Phát hiện thiên hà 9 vòng, nhiều nhất từ trước đến nay
Kính viễn vọng Hubble của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) đã chụp được ảnh ‘hồng tâm’ của vũ trụ, đó là thiên hà khổng lồ LEDA 1313424 với tổng cộng 9 vòng bao quanh.
Cận cảnh ‘hồng tâm’ của vũ trụ. ẢNH: NASA
Các đây 50 triệu năm, hai thiên hà chạm trán trong không gian. Đối tượng nhỏ hơn, thuộc nhóm thiên hà lùn xanh, lao xuyên tâm của thiên hà khổng lồ, tạo nên một hồng tâm trải rộng khắp 250.000 năm ánh sáng.
Để dễ so sánh, bề ngang của Dải Ngân hà của chúng ta vào khoảng 100.000 năm ánh sáng.
Các nhà thiên văn học đã dựa vào kính Hubble để xác định 8 vòng của thiên hà LEDA 1313424, và vòng còn lại được xác nhận nhờ vào dữ liệu thu được từ Đài thiên văn W. M. Keck ở Hawaii (Mỹ).
Dải Ngân hà (trái) và Thiên hà Hồng tâm. ẢNH: NASA
Những kết quả quan sát trước đó về các thiên hà khác trong vũ trụ cho thấy số vòng tối đa chỉ dừng lại ở con số 2 hoặc 3.
“Đây là khám phá tình cờ”, trang nasa.gov hôm 4.2 dẫn lời bà Imad Pasha, trưởng nhóm nghiên cứu và là nghiên cứu sinh Đại học Yale.
“Tôi đang nhìn vào hình ảnh quan sát chụp từ mặt đất và phát hiện một thiên hà có vài vòng. Tôi lập tức bị thu hút”, bà cho biết. Đội ngũ chuyên gia sau đó đặt biệt danh cho thiên hà này là “Hồng tâm”.
Nỗ lực quan sát bằng kính Hubble và Đài thiên văn Keck sau đó cho phép nhận diện thiên hà còn lại đã lao xuyên “Hồng tâm”. Đó là một thiên hà lùn xanh, hiện cách LEDA 1313424 khoảng 130.000 năm ánh sáng.
Phát hiện tiểu hành tinh có khả năng đâ.m vào trái đất năm 2032
Đồng tác giả Pieter G. van Dokkum, giáo sư Đại học Yale, cho hay nhóm đã gặp may khi phát hiện thiên hà Hồng tâm vào thời điểm xuất hiện nhiều vòng sau một vụ va chạm với thiên hà khác.
Hành trình xuyên tâm LEDA 1313424 của thiên hà lùn xanh đã đẩy dạt mọi thứ sang hai bên, tạo ra những vùng mới cho phép sao hình thành.
Khám phá lịch sử bí ẩn của thiên hà Tiên Nữ láng giềng
Nhờ kính viễn vọng không gian Hubble, các nhà thiên văn học đã hoàn thành cuộc khảo sát toàn diện nhất từ trước tới nay về thiên hà Tiên Nữ, láng giềng của Dải Ngân hà, và tạo ra bức ảnh 417-megapixel ghép từ hơn 600 tấm ảnh được chụp trong hơn 10 năm.
Hình ảnh tổng hợp về thiên hà Tiên Nữ dưới ống kính của Hubble. ẢNH: NASA/ESA
Bức ảnh toàn cảnh lớn nhất về thiên hà Tiên Nữ hiển thị khoảng 200 triệu ngôi sao và trải dài trên độ phân giải 2,5 tỉ pixel, theo trang science.nasa.gov.
Sau khi kính Hubble được Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) và Cơ quan Không châu Âu (ESA) hợp tác phóng lên quỹ đạo thấp của trái đất, các nhà thiên văn học đã kiểm đếm được hơn 1 nghìn tỉ thiên hà trong vũ trụ.
Tuy nhiên, chỉ có một thiên hà nổi bật và quan trọng nhất trong số đó: láng giềng của Dải Ngân hà là thiên hà Tiên Nữ (Messier 31).
Trả đúng tên cho thiên hà Tiên Nữ
Cách đây một thế kỷ, nhà thiên văn học người Mỹ Edwin Hubble là người đầu tiên cho rằng cái gọi là "tinh vân xoắn ốc", nhận dạng lúc đó của thiên hà Tiên Nữ, trên thực tế ở cách xa Dải Ngân hà đến 2,5 triệu năm ánh sáng.
Trước đó, giới thiên văn học từ lâu cho rằng Dải Ngân hà tràn khắp vũ trụ. Vì thế, chỉ sau một đêm, phát hiện của ông Hubble đảo ngược hoàn toàn hiểu biết của nhân loại khi phơi bày một thực tế rằng vũ trụ vô cùng to lớn.
Và Tiên Nữ chính thức được xác định là thiên hà chứ không phải là tinh vân, với hơn 1 nghìn tỉ ngôi sao.
Những người yêu thiên văn có thể dùng mắt thường quan sát thiên hà Tiên Nữ trong những đêm mùa thu trời trong, lộ diện dưới hình dạng của một vật thể hình điếu xì gà trên bầu trời đêm.
Bức ảnh hiển thị hơn 200 triệu ngôi sao sáng hơn mặt trời của chúng ta ở thiên hà Tiên Nữ.ẢNH: NASA/ESA
Tầm quan trọng của thiên hà Tiên Nữ
Một thế kỷ sau, kính viễn vọng mang tên ông đã đạt được thành tựu chưa từng có khi hoàn thành cuộc khảo sát toàn diện nhất về thiên hà láng giềng. Khám phá mới mang đến manh mối về lịch sử tiến hóa của thiên hà Tiên Nữ, vốn hoàn toàn khác với lịch sử của Dải Ngân hà.
"Sự quan sát chi tiết về những ngôi sao đã được phân giải sẽ cho phép con người xâu chuỗi lại các cuộc sáp nhập trong quá khứ và lịch sử tương tác của thiên hà", theo nhà điều tra chính của báo cáo Ben Williams thuộc Đại học Washington (Mỹ).
Nếu không có thiên hà Tiên Nữ đóng vai trò tham chiếu cho các thiên hà xoắn ốc của vũ trụ, các nhà thiên văn họa sẽ ít hiểu biết hơn về cấu trúc và quá trình tiến hóa của Dải Ngân hà. Lý do là con người nằm bên trong thiên hà của chúng ta.
Theo dự đoán, trong khoảng 4-5 tỉ năm nữa, Dải Ngân hà và thiên hà Tiên Nữ sẽ tiến hành việc sáp nhập với nhau.
Tại sao các nhà thiên văn học nghĩ rằng ngay cả khi bạn di chuyển với tốc độ ánh sáng, bạn cũng không thể đến rìa của vũ trụ? Vũ trụ bao la với những bí ẩn vượt ngoài tầm hiểu biết của con người, từ hệ Mặt Trời rộng lớn đến các thiên hà xa xôi hàng tỷ năm ánh sáng. Dù tốc độ ánh sáng được xem là nhanh nhất, nhưng trước sự giãn nở không ngừng của vũ trụ, hành trình khám phá dường như vẫn là giấc mơ...