Phát hiện tín hiệu vô tuyến bí ẩn trong dải Ngân hà
Một phát hiện mới đây cho thấy loạt tín hiệu vô tuyến bí ẩn làm đau đầu các nhà khoa học nhiều năm qua có thể xuất phát từ một nguồn ít ai ngờ đến.
FRB hay còn gọi là phát xạ sóng vô tuyến được xem là một trong những bí ẩn hấp dẫn nhất trong vũ trụ.
FRB lần đầu tiên được phát hiện tình cờ vào năm 2007. Các phát xạ vô tuyến cực kỳ hiếm gặp với chỉ gần 100 phát xạ được ghi lại cho đến nay. Hầu hết các tín hiệu này được gửi đi từ những không gian sâu thẳm, cách xa chúng ta hàng triệu năm ánh sáng. Một số phát ra năng lượng bằng 500 triệu lần Mặt trời.
Tuy nhiên, các FRB thường chỉ kéo dài không quá 1/1000 giây và hầu hết không lặp lại. Điều này khiến chúng rất khó theo dõi và dự đoán.
Các nhà khoa học đến nay vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân gây ra FRB. Các giả thiết được đặt ra là sao neutron bị tác động bởi luồng khí từ các lỗ đen siêu lớn hoặc một sinh vật nào đó từ một thực thể ngoài Trái Đất đang cố gửi đi tín hiệu.
FRB là một trong những bí ẩn hấp dẫn nhất trong vũ trụ. (Ảnh: CCO)
Tuy nhiên, các nhà khoa học mới đây phát hiện một vụ nổ sóng vô tuyến có nguồn gốc từ chính một vật thể trong dải Ngân hà của chúng ta.
Hôm 28/4, nhiều đài quan sát trên thế giới bắt được đợt phát xạ sóng vô tuyến từ sao từ SGR 1935 2154 cách hành tinh chúng ta khoảng 30.000 năm ánh sáng.
Video đang HOT
“Phát hiện này giúp giải quyết nguồn gốc của FRB”, nhà thiên văn học Shrinivas Kulkarni đến từ Viện Công nghệ California (Caltech) cho hay.
Cùng với tín hiệu thu được, các nhà thiên văn học cũng phát hiện ra vụ nổ bức xạ tia X đi kèm.
Nhà thiên văn học Sandro Mereghetti tới từ Viện Vật lý thiên văn Quốc gia Italy cho rằng đây là một kết quả lý thú và hỗ trợ cho liên kết giữa FRB và sao từ.
Tuy nhiên, nhiều nhà thiên văn học chỉ ra rằng ngay cả khi SGR 1935 2154 được xác nhận là nguồn phát FRB, điều này không đồng nghĩa nó là nguồn duy nhất sản sinh ra các tín hiệu đó.
Phát hiện sóng radio bí ẩn trong dải Ngân Hà
Phát xạ sóng vô tuyến (FRB), một trong những bí ẩn lớn nhất của lĩnh vực thiên văn học trên toàn thế giới vừa được phát hiện trong hệ thiên hà của chúng ta.
Vốn được biết đến là những tín hiệu vô tuyến cực mạnh, một số có thể gấp tới 500 triệu lần năng lượng Mặt Trời, FRB đến từ những không gian sâu thẳm, cách xa chúng ta hàng triệu năm ánh sáng.
Tuy chứa đựng nguồn năng lượng khổng lồ, những phát xạ sóng vô tuyến này lại chỉ diễn ra trong 1/1000 giây - nhanh hơn một cái chớp mắt - và hầu như không lặp lại, khiến những sự kiện như này xảy ra rất khó dự đoán và theo dõi.
Kính thiên văn CHIME, thiết bị chuyên phát hiện các sóng vô tuyến ngoài Trái Đất. Ảnh: CHIME FRB.
Nguồn gốc của FRB
Vào ngày 28/4, các đài quan sát vô tuyến trên khắp thế giới đã có cơ hội ghi lại được sự phát xạ sóng vô tuyến diễn ra tại một ngôi sao chết trong dải ngân hà mang tên SGR 1935 2154 - cách Trái Đất 30.000 năm ánh sáng. Qua cuộc nghiên cứu và phân tích dữ liệu, các nhà thiên văn học đã tìm ra được nguyên nhân xảy ra những đợt phát xạ sóng vô tuyến này.
