳ những người Maya bị bắt làm việc không lương trên những cánh đồng mía cho các chủ đồn điền, dẫn đến một cuộc nổi dậy được gọi là “Chiến tranh giai cấp”.
“Con tàu hàng tháng chở 25 – 30 nô lệ tới Cuba. Mỗi nô lệ bị bán với giá 25 peso (1,18 USD) cho các tay buôn, sau đó bị bán lại cho các chủ đồn điền ở tỉnh Havana với mức giá cao hơn nhiều, khoảng 160 peso cho nam giới và 120 peso cho nữ giới”, nhà khảo cổ Helena Barba Meinecke từ INAH cho biết.
Nhóm khảo cổ đã lặn xuống đáy biển để khám phá những gì còn sót lại từ con tàu. Ảnh: INAH.
Các chuyên gia xác định nguyên nhân La Unión bị đắm là do nồi hơi của nó phát nổ khiến con tàu bốc cháy. Vụ ta.i nạ.n đã khiến một nửa trong số 80 thành viên phi hành đoàn và 60 hành khách thiệ.t mạn.g. Tuy nhiên, không rõ có bao nhiêu người Maya thương vong bởi vào thời điểm đó, họ bị liệt kê là hàng hóa, không phải hành khách.
Nhóm khảo cổ đã tìm thấy nhiều đồ tạo tác, bao gồm các mảnh thủy tinh từ chai lọ, đồ gốm sứ và 8 chiếc kéo bằng đồng được hành khách sử dụng trên khoang hạng nhất.
“Khám phá này nói lên một quá khứ đáng buồn ở Mexico, điều cần được thừa nhận và nghiên cứu về cả thời gian và bối cảnh của nó”, Meinecke nhấn mạnh.
Người Maya là một nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ phát triển mạnh mẽ trên khắp Mexico từ những năm 2.000 trước Công nguyên cho đến khi bị đế quốc Tây Ban Nha xâm chiếm và bắt làm nô lệ vào thế kỷ16.
Cuộc chinh phạt đã xóa bỏ gần hết nét độc đáo của nền văn minh Maya. Tuy nhiên, nhiều ngôi làng vẫn biệt lập khỏi chính quyền thực dân và tiếp tục duy trì văn hóa của mình. Các dân tộc Maya ngày nay vẫn còn sinh sống ở miền nam Mexico, Guatemala, Belize, El Salvador và Honduras.
Xá.c ướ.p giám mục hé lộ nguồn gốc bệnh lao
Dấu vết trong phổi của một giám mục ở thế kỷ 17 giúp các nhà nghiên cứu phát hiện bệnh lao xuất hiện vào thời Đồ Đá mới.
Xá.c ướ.p giám mục Peder Winstrup. Ảnh: Wikipedia.
Khi nhà nhân chủng học Caroline Arcini và đồng nghiệp ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Thụy Điển phát hiện những nốt vôi hóa nhỏ trong lá phổi được bảo quản nguyên vẹn của giám mục Peder Winstrup, họ nghi ngờ đó là dấu vết của một dạng bệnh viêm phổi và bệnh lao xếp đầu tiên trong danh sách suy đoán của họ. Các nhà nghiên cứu quyết định phân tích ADN để xác nhận.
Khoảng 1/4 dân số thế giới được cho là từng tiếp xúc với vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis complex gây bệnh lao (TB). Giám mục Winstrup là một trong nhiều người đổ bệnh khi đại dịch lao xuất hiện ở châu Âu sau thời Trung Cổ. Ngày nay, bệnh lao là một trong những căn bệnh phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ t.ử von.g cao nhất do nhiễm khuẩn.
Sự phân bố trên toàn cầu của bệnh lao dẫn tới giả định phổ biến cho rằng mầm bệnh này đã tiến hóa từ rất sớm trong lịch sử nhân loại và lan rộng khắp thế giới thông qua những cuộc di cư của con người cách đây hàng chục nghìn năm. Năm 2014, nhóm nghiên cứu ở Đại học Tbingen, Đức và Đại học Arizona, Mỹ, phục dựng 3 hệ gene bệnh lao cổ đại từ Nam Mỹ. Kết quả so sánh với nhiều chủng lao ở người cho thấy bệnh lao xuất hiện trong vòng 6.000 năm qua. Ước tính mới này gây hoài nghi trong cộng đồng nghiên cứu do dựa hoàn toàn vào hệ gene cổ đại không đại diện cho chủng lao gắn liền với con người ngày nay.
"Việc phát hiện nốt vôi hóa ở phổi của giám mục mang đến cho chúng tôi cơ hội để xem xét lại câu hỏi về nguồn gốc của bệnh lao bằng dữ liệu từ châu Âu thời xưa", chuyên gia Bệnh học Phân tử ở Viện Khoa học Lịch sử Nhân loại Max Planck (MPI-SHH), đồng tác giả nghiên cứu cho biết. "Nếu chúng tôi có thể phục dựng hệ gene bệnh lao từ giám mục Winstrup, đó sẽ là bằng chứng tin cậy cho ước tính về niên đại của bệnh lao".
Trong nghiên cứu công bố hôm 10/8 trên tạp chí Genome Biology, các nhà khoa học phục dựng hệ gene bệnh lao từ nốt vôi hóa ở xá.c ướ.p của giám mục Winstrup. Theo Bos, hệ gene này có chất lượng tốt đến mức vô cùng hiếm gặp ở ADN cổ đại. Cùng với nhiều hệ gene bệnh lao từ các công trình nghiên cứu khác, nhóm của Arcini và Bos tìm hiểu niên đại của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis complex. Sử dụng nhiều mô hình tính độ tuổ.i phân tử, họ nhận thấy mọi kết quả đều chỉ ra loại vi khuẩn này có độ tuổ.i tương đối trẻ. Đây là bằng chứng thuyết phục nhất chứng minh bệnh lao xuất hiện từ thời Đồ Đá mới.
Tranh cãi về 'hổ phách má.u' trong nghiên cứu khủng long Chính các hóa thạch nhỏ nhất được bảo quản trong hổ phách, chứ không phải những bộ xương khổng lồ, giúp ngành cổ sinh vật học thay đổi to lớn trong 5 năm qua. Nhiều phát hiện đáng kinh ngạc trong thời gian qua trong cổ sinh vật học - ngành nghiên cứu các sinh vật cổ đại, trong đó có khủng long...