Phát hiện dải sáng xanh trên sao Hỏa
Cơ quan vũ trụ châu Âu (ESA) lần đầu tiên quan sát thấy dải sáng màu xanh lá cây xung quanh một hành tinh không phải Trái Đất.
Đồ họa mô phỏng tàu quỹ đạo ExoMars và dải sáng xanh trên bầu khí quyển sao Hỏa. Ảnh: ESA.
Bầu khí quyển của các hành tinh như Trái Đất và sao Hỏa phát sáng liên tục cả ngày lẫn đêm do ánh sáng Mặt Trời tương tác với các nguyên tử và phân tử trung hòa trong khí quyển. Sự phát sáng vào hai thời điểm đối lập trong ngày được gây ra bởi hai cơ chế khác nhau. Trong khi ánh sáng xanh vào ban đêm xuất hiện do các phân tử tách rời kết hợp lại, sự phát sáng vào ban ngày là do Mặt Trời trực tiếp kích thích các nguyên tử và phân tử như nitơ và oxy.
Trên Trái Đất, hiện tượng xuất hiện khá mờ nhạt và được quan sát rõ nhất trên quỹ đạo tầm thấp, như từ vị trí của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Tại các hành tinh khác, rất khó để săn lùng dải sáng xanh mờ nhạt này bởi chúng bị lấn át bởi bề mặt sáng của thiên thể.
“Dải sáng xanh xung quanh Trái Đất được quan sát rõ nhất vào ban đêm. Khi đó, các nguyên tử oxy trong bầu khí quyển phát ra một bước sóng ánh sáng đặc biệt”, tác giả chính của nghiên cứu Jean-Claude Gérard từ Đại học de Liège của Bỉ cho hay. “Sự phát sáng này cũng được dự đoán là tồn tại trên sao Hỏa từ 40 năm trước nhưng đến nay chúng tôi mới tìm thấy nó nhờ tàu quỹ đạo ExoMars”.
Video đang HOT
Dải sáng xanh trên bầu khí quyển Trái Đất nhìn từ ISS. Ảnh: NASA.
Jean-Claude cùng các đồng nghiệp đã sử dụng Máy quang phổ tử ngoại và quang phổ khả kiến (UVIS), một trong những công cụ tiên tiến nhất của ExoMars, để nghiên cứu bầu khí quyển của “hành tinh đỏ” trong chế độ quan sát đặc biệt từ tháng 4 đến tháng 12 năm ngoái.
“Các quan sát trực tiếp trước đây không thu được bất kỳ ánh sáng xanh nào, vì vậy chúng tôi quyết định điều chỉnh UVIS hướng vào phần rìa của sao Hỏa, giống như cách các phi hành gia chụp ảnh hiện tượng từ ISS”, đồng tác giả của nghiên cứu Ann Carine Vandaele từ Viện Royalutéomomie Spatiale de Belgique của Bỉ cho biết thêm.
Nhóm nghiên cứu đã quét bầu khí quyển sao Hỏa ở độ cao từ 20 đến 400 km và phát hiện ánh sáng xanh ở tất cả độ cao; trong đó, dải sáng xuất hiện rõ nhất ở cách bề mặt khoảng 80 km.
Dựa trên các mô hình máy tính, các nhà khoa học nhận thấy ánh sáng xanh trên sao Hỏa chủ yếu có nguồn gốc từ quá trình phân rã carbon dioxide – chiếm 95% bầu khí quyển hành tinh – thành carbon monixide và oxy. Các nguyên tử oxy này phát sáng trong cả ánh sáng khả kiến và tia cực tím; trong đó, phát sáng khả kiến mạnh gấp 16,5 lần so với tia cực tím.
Phát hiện mới này là chìa khóa để mô tả bầu khí quyển hành tinh và các hiện tượng liên quan như cực quang. Bằng cách giải mã cấu trúc của tầng khí quyển phát sáng xanh trên sao Hỏa, các nhà thiên văn học có thể hiểu rõ hơn về phạm vi độ cao vẫn chưa được khám phá, đồng thời theo dõi sự thay đổi của nó khi hoạt động của Mặt Trời thay đổi và khi sao Hỏa di chuyển trên quỹ đạo quanh ngôi sao.