ScienceAlert dẫn lời nhà thiên văn học Shrinivas Kulkarni đến từ Caltech cho rằng căn nguyên của sự xuất hiện các đợt FRB đến từ những xung từ trường cực mạnh của những ngôi sao
Đã có rất nhiều giả thuyết về sự hình thành những FRB, từ dao động của các siêu tân tinh cho đến những tín hiệu của người ngoài hành tinh. Tuy vậy, khả năng lớn nhất là các FRB xuất hiện do các ngôi sao có xung từ trường lớn
Giả thuyết được tin cậy nhát về FRB là từ các vụ nổ của một ngôi sao khổng lồ. Ảnh: Beijing Planetarium.
Đây là một ngôi sao neutron cực kì đặc biệt, với lớp lõi tàn dư dày đặc còn sót lại sau khi một ngôi sao khổng lồ chuyển thành siêu tân tinh. Từ trường của chúng mạnh hơn gấp 1000 lần so với những ngôi sao neutron thông thường.
Khi lực hấp dẫn cố gắng giữ các ngôi sao lại với nhau, sức mạnh của lực từ trường bên trong đã làm biến dạng hình dáng của ngôi sao. Điều này dẫn đến một sự dao động năng lượng, tạo thành những vụ nổ tinh thể khổng lồ và các ngọn lửa từ tính.
Phát hiện lớn của giới thiên văn học
Vào ngày 27/4, SGR 1935 2154 đã được phát hiện và được quan sát bởi nhiều thiết bị đang hoạt động, bao gồm Kính thiên văn cảnh báo Swift Burst, vệ tinh AGILE... với những hoạt động bình thường. Nhưng chỉ một ngày sau, vào ngày 28/4, kính viễn vọng CHIME của Canada đã phát hiện ra một tín hiệu kì lạ.
STARE2, một dự án do cựu sinh viên Caltech Christopher Bochenek sáng lập, đã thu được một tín hiệu vô cùng rõ ràng với cường độ lớn hơn hàng trăm nghìn lần thông thường. Với nhà thiên văn học Kulkarni, ông cho rằng đây là một sự kiện vô cùng hiếm có. Sau khi hiệu chỉnh lại, tín hiệu này có thể phát ra từ SGR 1935 2154, cũng là lần đầu tiên các nhà khoa học bắt được FRB ở trong dải Ngân Hà.
Để phát hiện FRB, các nhà khoa học phải dùng những hệ thống kính viễn vọng đặc biệt, như loại có đường kính 500 m ở Trung Quốc. Ảnh: Xinhua.
"Nếu tín hiệu này tới từ một thiên hà khác, như những tín hiệu FRB trước đây, thì kết quả đo lường đã bình thường. Đây là sự kiện chưa từng xảy ra", ông Kulkarni chia sẻ với ScienceAlert.
Ngoài ra, ông Kulkarni và các nhà khoa học cũng đã thấy điều vô cùng mới mẻ là tia X. Tia X và tia gamma khá phổ biến trong các vụ nổ từ tính.
Nhà vật lý thiên văn Sandro Mereghetti thuộc Viện Vật lý thiên văn Quốc gia Italy và Trung tâm vũ trụ châu Âu (ESA) cho biết phát hiện này mang ý nghĩa to lớn trong việc chứng minh có rất nhiều FRB mà chúng ta chưa phát hiện ra
"FRB được xác định cho đến nay đều nằm ngoài dải Ngân Hà của chúng ta. Chúng chưa bao giờ được phát hiện cùng tia X/Gamma. Một vụ nổ tia X với độ phát quang như của SGR1935 sẽ không thể phát hiện được đối với nguồn xuất phát từ ngoài Ngân Hà", ông Sandro Mereghetti nhận xét.
Cho dù SGR 1935 2154 hé lộ cho chúng ta biết điều gì, đó cũng chỉ là những thành tựu ban đầu, các nhà thiên văn học vẫn kiên trì tiến hành quan sát những ngôi sao ngày đêm bằng những phương tiện hiện đại nhất, cố gắng giải đáp những bí ẩn phức tạp mà những tín hiệu đáng kinh ngạc này đem lại.
Phát hiện "nhịp tim" bất ngờ trong ngôi sao Các nhà thiên văn học sử dụng Đài quan sát thiên văn vô tuyến quốc gia Mỹ (NRAO) đã phát hiện 'nhịp tim' từ một ngôi sao lạ. Nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Fernando Camilo của Đại học Columbia ở New York dẫn đầu đã phát hiện một số xung phát xạ tia gama phát ra từ sao neutron XTE J1810-197. "Sao...