Sốc: 'bản sao' thế giới ngoài hành tinh bên dưới thị trấn cổ 1.100 t.uổi
Một thị trấn cổ ở Đức đã vô tình được con người xây dựng trên mảnh đất mang các đặc tính ngoài hành tinh giống 'hố sự sống' khổng lồ Jezero ở Sao Hỏa.
Một nhóm nghiên cứu quốc tế đã phân tích các mẫu đất, trầm tích từ Nrdlingen Ries ở Bavaria (Đức), một miệng hố va chạm rộng tới hơn 24 km, có niên đại 15 triệu năm mà 1.100 năm trước, con người đã vô tình xây nên thị trấn Nrdlingen bên trên.
Kết quả cho thấy suốt ngàn năm, nhiều thế hệ cư dân của thị trấn hình tròn kỳ lạ này đã sống trên một mảnh đất có đặc tính địa chất và hóa học y hệt hố thiên thạch khổng lồ Jezero của Sao Hỏa mà không hay! Jezero chính là chiếc 'hố sự sống' mà NASA đang nhắm đến trong các sứ mệnh tìm kiếm sinh vật ngoài hành tinh.
Người dân thị trấn cổ đã bước đi trên 'bản sao' của hố sự sống Jezero trên Sao Hòa mà không hay - ảnh: WIKIMEDIACOMMONS
Không rõ thiên thạch đã tạo nên thế giới 'bản sao' của Jezero trên trái đất này bắt nguồn từ đâu, nhưng các yếu tố ngoài hành tinh cổ xưa bao gồm các lớp đá và khoáng chất ở Nrdlingen Ries đã được bảo quản tốt hơn hầu hết mọi nơi khác trên trái đất.
Trong các sứ mệnh trước đó, các nhà vũ trụ học chỉ tìm thấy các miệng hố giống Nrdlingen Ries ở Sao Hỏa. Vì vậy, một thế giới bản sao ngay trên trái đất sẽ giúp họ có cơ hội vàng để ngược dòng thời gian tìm những mảnh ghép còn thiếu trong lịch sử sự sống Sao Hỏa.
Ảnh vệ tinh của NASA hé lộ địa hình của khu vực bên dưới các cấu trúc nhân tạo - ảnh: NASA
Theo giáo sư Eva Steken từ Trường Khoa học Trái đất và môi trường thuộc Đại học St. Andrew (Scotland, Vương quốc Anh), thành viên nhóm nghiên cứu, họ đã xác định được các đồng vị nitơ quan trọng, thứ chắc chắn cũng tồn tại trên thế giới song song trên Sao Hỏa. Các đồng vị này phản ánh thế giới ngoài hành tinh cổ đại, quê hương của thiên thạch bí ẩn đã từng có những hồ nước có độ kiềm cao và khí quyển giàu CO2.
Một phần hố Jezero - ảnh: NASA
Và CO2 chính là thứ cần thiết để một thế giới xa mặt trời như Sao Hỏa cổ đại có thể đủ ấm để tồn tại đại dương trên bề mặt và sự sống. Rất tiếc, theo nhiều nghiên cứu cho thấy, bầu khí quyển của Sao Hỏa đã bị bốc hơi và hành tinh giờ chỉ còn là một thế giới khô cằn, c.hết chóc.
Vì vậy, việc có được 'thế giới bản sao' ngày trong tầm tay là điều kiện tuyệt vời để các nhà khoa học sớm giải mã bí ẩn sự sống cổ đại trên Sao Hỏa, cũng như góp phần định hướng các nhiệm vụ chinh phục hành tinh đỏ trong thời gian tới.
Theo A. Thư/Space, CNN/Người Lao động
Sốc: hành tinh xanh lơ trong Hệ Mặt trời đang "biến hình" Hành tinh màu xanh lơ xinh đẹp trong các bức ảnh của NASA - Sao Thiên Vương - đang bị thất thoát bầu khí quyển và có thể bị biến hình thành Sao Hỏa thứ 2. Khám phá được NASA cho là "đáng kinh ngạc" bắt nguồn từ dữ liệu của Voyager 2, một trong các tàu vũ trụ bay xa nhất của...
